Các lễ hội truyền thống đặc sắc Phú Thọ

Mục lục

Hội Đào Xá

Hội Đào Xá, hay còn gọi là lễ hội rước voi, được tổ chức trang trọng trong ba ngày, từ ngày 27 đến 29 tháng Giêng, tại xã Đào Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ. Lễ hội này bắt đầu với việc tưởng nhớ công đức của Thành hoàng làng - Hùng Hải Công, Tam vị Đại vương, và Quế Hoa công chúa, những người có công lớn trong việc trị thủy, giúp dân làng ổn định cuộc sống.

Phần nổi bật và đặc sắc nhất của lễ hội chính là lễ rước voi, một nghi thức long trọng với sự tham gia của 120 người, bao gồm ban nhạc, rước kiệu, ban tế và dân làng. Ngoài phần lễ, phần hội cũng rất đa dạng với các trò chơi dân gian hấp dẫn, gắn liền với phong tục truyền thống của địa phương. Đặc biệt, phần thi thổi cơm luôn thu hút sự chú ý của đông đảo người xem, khi các thí sinh phải trải qua công đoạn giần, sàng đầy công phu trước khi nấu cơm.

Lễ hội Đào Xá không chỉ là dịp để tưởng nhớ các bậc tiền nhân mà còn là sự kết hợp hài hòa giữa tín ngưỡng nông nghiệp lúa nước, thờ thủy thần và những giá trị văn hóa của vùng đất Tổ. Đây là dịp để người dân cầu mong mùa màng bội thu, mưa thuận gió hòa, dân an, nước thịnh, và luôn giữ gìn những truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Hội Đền Mẫu Âu Cơ

Lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ là một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc của Phú Thọ, được tổ chức trong ba ngày, bắt đầu từ mùng 5 tháng Giêng âm lịch, với lễ chính diễn ra vào ngày "tiên giáng" mùng 7. Ngoài ra, trong năm còn có các ngày lễ khác như ngày 12 tháng Ba, 13 tháng Tám và ngày "tiên thăng" 25 tháng Chạp.

Mỗi năm, vào sáng sớm ngày 6 tháng Giêng, người dân từ khắp nơi đổ về xã Hiền Lương, huyện Hạ Hòa, để tham dự lễ khai hội và hòa mình vào không khí lễ hội sôi động với các hoạt động văn hóa thể thao và trò chơi giải trí mang đậm bản sắc dân tộc.

Phần lễ chính của lễ hội diễn ra vào sáng mùng 7 tháng Giêng, bao gồm hai nghi thức trọng đại: rước kiệu vào đền Mẫu và lễ tế Mẫu. Đây là những nghi lễ vô cùng đặc sắc, được tiến hành trang trọng theo đúng truyền thống lễ hội của Phú Thọ, thể hiện rõ nét sự tôn kính và lòng biết ơn của người dân đối với Mẫu Âu Cơ, người mẹ của dân tộc Việt.

Những nghi thức này không chỉ là dịp để tưởng nhớ đến Mẫu mà còn là cơ hội để người dân và du khách tìm hiểu về nét đẹp văn hóa tâm linh đặc trưng của người Việt.

Hội Bạch Hạc

Hội Bạch Hạc, tổ chức hàng năm từ ngày 3 đến 5 tháng Giêng tại đền thờ Thổ Lệnh Đại Vương, xã Bạch Hạc, thành phố Việt Trì, là một lễ hội truyền thống vô cùng đặc sắc nhằm tôn vinh Thổ Lệnh Đại Vương, người có công lớn trong việc bảo vệ và phát triển vùng đất. Đây là dịp để người dân tưởng nhớ công lao của vị thần, đồng thời cũng là ngày hội vui chơi, sum vầy của cộng đồng.

Lễ hội Bạch Hạc nổi bật với nhiều phong tục cổ truyền hấp dẫn, trong đó cuộc thi đua thuyền trên sông Lô và trò chơi cờ bỏi là những hoạt động được yêu thích, thu hút sự tham gia của đông đảo du khách và người dân địa phương. Bên cạnh đó, lễ hội còn có các trò thi tung còn, cúng cơm còn, ngâm thơ còn và lễ tiến còn tại Đền Cả, tất cả đều thể hiện rõ nét văn hóa tâm linh đặc sắc của người dân vùng đất Tổ.

Ngày cuối cùng của lễ hội, tục cướp còn diễn ra một cách náo nhiệt, được coi là nét đặc biệt trong hội Bạch Hạc. Vào ngày mồng ba tháng Giêng, người dân các xã lân cận đổ về tham gia cuộc cướp cầu may này, tạo nên một không khí vui nhộn và đầy hào hứng. Đây không chỉ là dịp để người dân tỏ lòng thành kính với thần linh mà còn là cơ hội để mọi người gắn kết và cùng nhau tận hưởng không khí lễ hội xuân đầy sắc màu.

Hội chọi trâu Phù Ninh

Hội chọi trâu Phù Ninh là một lễ hội truyền thống nổi tiếng và lâu đời của tỉnh Phú Thọ, được tổ chức vào ngày 12 tháng 2 âm lịch hàng năm, nhằm tưởng nhớ vua Hùng theo truyền thuyết xưa. Câu chuyện kể rằng, vua Hùng khi đi săn qua xã Phù Ninh đã cứu hai con hổ đang đánh nhau, và từ đó, lễ hội chọi trâu ra đời như một cách tôn vinh tinh thần anh dũng và sức mạnh của loài trâu, đồng thời tưởng nhớ công lao của các vua Hùng.

Lễ hội được tổ chức tại các làng Cão, Phú Mãn, Ngọc Trù và Ngọc Khôi, mỗi làng cử ra một con trâu đen tuyền, được chọn kỹ lưỡng và phải xin âm dương để đảm bảo may mắn và sự linh thiêng. Sau khi mua trâu, một "ông cầu" sẽ được chỉ định để nuôi và chăm sóc trâu với sự tỉ mỉ, công phu. Vào ngày hội, 32 con trâu sẽ được tham gia vào các trận đấu đối kháng đầy kịch tính và hấp dẫn, mang đến không khí sôi động cho cả cộng đồng.

Sau các trận đấu, trâu thua sẽ được mổ tế thần để cầu nguyện cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Mọi người tham gia lễ hội không chỉ được thưởng thức không khí lễ hội đặc sắc mà còn cùng nhau tụ họp ăn uống, giao lưu ngay tại chợ, tạo nên một không gian vui tươi và đầy sắc xuân. Hội chọi trâu Phù Ninh không chỉ là dịp để tri ân các bậc tiền nhân mà còn là dịp để người dân thể hiện tình đoàn kết và nét đẹp văn hóa truyền thống của vùng đất Tổ.

Hội phết Hiền Quan

Hội phết Hiền Quan, diễn ra vào ngày 12 và 13 tháng Giêng âm lịch tại xã Hiền Quan, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ, là một lễ hội nổi tiếng mang đậm bản sắc văn hóa dân gian của vùng đất Tổ. Hội chính diễn ra vào ngày 13, nhằm tưởng nhớ và tôn vinh công lao của nữ tướng Thiều Hoa công chúa - Đức Thánh Mẫu Đại Vương, người đã cùng Hai Bà Trưng đứng lên đánh giặc cứu nước.

Lễ hội này không chỉ là dịp để người dân bày tỏ lòng tri ân đối với những anh hùng dân tộc mà còn là cơ hội để ôn lại truyền thống đấu tranh giữ nước, dựng nước của dân tộc, đồng thời thể hiện đạo lý "uống nước nhớ nguồn".

Lễ hội phết Hiền Quan được chia thành bốn phần chính: Rước kiệu, tế lễ, kéo quân và đánh phết. Trong đó, phần đánh phết là phần sôi động và hấp dẫn nhất, nơi các thí sinh dùng gậy cong để đánh cầu gỗ - quả phết. Những cuộc thi dân gian cũng được tổ chức trong khuôn khổ lễ hội như thi nấu cơm, làm bánh dày hay cướp phết. Cướp phết không chỉ là phần thi vui nhộn mà còn là cuộc đấu quyết liệt và đầy kịch tính, thu hút sự tham gia đông đảo của người dân.

Lễ hội có tổng cộng 6 quả Phết và 3 quả Chúi, được làm từ củ tre sơn đỏ. Quả Phết có đường kính khoảng 6–7 cm, trong khi quả Chúi nhỏ hơn một chút, khoảng 4–5 cm. Người dân quan niệm rằng, nếu ai giành được quả Phết hoặc quả Chúi, hoặc chỉ chạm tay vào chúng trong lễ hội, thì sẽ có một năm gặp nhiều may mắn và thuận lợi.

Hội phết Hiền Quan không chỉ là một hoạt động vui chơi, mà còn là dịp để cộng đồng cùng nhau gắn kết, gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của Phú Thọ.

Hội Trò Trám

Mỗi khi Xuân về, vào ngày 11 và 12 tháng Giêng âm lịch, phường Trám, xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao, Phú Thọ lại sôi động đón chào du khách đến tham gia lễ hội Trò Trám, hay còn gọi là "Linh tinh tình phộc". Đây là một lễ hội mang đậm tín ngưỡng phồn thực cổ xưa của người Việt, tôn vinh thần bản thổ và khởi nguồn của sự sống.

Miếu Trò, nơi tổ chức lễ hội, chỉ mở cửa đúng vào đêm 11, rạng sáng ngày 12 tháng Giêng để thực hiện nghi lễ cầu sinh thực khí, một nghi thức quan trọng trong tín ngưỡng phồn thực. Trong miếu, người dân thờ linh vật (dân gian gọi là Nõ – Nường) – biểu tượng của sự sinh sôi nảy nở, là nét đặc trưng của các tộc người trên thế giới, trong đó có dân tộc Việt.

Bên cạnh các nghi lễ truyền thống, lễ hội Trò Trám còn có nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc, như hát giao duyên giữa nam nữ, rước lúa thần, đánh cá thờ đêm và đánh trận giả. Mỗi hoạt động đều mang đậm bản sắc văn hóa dân gian, thể hiện sự cầu mong cho một năm mới mùa màng bội thu, cuộc sống thịnh vượng.

Lễ hội Trò Trám không chỉ là dịp để tưởng nhớ các giá trị tín ngưỡng của tổ tiên mà còn là một cơ hội để cộng đồng cùng nhau giao lưu, vui chơi, thắt chặt tình đoàn kết và gìn giữ những phong tục truyền thống đặc sắc của Phú Thọ.

Lễ hội Đền Hùng

Lễ hội Đền Hùng là lễ hội lớn và thiêng liêng nhất trong các lễ hội truyền thống của Phú Thọ cũng như của dân tộc Việt Nam. Được tổ chức hàng năm từ ngày 8 đến 11 tháng 3 âm lịch, với ngày chính hội vào ngày 10, lễ hội này thu hút hàng triệu người dân từ khắp mọi miền đất nước về núi Nghĩa Lĩnh, xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, để tưởng nhớ các Vua Hùng, những người đã có công dựng nước và khai sáng nền văn minh của dân tộc.

Lễ hội Đền Hùng không chỉ là dịp để bày tỏ lòng thành kính, tri ân các bậc tổ tiên mà còn là cơ hội để người dân thể hiện niềm tự hào về truyền thống lịch sử, văn hóa của dân tộc. Đây cũng là dịp để tôn vinh sức mạnh đoàn kết, tinh thần chung tay xây dựng một đất nước giàu mạnh, hưng thịnh. Mỗi năm, lễ hội không chỉ là một cuộc hội tụ lớn về tinh thần mà còn là một biểu tượng sống động của tình yêu nước và khát vọng phát triển bền vững của dân tộc Việt Nam.