Mục lục

Hãy cùng khám phá ngôi chùa cổ kính này và chiêm ngưỡng tuyệt tác nghệ thuật - bộ tượng Thập Bát La Hán độc đáo nhé!

Giới thiệu đôi nét về Chùa Tây Phương - Di tích quốc gia đặc biệt ở Hà Nội

• Địa chỉ: núi Câu Lậu, xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất, Hà Nội

Tọa lạc trên mảnh đất yên bình của xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất, cách trung tâm Hà Nội khoảng 40km về phía Tây, chùa Tây Phương hay còn gọi là Sùng Phúc tự, là một ngôi chùa cổ kính ẩn chứa nhiều câu chuyện huyền bí. Tương truyền rằng, ngôi chùa này gắn liền với truyền thuyết về quá trình du nhập Phật giáo vào Việt Nam. Có giai thoại kể lại rằng, vào thời Đường (864 - 868), tiết độ sứ Cao Biền khi cai trị An Nam xưa đã cho xây dựng một kiến trúc tôn giáo tại đây với mưu đồ ngăn chặn long mạch.

Tuy nhiên, những câu chuyện ấy vẫn chỉ là truyền thuyết dân gian được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Bằng chứng xác thực nhất về sự tồn tại của chùa Tây Phương có từ thời Mạc Phúc Nguyên (1547 - 1561), khi ngôi chùa được xây dựng với quy mô như ngày nay.

Trải qua bao thăng trầm lịch sử, chùa Tây Phương vẫn giữ được vẻ đẹp cổ kính và giá trị tâm linh to lớn. Năm 2015, ngôi chùa đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt, với 34 pho tượng quý giá được vinh danh là bảo vật quốc gia.

Giá vé và cách di chuyển tới chùa Tây Phương

Về giá vé:

Chùa Tây Phương áp dụng mức vé vào cửa chung là 10.000 VND/người cho cả du khách trong nước và quốc tế (chưa bao gồm phí gửi xe). Đặc biệt, vào những ngày lễ lớn như ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23/11), các ngày 30, mùng 1, 2, 3 Tết Nguyên đán, chùa sẽ miễn phí vé tham quan cho tất cả du khách.

Về hướng dẫn di chuyển:

• Nếu bạn đi bằng phương tiện cá nhân:

Xuất phát từ trung tâm Hà Nội, bạn có thể di chuyển theo hướng đường Trần Duy Hưng - Đại lộ Thăng Long. Khi đến ngã tư giao với đường Thạch Thất - Quốc Oai, rẽ trái vào hướng Quốc Oai. Tiếp tục rẽ phải và đi thẳng khoảng 5km nữa sẽ đến ngã tư Thạch Xá. Tại đây, bạn sẽ thấy biển chỉ dẫn đường vào chùa Tây Phương. Rẽ trái và đi thêm khoảng 4-5km nữa là tới cổng chùa.

• Nếu bạn sử dụng phương tiện công cộng:

Bạn có thể lựa chọn tuyến xe buýt số 89, xuất phát từ bến xe Yên Nghĩa, đi qua Thạch Thất, tới bến xe Sơn Tây. Xuống xe tại điểm dừng chùa Tây Phương.

Tham quan chùa Tây Phương có những gì?

Ngày nay, chùa Tây Phương hiện lên như một quần thể kiến trúc hài hòa, bao gồm nhiều hạng mục công trình với những nét độc đáo riêng. Bước qua cổng Tam quan hạ rồi Tam quan thượng uy nghiêm, du khách sẽ lần lượt được chiêm bái Miếu Sơn Thần, chùa Hạ, chùa Trung và chùa Thượng. Bên cạnh đó, chùa còn có Nhà Tổ, Nhà Mẫu và Nhà khách, tất cả tạo nên một tổng thể kiến trúc linh thiêng, cổ kính mà không kém phần gần gũi, ấm áp.

Tam quan hạ

Hành trình khám phá chùa Tây Phương bắt đầu từ chân núi Câu Lâu, nơi tọa lạc công trình đầu tiên - Tam quan hạ. Cổng chùa với ba lối vào, cửa chính giữa nổi bật với kích thước to rộng, mang ý nghĩa sâu xa về ba cách nhìn trong Phật giáo: hữu quan, không quan và trung quan. 

"Hữu quan" là thế giới hữu hình, vạn vật hiện hữu, còn "không quan" lại tượng trưng cho cõi vô thường, hư không. "Trung quan" chính là sự dung hòa giữa hai thái cực sắc - không, nhắc nhở con người về lẽ vô thường và sự cân bằng trong cuộc sống.

Tam quan thượng

Vượt qua cổng tam quan uy nghiêm, du khách sẽ được trải nghiệm hành trình thú vị với 237 bậc đá ong dẫn lên tam quan thượng. Sắc vàng nâu trầm mặc của đá ong không chỉ hài hòa với cảnh quan thiên nhiên mà còn bền bỉ theo thời gian, chính vì vậy, loại vật liệu này thường được ưa chuộng trong kiến trúc truyền thống của các làng quê, chùa chiền Việt Nam.

Hai bên cột trụ tam quan thượng khắc họa đôi câu đối: “Bảy đóa sen vàng nâng gót ngọc/ Ba ngàn thế giới đón Như Lai”. Câu thơ như tái hiện lại khoảnh khắc thiêng liêng khi Đức Phật đản sinh, Ngài bước đi bảy bước, mỗi bước nở ra một đóa sen vàng. Đến bước thứ bảy, Ngài chỉ tay lên trời, tay kia chỉ xuống đất và tuyên bố: “Thiên thượng thiên hạ, duy ngã độc tôn” - khẳng định vị thế tối cao của đấng Giác Ngộ trong vũ trụ.

Miếu sơn thần

Nép mình bên trái chùa chính, miếu Sơn Thần hiện lên với vẻ ngoài khiêm nhường, mang đậm nét kiến trúc truyền thống với gỗ và ngói đỏ. Không chỉ là nơi thờ Thần núi, miếu còn là không gian tôn nghiêm dành cho Đức Ông - vị thần quen thuộc trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, thường được thờ phụng tại các chùa Phật giáo.

Truyền thuyết kể rằng, Đức Ông vốn là một thương gia giàu có ở Ấn Độ thời xưa, nổi tiếng với lòng mộ đạo sâu sắc. Tài sản kếch xù của ông đã được dùng để dát vàng khắp vườn Kỳ Đà, nơi Đức Phật thuyết pháp, và cúng dường cho Phật tử. Sự hào phóng vô song này đã khiến ông được tôn vinh là vị thí chủ vĩ đại nhất trong lịch sử Phật giáo.

Chùa Hạ

Ngôi chùa chính uy nghi với kiến trúc độc đáo hình chữ "Tam", gồm ba nếp nhà song song: chùa Hạ, chùa Trung và chùa Thượng. Mỗi nếp nhà hai tầng tám mái được xây dựng theo kiểu chồng diêm, tạo nên nét kiến trúc đặc sắc. Bức tường gạch Bát Tràng mộc mạc phô diễn màu đỏ thắm, điểm xuyết bằng những ô cửa sổ tròn trắng tinh khôi, thể hiện triết lý "sắc sắc không không" đầy ý nghĩa của nhà Phật.

Nơi đây còn lưu giữ những bộ tượng Hộ pháp mang đậm phong cách thời Tây Sơn. Các vị thần oai phong trong giáp trụ, tay cầm khí giới, biểu trưng cho sức mạnh trừ gian diệt ác, bảo vệ chúng sinh.

Chùa Trung

Vượt qua cổng chùa Hạ, du khách sẽ bắt gặp chùa Trung, công trình kiến trúc độc đáo nổi bật giữa không gian thanh tịnh của chùa Tây Phương. Khác biệt với lối kiến trúc thường thấy ở những ngôi chùa Việt Nam, chùa Trung tuy có diện tích hẹp nhưng lại được xây dựng cao hơn hẳn so với chùa Hạ và chùa Thượng.

Mỗi nếp nhà đều mang nét kiến trúc đặc trưng với hai tầng mái chồng diêm độc đáo, cùng hệ thống cột gỗ vững chãi được kê trên những tảng đá xanh chạm khắc tinh xảo hình cánh sen. Bên trong chùa Trung là nơi thờ Phật Tuyết Sơn, pho tượng được tạo tác tỉ mỉ nhằm khắc họa lại thời kỳ khổ hạnh của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni trước khi giác ngộ.

Chùa Thượng

Chính điện chùa Thượng uy nghiêm với ba ngôi cao nhất, mỗi ngôi là nơi an vị của một vị Phật, đại diện cho một nghìn vị Phật trong quá khứ, hiện tại và vị lai. Dưới chân các Ngài, hàng tượng Thập Bát La Hán được bài trí theo hàng dọc, tượng trưng cho những sự kiện quan trọng trong cuộc đời Đức Phật. Tiếp đến, hàng thứ hai là nơi ngự trị của “Thập điện diêm vương”, những vị thần cai quản công lý ở cõi luân hồi, như một lời nhắc nhở con người hướng thiện, tích đức.

Thập Bát La Hán chùa Tây Phương, mỗi vị một vẻ, hiện lên với muôn hình vạn trạng, được xem là tuyệt tác điêu khắc, đỉnh cao của nghệ thuật tạo hình Việt Nam. Không chỉ là những chi tiết tinh xảo trên trang phục, nếp gấp áo quần hay những đường nét gân guốc khắc khổ trên cơ thể được thể hiện sống động đến kinh ngạc, mà ngay cả những khắc khoải, suy tư rất đời, rất người cũng được lột tả rõ nét trên từng pho tượng.

Nhà tổ - nhà mẫu - nhà khách

Nhà Tổ và Nhà Mẫu, hai công trình kiến trúc quan trọng trong quần thể chùa Tây Phương, được xây dựng song song, kết cấu theo kiểu chữ "Nhị" độc đáo. Bên ngoài là nơi thờ phụng các vị Tổ sư, còn bên trong là không gian tôn nghiêm dành riêng cho Thánh Mẫu.

Nằm nép mình bên sườn phải chùa chính là nhà khách, một công trình vừa được phục dựng gần đây. Tuy mới được xây dựng lại nhưng nhà khách vẫn giữ nguyên nét kiến trúc truyền thống, hài hòa với tổng thể cảnh quan và phong cách kiến trúc đặc trưng của chùa Tây Phương.

Chùa Tây Phương thực sự là một điểm đến hấp dẫn, nơi giao thoa giữa giá trị tâm linh, lịch sử và nghệ thuật. Không chỉ là chốn linh thiêng để du khách tìm về sự bình yên trong tâm hồn, chùa Tây Phương còn là nơi lưu giữ những di sản văn hóa quý giá của dân tộc, đặc biệt là bộ tượng Thập Bát La Hán độc đáo. Hy vọng rằng, với những chia sẻ về lịch sử, kiến trúc và những giá trị nghệ thuật đặc sắc, bài viết đã giúp bạn hiểu thêm về ngôi chùa cổ kính này.