Lý giải tên gọi tháp Poshanư - Biểu tượng văn hóa Chăm nổi tiếng Phan Thiết

Chính cái tên Poshanư cũng khiến nhiều du khách tò mò khi lần đầu nghe đến. Vậy tại sao lại gọi là tháp Poshanư?

Tại sao gọi là tháp Poshanư?

Tên gọi "Poshanư" xuất phát từ truyền thuyết và tín ngưỡng của người Chăm cổ. Ban đầu tháp được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ VIII - đầu thế kỷ IX với mục đích thờ thần Shiva – vị thần tối cao trong đạo Hindu giáo, thể hiện sự giao thoa văn hóa giữa Ấn Độ giáo và văn hóa bản địa Chăm-pa.

Đến thế kỷ XV, người Chăm xây dựng thêm một số đền nhỏ với kiến trúc đơn giản hơn để thờ công chúa Poshanư (Po Sah Inư), con gái vua Para Chanh. Công chúa Poshanư được người dân tôn kính không chỉ bởi tài đức mà còn bởi những đóng góp lớn lao trong việc truyền dạy cách trồng lúa nước, dệt thổ cẩm, chăn nuôi giúp phát triển đời sống vật chất và tinh thần cho cộng đồng.

Sau khi bà mất, để tưởng nhớ công ơn, người Chăm đã xây dựng đền thờ và lấy tên bà đặt cho cụm tháp này. Từ đó tháp mang tên Poshanư như một biểu tượng của sự tri ân, lòng biết ơn và niềm tự hào của dân tộc Chăm đối với một nhân vật lịch sử có ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống xã hội và văn hóa của họ.

Vẻ đẹp kiến trúc Chăm-pa của tháp Poshanư

Tháp Poshanư là một trong những cụm tháp Chăm còn giữ được vẻ nguyên vẹn tương đối, là minh chứng sống động cho thời kỳ hưng thịnh của vương quốc Chăm-pa xưa. Công trình này thuộc phong cách kiến trúc Hòa Lai – một trong những trường phái nghệ thuật cổ điển đặc trưng của người Chăm.

Cụm di tích gồm ba ngọn tháp chính, trong đó tháp lớn nhất cao khoảng 15 mét, hai tháp còn lại có quy mô nhỏ hơn. Tháp chính có hình khối vuông vức, thu nhỏ dần khi lên cao tạo nên dáng vẻ uy nghi, vững chãi mà vẫn hài hòa với cảnh quan thiên nhiên xung quanh.

Toàn bộ công trình được xây dựng bằng gạch nung đỏ và đá, sử dụng kỹ thuật kết dính độc đáo mà đến nay các nhà nghiên cứu vẫn chưa thể lý giải hoàn toàn. Những viên gạch được xếp khít nhau mà không cần dùng đến vữa tạo nên sự bền vững vượt thời gian cho công trình.

Nghệ thuật chạm khắc của người Chăm hiện diện sinh động trên từng viên gạch, phiến đá với các hoa văn, họa tiết hình sóng nước, hoa lá, thần linh và muông thú. Những đường nét mềm mại, uyển chuyển mà mạnh mẽ phản ánh thế giới quan phong phú cùng tín ngưỡng tâm linh đặc sắc của người Chăm cổ.

Dù không có quy mô đồ sộ như tháp Poklong Garai ở Khánh Hòa (tức Ninh Thuận cũ) hay thánh địa Mỹ Sơn tại TP Đà Nẵng (tức Quảng Nam cũ), tháp Poshanư vẫn nổi bật nhờ sự chắt lọc tinh túy trong nghệ thuật kiến trúc Chăm-pa. Sự giản lược về hình khối kết hợp với sự tinh xảo trong từng chi tiết đã tạo nên một công trình vừa cổ kính vừa gần gũi, gắn bó sâu sắc với đời sống tâm linh của cộng đồng địa phương.

Tháp Poshanư không chỉ là một công trình kiến trúc cổ kính mà còn là biểu tượng sống động của văn hóa và tâm linh người Chăm tại Phan Thiết. Nét đẹp tinh tế trong từng chi tiết, sự hài hòa giữa kiến trúc và thiên nhiên cùng câu chuyện lịch sử đằng sau tên gọi đã làm cho tháp trở thành một di sản quý giá, ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng người dân địa phương và du khách.