Đền Phủ Dầy thờ ai? Giải mã sự linh thiêng của chốn tâm linh Nam Định

Phủ Dầy được xem là cái nôi linh thiêng bậc nhất của tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ tại Việt Nam. Vào mỗi lần đầu xuân, hàng ngàn du khách thu phương nô nô nức tìm về, thành tâm cung lễ cầu bình an, tài lộc, may mắn và tình duyên trọn cho một năm mới hanh thông.

Đền Phủ Đầy đủ Nam Định thời ai?

Phủ Dầy là quần thể kiến trúc tiêu chuẩn tín hiệu của người Việt, thảo luận tại xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. Nơi đây gắn liền với đồ thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh – một trong Tứ Bất Tử trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, bên rìa Thánh Tản Viên, Thánh Gióng và Chử Đồng Tử. 

Nơi câu lạc bộ tại xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định, Phủ Dầy (còn gọi là Phủ Giầy hoặc Phủ Giày) là một quần thể kiến trúc tín ngưỡng truyền thống tiêu biểu, gắn liền với Thánh Mẫu Liễu Hạnh – một trong Tứ Bất Tử của tín dân gian Việt Nam (cùng với Thánh Tản Viên, Thánh Gióng và Chử Đồng Tử). Đây được xem là trung tâm linh thiêng bậc nhất của tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ, một thực hành tín ngưỡng độc quyền đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Quần áo Phủ Dầy bao gồm nhiều công trình kiến trúc tâm linh quy mô, trong đó nổi bật nhất là Phủ Tiên Hương (phủ chính), Phủ Vân Cát và Lăng Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Mỗi công trình mang phong cách kiến trúc cổ kính, sự hài hòa giữa nghệ thuật điêu khắc, Thần điêu khắc với không gian linh thiêng đậm chất văn hóa truyền thống Bắc Bộ.

Không chỉ là điểm đến của kiến trúc và tâm linh, Phủ Dầy còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa phi vật quý. Trong đó nổi bật là nghi lễ Hầu đồng và hát Chầu văn – những thực hành văn hóa đặc sắc có thể thực hiện sự kết nối giữa con người với thế giới tâm linh qua âm nhạc, trang phục và nghi lễ truyền thống. Năm 1975, Phủ Dầy được Bộ Văn hóa – Thông tin xếp hạng là Di lịch lịch sử văn hóa cấp Quốc gia. Đến năm 2012, nghi lễ Chầu văn tại Phủ Dầy và các vùng phụ cận cũng được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.

Tên gọi “Phủ Dầy” mang theo nhiều tầng nghĩa và huyền thoại dân gian. Theo một truyền thuyết, khi Thánh Mẫu Liễu Hạnh sắc phong là “Liễu Hạnh Công Chúa”, nơi bà từng hóa thân và trình linh được gọi là “Phủ” – vốn là từ dùng để chỉ nơi ở của các vương công quý tộc. Còn “Dầy” bắt nguồn từ tên làng Kẻ Dầy, nơi xưa kia từng là trung tâm thờ Mẫu. Một số truyền thuyết khác kể lại rằng, Thánh Mẫu trước khi rời trần gian đã để lại một Chiếc giày, hay câu chuyện vua nghỉ lại nơi đây được tặng đôi giày, từ đó dân gian lập phủ thờ và gọi là Phủ Giầy.

Ngoài ra, cũng có giả thuyết gắn tên “Phủ Dầy” với kiểu dáng ôm đất trước cửa phủ giống như bánh dày, hay liên quan đến món bánh dày truyền thống nổi tiếng của vùng. Dù có nhiều cách giải quyết, tất cả đều góp phần tạo nên sắc màu huyền bí, linh thiêng cho quần thể Phủ Dầy – nơi tôn vinh hình tượng người phụ nữ quyền uy, giàu lòng từ bi, được nhân dân tôn vinh là Thánh Mẫu.

Giá trị văn hóa và lịch sử của Phủ Dầy

Phủ Dầy là một trong những quần áo kiến trúc tín ngưỡng tiêu biểu, mang đậm dấu ấn văn hóa – lịch sử lâu đời của người Việt. Tâm lạc tại xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định, nơi đây gắn liền với hình tượng Thánh Mẫu Liễu Hạnh – Một trong Tứ Bất Tử trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ tại Phủ Dầy không chỉ được cộng đồng dân gian tiện qua bao thế hệ mà còn được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của các loại, có thể hiện giá trị vượt qua thời gian của di tích này.

Không chỉ dừng lại ở yếu tố tâm linh, tín ngưỡng thờ Mẫu tại Phủ Dầy còn là biểu tượng của lòng tôn kính dành cho người phụ nữ Việt – mẫu người mẹ, người thần hộ mệnh, đồng thời tôn vinh sự hài hòa hòa giữa con người với vũ trụ qua hình biểu tượng Tam Phủ: Thiên Phủ (trời), Địa Phủ (đất), Thẩm Phủ (nước). Các nghi lễ như hầu đồng, Hát chầu văn được tổ chức một cách trang trọng, đầy màu sắc và nghệ thuật, không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là hình thức trình diễn văn hóa dân gian đặc sắc, giúp phần bảo tồn tồn tại truyền thống đẹp đẽ của người Việt.

Phủ Dầy được xây dựng từ thế kỷ XVI, trải qua hàng trăm năm lịch sử với nhiều lần trùng lặp nhưng vẫn giữ được kiến trúc cổ kính, tinh thần. Từng mái ngói cong, cột gỗ lim, hoành tráng phi câu đối… đều phản ánh trình độ nghệ thuật kiến trúc kiến trúc và tín ngưỡng phong phú của cha ông ngày xưa. Nơi đây được xem là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, là điểm hội tụ của lễ hội, tâm linh và truyền thống dân tộc.