Ẩm thực Ninh Bình: Top 10 món ngon nổi tiếng nhất của vùng đất cố đô

Mục lục

Nằm giữa vùng đồng bằng Bắc Bộ trù phú, Ninh Bình được thiên nhiên ưu ái ban tặng nguồn nguyên liệu phong phú, đa dạng từ đồng ruộng, sông ngòi, núi non. Từ những sản vật dân dã ấy, người dân Ninh Bình đã khéo léo chế biến nên những món ăn mang đậm hồn quê, hương vị khó quên. Hãy cùng khám phá top 10 món ngon nổi tiếng nhất của vùng đất cố đô, để cảm nhận trọn vẹn nét tinh túy trong văn hóa ẩm thực Ninh Bình.

Ẩm thực Ninh Bình có gì hấp dẫn?

Ẩm thực Ninh Bình là một bản hòa ca tuyệt vời giữa hương vị đồng quê dân dã và nét tinh tế trong cách chế biến. Được thiên nhiên ưu ái ban tặng nguồn nguyên liệu phong phú từ núi rừng, đồng bằng và biển cả, người dân Ninh Bình đã khéo léo sáng tạo nên những món ăn độc đáo, mang đậm hồn quê, để lại ấn tượng khó phai trong lòng du khách.

Điều làm nên sức hấp dẫn của ẩm thực Ninh Bình chính là sự kết hợp hài hòa giữa các nguyên liệu tươi ngon, cách chế biến cầu kỳ và hương vị đặc trưng. Từ thịt dê núi Ninh Bình chắc thịt, thơm ngon, được chế biến thành đủ món như tái chanh, nướng, hấp, xào lăn… đến cơm cháy giòn rụm ăn kèm nước sốt đậm đà, tất cả đều mang đến trải nghiệm ẩm thực độc đáo.

Không chỉ dừng lại ở những món ăn nổi tiếng, ẩm thực Ninh Bình còn hấp dẫn bởi sự đa dạng. Du khách có thể thưởng thức gỏi cá nhệch với vị ngọt, dai, béo ngậy; ốc núi Tam Điệp giòn sần sật; nem chua chua thanh, cay nhẹ hay xôi trứng kiến thơm ngon, béo ngậy. Mỗi món ăn đều mang một hương vị riêng, góp phần tạo nên bức tranh ẩm thực Ninh Bình đầy màu sắc.

Bên cạnh đó, ẩm thực Ninh Bình còn gắn liền với văn hóa và con người nơi đây. Những món ăn dân dã, bình dị như bún chả quạt, mắm tép Gia Viễn… không chỉ đơn thuần là để thưởng thức mà còn chứa đựng trong đó nét đẹp truyền thống, sự cần cù, sáng tạo của người dân Ninh Bình.

Ẩm thực Ninh Bình, với những món ăn ngon, độc đáo và đậm đà bản sắc dân tộc, chắc chắn sẽ là một phần không thể thiếu trong hành trình khám phá vùng đất cố đô.

Top 10 đặc sản Ninh Bình không nên bỏ lỡ

Ninh Bình không chỉ là vùng đất cố đô với những danh lam thắng cảnh nổi tiếng mà còn là thiên đường ẩm thực với những món ăn độc đáo, khó quên. Dưới đây là top 10 món ngon nổi tiếng nhất Ninh Bình mà bạn nhất định phải thử:

Thịt dê núi Ninh Bình

Thịt dê núi Ninh Bình, một đặc sản nổi tiếng của vùng đất cố đô, từ lâu đã chinh phục thực khách bởi hương vị thơm ngon đặc trưng và giá trị dinh dưỡng cao. Sở dĩ thịt dê núi Ninh Bình ngon nổi tiếng là nhờ điều kiện tự nhiên nơi đây. Những chú dê được chăn thả tự do trên các dãy núi đá vôi, quanh năm ăn lá cây thuốc, uống nước suối tinh khiết nên thịt săn chắc, ít mỡ, thơm ngon hơn hẳn dê nuôi thông thường.

Thịt dê núi Ninh Bình có thể chế biến thành rất nhiều món ăn hấp dẫn, mỗi món mang một hương vị riêng biệt. Nổi bật nhất phải kể đến món dê tái chanh với những lát thịt dê thái mỏng, vừa chín tới, chấm với nước sốt chanh chua cay, kích thích vị giác. 

Dê nướng than hoa thơm phức, dậy mùi đặc trưng, ăn kèm với lá sung, chấm tương gừng cũng là món khoái khẩu của nhiều người. Ngoài ra, thực khách còn có thể thưởng thức dê hấp, dê xào lăn, dê hầm thuốc bắc... Mỗi món ăn đều mang đến trải nghiệm ẩm thực tuyệt vời, khó quên.

Cơm cháy Ninh Bình

Cơm cháy Ninh Bình, món ăn dân dã mà độc đáo, đã trở thành một trong những đặc sản nổi tiếng nhất của vùng đất cố đô. Thoạt nhìn, cơm cháy có vẻ giản dị với những miếng cơm vàng ươm, giòn rụm, nhưng ẩn chứa trong đó là cả một nghệ thuật chế biến tinh tế và hương vị khó quên.

Nguyên liệu chính để làm cơm cháy Ninh Bình là gạo nếp cái hoa vàng, loại gạo nổi tiếng của vùng đồng bằng Bắc Bộ. Gạo được nấu chín thành cơm dẻo, sau đó ép mỏng và phơi khô dưới nắng tự nhiên. Khi cơm đã se lại, người ta đem chiên giòn trong chảo dầu nóng đến khi vàng ươm, dậy mùi thơm phức.

Điểm đặc biệt làm nên sức hấp dẫn của cơm cháy Ninh Bình chính là nước sốt đi kèm. Nước sốt được chế biến từ nhiều nguyên liệu như thịt dê, tim cật, cà chua, hành tỏi... ninh nhừ, tạo nên hương vị đậm đà, khó cưỡng. Khi ăn, cơm cháy giòn tan kết hợp với nước sốt sánh mịn, béo ngậy tạo nên một bản hòa ca hoàn hảo cho vị giác.

Nem chua Yên Mạc

Nem chua Yên Mạc, một đặc sản nổi tiếng của vùng đất cố đô Ninh Bình, đã từ lâu chinh phục vị giác của thực khách bởi hương vị độc đáo và cách chế biến công phu. Mang trong mình nét tinh túy ẩm thực của vùng quê Bắc Bộ, nem chua Yên Mạc không chỉ là món ăn ngon mà còn là niềm tự hào của người dân địa phương.

Khác với nem chua ở những vùng miền khác, nem chua Yên Mạc được làm từ thịt mông tươi ngon, thái mỏng, giã nhuyễn rồi trộn với bì lợn thái chỉ, thính gạo rang vàng và gia vị bí truyền. Nem được gói ghém cẩn thận trong lá ổi hoặc lá đinh lăng, tạo nên hương thơm đặc trưng và màu sắc bắt mắt.

Quá trình lên men tự nhiên là yếu tố quan trọng tạo nên hương vị đặc biệt của nem chua Yên Mạc. Sau khoảng 3-4 ngày ủ, nem chua sẽ có vị chua dịu nhẹ, cay the của tiêu, hòa quyện cùng vị ngọt của thịt, tạo nên một bản hòa ca hương vị khó quên.

Nem chua Yên Mạc thường được thưởng thức kèm với lá sung, lá đinh lăng, chấm cùng tương ớt cay nồng hoặc nước mắm chua ngọt. Vị chua thanh, cay nhẹ, dai giòn của nem hòa quyện cùng vị chát của lá sung, tạo nên một trải nghiệm ẩm thực tuyệt vời.

Ốc núi Tam Điệp

Ốc núi Tam Điệp cũng là một đặc sản độc đáo của Ninh Bình, mang hương vị núi rừng hoang dã, khiến thực khách nhớ mãi không quên. Loài ốc này sinh sống trên những vách đá cheo leo ở vùng núi Tam Điệp, Yên Mô, Nho Quan. Khác với ốc đồng bằng, ốc núi Tam Điệp có vỏ cứng cáp, hình dáng tròn dẹt, miệng loe rộng và thường có màu trắng sữa.

Điều làm nên sức hấp dẫn của ốc núi Tam Điệp chính là thịt ốc giòn, ngọt, đậm đà hương vị. Thịt ốc núi không chỉ ngon mà còn chứa nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe. Người dân địa phương thường chế biến ốc núi thành nhiều món ăn hấp dẫn như hấp gừng, luộc sả, xào me, xào tỏi... Mỗi món ăn đều mang đến một hương vị riêng, khiến thực khách say mê.

Món ốc núi hấp dẫn nhất có lẽ là ốc luộc chấm nước mắm gừng. Ốc sau khi luộc chín tới sẽ giữ được độ giòn, ngọt tự nhiên. Nước chấm được pha chế từ nước mắm ngon, gừng, ớt, tạo nên hương vị cay nồng, kích thích vị giác. Khi thưởng thức, thực khách sẽ cảm nhận được vị ngọt, giòn của thịt ốc hòa quyện cùng vị cay nồng của nước chấm, tạo nên một trải nghiệm ẩm thực khó quên.

Gỏi cá nhệch

Gỏi cá nhệch là một món ăn dân dã nhưng lại là đặc sản trứ danh của vùng đất Kim Sơn, Ninh Bình. Tuy thoạt nhìn có vẻ ngoài không mấy hấp dẫn, nhưng hương vị độc đáo của món gỏi này đã chinh phục biết bao thực khách, khiến ai đã từng nếm thử đều nhớ mãi không quên.

Cá nhệch, nguyên liệu chính của món gỏi, là loại cá đặc trưng của vùng nước lợ Kim Sơn. Cá nhệch có hình dáng giống lươn, thịt cá dai, ngọt, béo ngậy, rất thích hợp để làm gỏi. Để chế biến món gỏi cá nhệch, người đầu bếp phải tỉ mỉ và khéo léo trong từng công đoạn. Cá nhệch sau khi được sơ chế kỹ lưỡng, loại bỏ nhớt và xương, sẽ được thái lát mỏng, trộn với thính gạo rang, riềng, sả, ớt, cùng các loại rau thơm như lá mơ, đinh lăng, rau răm... tạo nên hương vị hài hòa, hấp dẫn.

Điểm đặc biệt của gỏi cá nhệch chính là nước chấm. Nước chấm được pha chế từ nước mắm nguyên chất, tỏi, ớt, chanh, đường, tạo nên vị chua cay mặn ngọt, kích thích vị giác, làm tăng thêm hương vị thơm ngon của món gỏi. Khi thưởng thức, thực khách sẽ cảm nhận được vị ngọt, dai, béo ngậy của cá nhệch, hòa quyện với hương thơm của thính gạo rang, vị chua cay của nước chấm và mùi thơm đặc trưng của các loại rau thơm. Tất cả tạo nên một bản hòa ca hương vị khó cưỡng.

Xôi trứng kiến Nho Quan

Xôi trứng kiến Nho Quan là một món ăn độc đáo, mang đậm hương vị núi rừng của người dân tộc Mường ở huyện Nho Quan, Ninh Bình. Món xôi này không chỉ hấp dẫn bởi sự kết hợp lạ miệng giữa gạo nếp dẻo thơm và trứng kiến béo ngậy mà còn bởi cách chế biến công phu, tỉ mỉ.

Để làm được món xôi trứng kiến ngon, người ta phải vào rừng sâu tìm kiếm tổ kiến nâu trên những cây cao. Trứng kiến được lấy về phải lựa chọn kỹ lưỡng, loại bỏ tạp chất rồi đem sơ chế sạch sẽ. Gạo nếp được đồ chín thành xôi, sau đó trộn đều với trứng kiến và một số gia vị như hành phi, mỡ gà, tạo nên hương vị thơm ngon đặc trưng.

Khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận được vị dẻo thơm của xôi nếp, vị béo ngậy, bùi bùi của trứng kiến hòa quyện với hương thơm của hành phi, mỡ gà. Tất cả tạo nên một hương vị độc đáo, khó quên, khiến bạn muốn thưởng thức mãi không thôi.

Bún chả quạt Ninh Bình

Bún chả quạt Ninh Bình, một món ăn dân dã mà đậm đà hương vị, đã trở thành một phần không thể thiếu trong bức tranh ẩm thực đặc sắc của vùng đất cố đô. Khác biệt với bún chả Hà Nội, bún chả quạt Ninh Bình mang nét độc đáo riêng, từ hình dáng đến hương vị, khiến thực khách nhớ mãi không quên.

Điểm đặc biệt đầu tiên nằm ở miếng chả. Thay vì những viên chả tròn nhỏ, chả quạt Ninh Bình được làm từ thịt lợn xay nhuyễn, tẩm ướp gia vị đậm đà rồi ép thành những miếng lớn hình vuông, dẹt, tựa như chiếc quạt. Khi nướng, người bán khéo léo xếp những miếng chả này lên vỉ, quạt đều tay trên than hồng cho đến khi chín vàng đều, dậy mùi thơm phức. Miếng chả nướng xong có lớp vỏ ngoài cháy xém hấp dẫn, bên trong vẫn giữ được độ mềm ngọt, đậm đà.

Bát bún chả quạt Ninh Bình cũng được trình bày một cách tinh tế. Bún rối trắng tinh được xếp gọn gàng trên đĩa, bên cạnh là những miếng chả vàng ươm, bắt mắt. Điểm nhấn của món ăn chính là bát nước chấm chua ngọt, được pha chế theo công thức riêng, hài hòa giữa vị chua của chanh, vị ngọt của đường, vị mặn của nước mắm và chút cay cay của ớt. Khi ăn, thực khách gắp bún, chả chấm vào bát nước chấm, thêm chút rau sống tươi mát, tạo nên một tổng thể hương vị hài hòa, khó cưỡng.

Cá chuối nướng

Ẩm thực Ninh Bình nổi tiếng với những món ăn dân dã, mang đậm hương vị đồng quê. Bên cạnh những cái tên quen thuộc như thịt dê núi, cơm cháy, nem chua Yên Mạc, thì cá chuối nướng cũng là một đặc sản níu chân du khách khi đến với vùng đất cố đô.

Cá chuối sinh sống chủ yếu ở các đầm nước ngọt, hồ tự nhiên, đặc biệt là ở đầm Vân Long - khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước lớn nhất vùng đồng bằng Bắc Bộ. Loài cá này có thân hình tròn trịa, nhiều thịt, ít xương, thịt cá chắc, ngọt, thơm ngon.

Cá chuối sau khi được đánh bắt sẽ được làm sạch, ướp với một số gia vị đơn giản như gừng, sả, ớt rồi nướng trên than hồng. Cá nướng chín tới có màu vàng ươm đẹp mắt, thịt cá mềm ngọt, thơm lừng mùi sả ớt, quyện với hương khói than hồng đặc trưng.

Cua đồng rang lá lốt

Cua đồng rang lá lốt, một món ăn dân dã, đậm chất thôn quê, đã trở thành đặc sản níu chân du khách khi đến với Ninh Bình. Món ăn này tuy giản dị nhưng lại mang hương vị thơm ngon, hấp dẫn khó cưỡng.

Nguyên liệu chính để làm món cua đồng rang lá lốt gồm có cua đồng tươi sống, lá lốt xanh mướt và các gia vị quen thuộc như hành khô, tỏi, ớt, tiêu... Cua đồng sau khi được bắt về sẽ được làm sạch, tách mai, lấy gạch, rồi đem ướp cùng gia vị. Lá lốt được rửa sạch, thái nhỏ. Khi chế biến, người đầu bếp sẽ phi thơm hành tỏi, cho cua đồng vào xào săn, sau đó thêm lá lốt vào đảo đều tay cho đến khi dậy mùi thơm.

Điểm đặc biệt của món cua đồng rang lá lốt chính là sự kết hợp hài hòa giữa vị ngọt, béo ngậy của thịt cua đồng với hương thơm đặc trưng của lá lốt. Cua đồng rang lá lốt thường được ăn kèm với cơm nóng hoặc bún, chấm với nước mắm chua ngọt.

Bánh trôi 

Dẫu không nổi tiếng như thịt dê núi hay cơm cháy, bánh trôi Ninh Bình vẫn mang một hương vị rất riêng, góp phần làm nên bức tranh ẩm thực đa dạng của vùng đất cố đô. Món quà quê dân dã này tuy giản dị nhưng lại ẩn chứa trong đó sự tinh tế, khéo léo của người làm bánh, khiến thực khách nhớ mãi không quên.

Bánh trôi Ninh Bình được làm từ bột gạo nếp cái hoa vàng, nhào kỹ với nước cho đến khi dẻo mịn. Nhân bánh truyền thống thường là đường phên hòa quyện với đậu xanh hoặc dừa nạo, tạo nên vị ngọt thanh, bùi bùi. Điểm đặc biệt của bánh trôi Ninh Bình nằm ở hương thơm thoang thoảng của gừng tươi được giã nhuyễn, hòa quyện vào nước đường, tạo nên hương vị ấm áp, ngọt ngào.

Hành trình khám phá Ninh Bình sẽ không trọn vẹn nếu thiếu đi những trải nghiệm ẩm thực thú vị. Hãy dành thời gian thưởng thức những món ngon Ninh Bình, để cảm nhận được sự tinh tế, khéo léo của người dân Ninh Bình trong chế biến món ăn, và để hiểu thêm về văn hóa, con người nơi đây nhé.