Đến với chùa Diệu Giác, bạn sẽ cảm nhận được sự thanh tịnh, yên bình khác xa với cuộc sống ồn ào, náo nhiệt bên ngoài. Tiếng chuông chùa ngân nga, tiếng kinh kệ trầm bổng, cùng với không gian xanh mát của cây cối sẽ giúp bạn xua tan mọi lo âu, muộn phiền.
Chùa Diệu Giác chỉ cách trung tâm thành phố Quảng Ngãi khoảng 20 km về hướng bắc. Ngôi chùa nằm sát quốc lộ 1A, dễ dàng nhận diện với tên gọi dân gian là “chùa Phú Lộc”. Chùa được thành lập vào khoảng giữa thế kỷ XVII, tuy nhiên, thời điểm chính xác vẫn còn là vấn đề tranh cãi trong nghiên cứu lịch sử.

Một truyền thuyết phổ biến cho rằng chùa Diệu Giác được xây dựng vào năm Bính Ngọ (1666), gắn liền với sự kiện công chúa Huyền Trân của nhà Trần dừng chân tại đây trong hành trình về Bình Định. Tại chùa, vẫn còn một am nhỏ thờ Huyền Trân công chúa, người đã gả mình cho vua Chiêm Thành để duy trì hòa bình giữa hai quốc gia.
Chùa Diệu Giác, một trong những ngôi chùa cổ nhất tại Quảng Ngãi, không chỉ là địa điểm tâm linh mà còn là một di tích lịch sử quan trọng, đóng góp vào sự phát triển và hoằng dương Phật giáo ở khu vực miền Trung Việt Nam. Được công nhận là Di tích Văn hóa - Lịch sử cấp quốc gia vào năm 2000, chùa Diệu Giác đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng người dân và du khách. Đây là nơi lý tưởng để tham quan, tìm hiểu về lịch sử, văn hóa, cũng như thưởng thức không gian tĩnh lặng của một ngôi chùa có tuổi đời gần 400 năm.
Chùa Diệu Giác cách trung tâm thành phố Quảng Ngãi khoảng 20km về hướng Bắc. Để đến chùa, bạn có thể di chuyển bằng xe máy hoặc ô tô cá nhân theo quốc lộ 1A về hướng Bắc, rẽ trái khi thấy biển chỉ dẫn vào chùa.
Nếu di chuyển bằng xe khách, bạn có thể bắt các tuyến xe chạy tuyến Bắc-Nam hoặc các tuyến xe đi Bình Sơn, sau đó xuống xe tại khu vực gần cầu Phủ và đi bộ hoặc xe ôm vào chùa.
Ban đầu, chùa Diệu Giác mang tên Viên Tông tự, được chúa Võ Vương Nguyễn Phúc Khoát ban sắc tứ vào năm Giáp Tuất (1754), niên hiệu Cảnh Hưng thứ 15. Tuy nhiên, đến năm Thiệu Trị nguyên niên (1841), chùa đổi tên thành Diệu Giác tự để tránh trùng với tên của vua Nguyễn Phúc Miên Tông.

Trong suốt chiều dài lịch sử, chùa đã trải qua nhiều lần trùng tu và tôn tạo. Từ năm 1841 đến 1848, chùa Diệu Giác đã được nâng cấp, và những lần trùng tu sau này cũng đã thay đổi một phần kiến trúc, tuy nhiên vẫn giữ được nét cổ kính đặc trưng. Ngày nay, dù đã trải qua nhiều thay đổi, chùa Diệu Giác vẫn giữ được vẻ tôn nghiêm, cổ kính, phản ánh sự thịnh vượng của Phật giáo và văn hóa tín ngưỡng tại Quảng Ngãi.
Chùa Diệu Giác hiện nay có kiến trúc hình chữ "khẩu" (口), bao gồm nhiều công trình quan trọng. Từ tam quan đi vào khoảng 50 mét là Đại hùng bảo điện, một công trình bề thế, nơi thờ Phật. Phía sau và hai bên chánh điện là các khu vực như nhà tổ, nhà khách, và nhà trù. Trong khuôn viên chùa, ngoài am thờ Huyền Trân, còn có ba ngôi tháp cổ, là mộ của các vị trụ trì qua các thế hệ.

Các công trình trong chùa đều được xây dựng bằng vật liệu truyền thống, như gỗ, gạch, ngói, tạo nên vẻ đẹp cổ kính, gần gũi.
Đến với chùa Diệu Giác, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo của ngôi chùa mà còn có cơ hội tìm hiểu về lịch sử Phật giáo Việt Nam. Chùa Diệu Giác là nơi lưu giữ nhiều di vật quý giá, như tượng Phật, chuông đồng, kinh sách cổ,... Đây là những minh chứng cho sự phát triển của Phật giáo tại Quảng Ngãi nói riêng và Việt Nam nói chung.

Ngoài ra, du khách còn có thể tham gia các hoạt động tâm linh tại chùa, như lễ Phật, tụng kinh, nghe pháp thoại,... Những hoạt động này giúp du khách tĩnh tâm, tìm lại sự bình yên trong tâm hồn.
Một điểm đặc biệt của chùa Diệu Giác là sự gắn kết chặt chẽ với cộng đồng Phú Lộc và các tín đồ Phật giáo. Các sư trụ trì qua các thế hệ đều thuộc nhiều thiền phái khác nhau, từ Thiệt Diệu Liễu Quán đến Minh Châu Hương Hải và Minh Hải Bảo pháp. Trong lịch sử của chùa, nhiều lần cộng đồng và các hào lý trong vùng đã đứng ra thỉnh cầu triều đình xin trùng tu chùa, điều này được ghi lại trong các văn bia tại chùa.
Ngay cả trong thời gian chùa không có chư tăng, người dân địa phương vẫn thay nhau hương khói, chăm sóc và bảo vệ chùa. Sự gắn kết này đã tạo nên một phần không thể thiếu trong đời sống tín ngưỡng của người dân vùng Bình Sơn, Quảng Ngãi.
Nếu có dịp đến xứ Quảng Ngãi, du khách không nên bỏ lỡ cơ hội ghé thăm chùa Diệu Giác để chiêm ngưỡng vẻ đẹp cổ kính và tìm hiểu về lịch sử phong phú của ngôi chùa này. Đây không chỉ là một địa điểm du lịch nổi tiếng mà còn là nơi giúp bạn tìm về với những giá trị tinh thần sâu sắc.