Nghệ An: Thêm một Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vừa được công nhận

Theo Cổng thông tin điện tử Cục Du lịch quốc gia Việt Nam, ngày 29/5, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đã ký Quyết định số 1657/QĐ-BVHTTDL, chính thức ghi danh nghề dệt thổ cẩm của người Thái ở tỉnh Nghệ An vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thuộc loại hình nghề thủ công truyền thống.

Việc công nhận này không chỉ là bước tiến quan trọng trong công tác bảo tồn văn hóa mà còn ghi nhận giá trị tinh thần sâu sắc của cộng đồng người Thái vùng cao. Từ bao đời nay, nghề dệt thổ cẩm đã gắn bó mật thiết với đời sống vật chất và tinh thần của người dân, là nơi kết tinh ký ức cộng đồng và bản sắc dân tộc.

Tại các bản làng vùng cao như bản Na (xã Hữu Lập, huyện Kỳ Sơn), khung cửi truyền thống vẫn được đặt trang trọng nơi góc nhà sàn. Ở đó, những người phụ nữ miệt mài se sợi, dệt vải bằng chính tình yêu với văn hóa dân tộc mình. Mỗi tấm vải thổ cẩm là một tác phẩm chứa đựng hoa văn mang biểu tượng núi rừng, muông thú và tín ngưỡng bản địa – vừa có giá trị thẩm mỹ, vừa chuyển tải triết lý sống hòa hợp với thiên nhiên.

Thổ cẩm hiện diện trong hầu hết các nghi lễ quan trọng của người Thái như cưới hỏi, mừng nhà mới, cúng tổ tiên… Mỗi sản phẩm đều mang dấu ấn văn hóa và tình cảm của người làm ra – là sợi dây kết nối các thế hệ và khẳng định lòng tự hào với cội nguồn.

Việc nghề dệt thổ cẩm được công nhận là di sản quốc gia còn mang theo kỳ vọng phát triển các mô hình du lịch cộng đồng gắn với văn hóa bản địa. Theo chính quyền địa phương, đây là cơ hội để các làng nghề truyền thống tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, nâng cao thu nhập cho người dân, đặc biệt là phụ nữ và thanh niên vùng cao.

Tại bản Na, nghệ nhân Lô Thị Mai – người đã gắn bó cả đời với khung cửi, xúc động chia sẻ: “Tôi thực sự rất vui và tự hào khi nghề dệt thổ cẩm của người Thái được Nhà nước công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Cả đời tôi chỉ lặng lẽ dạy con, dạy cháu cách se sợi, dệt vải, gìn giữ từng hoa văn mà mẹ tôi, bà tôi truyền lại.

Bà Mai cũng là người tiên phong trong việc tập hợp chị em trong bản thành lập nhóm dệt thổ cẩm bản Na. Với định hướng “vừa giữ nghề, vừa nuôi nghề”, nhóm tích cực đổi mới mẫu mã, kết hợp họa tiết truyền thống với xu hướng hiện đại để đáp ứng thị hiếu của thị trường.

Chị Lữ Thị Hoa, một thành viên trẻ trong nhóm, cho biết: “Ngày trước em nghĩ dệt chỉ là việc của các bà, các mẹ thôi. Nhưng nhờ cô Mai truyền dạy, em thấy mỗi tấm vải mình làm ra đều mang giá trị rất riêng. Giờ nghề được công nhận là di sản quốc gia, em càng thấy mình phải học tốt, dệt giỏi để giữ nghề cho thế hệ sau.”

Theo quyết định của Bộ VHTTDL, UBND các cấp nơi có di sản sẽ chịu trách nhiệm quản lý nhà nước đối với nghề dệt thổ cẩm theo quy định của Luật Di sản văn hóa, đảm bảo gìn giữ và phát huy giá trị di sản trong đời sống đương đại.

Cộng đồng làng nghề bản Na bày tỏ mong muốn được hỗ trợ thêm về truyền thông, đào tạo tay nghề và kết nối thị trường để phát triển bền vững. “Chúng tôi hy vọng sẽ có nhiều cơ hội quảng bá, tiếp cận khách du lịch và người tiêu dùng trong nước cũng như quốc tế,” bà Mai nói.

Sự kiện công nhận nghề dệt thổ cẩm là di sản quốc gia không chỉ tiếp thêm động lực cho những người đang ngày ngày gắn bó với khung cửi, mà còn khẳng định vai trò của văn hóa trong phát triển kinh tế và bảo tồn bản sắc dân tộc.