Khám phá lễ hội Đền Trần Nam Định: Dấu ấn tâm linh và niềm tự hào dân tộc

Lễ hội Đền Trần là một trong những lễ hội truyền thống tiêu biểu của dân tộc Việt Nam, được tổ chức hằng năm nhằm tri ân công lao to lớn của các vị vua triều Trần và anh hùng dân tộc Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn. Sự kiện mang đậm sắc màu tâm linh và lịch sử này luôn thu hút đông đảo du khách về dự, hòa mình vào không gian linh thiêng, trang nghiêm và đầy tự hào.

Lễ hội Đền Trần được tổ chức ở đâu?

Lễ hội Đền Trần được tổ chức tại Khu di tích lịch sử – văn hóa Đền Trần và Chùa Phổ Minh, tọa lạc trên đường Trần Thừa, phường Lộc Vượng, thành phố Nam Định. Đây là quần thể tâm linh gắn bó mật thiết với vương triều Trần – một trong những triều đại hưng thịnh, anh hùng và nhiều chiến công nhất trong lịch sử Việt Nam.

Khu di tích bao gồm ba điểm thờ tự chính: Đền Thiên Trường, nơi thờ 14 vị vua nhà Trần; Đền Cố Trạch, tưởng niệm Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn – vị anh hùng dân tộc kiệt xuất; và Chùa Phổ Minh, ngôi chùa cổ kính với tháp Phổ Minh cao 21m, được xây dựng từ thế kỷ XIII, là biểu tượng tôn giáo và văn hóa thời Trần.

Lễ hội Đền Trần có nguồn gốc từ thế kỷ XIII, gắn liền với thời kỳ chống quân Nguyên – Mông xâm lược. Theo sử sách, năm 1258, khi đất nước lâm nguy, vua Trần Thái Tông đã lui về Thiên Trường để củng cố lực lượng và thực hiện chiến lược “vườn không nhà trống”. Sau chiến thắng lẫy lừng, triều đình tổ chức nghi lễ khai ấn vào đêm Rằm tháng Giêng, vừa để tế lễ trời đất, tôn vinh công lao tổ tiên, vừa phong chức cho những người có công – mở đầu một năm mới với khí thế và kỳ vọng lớn lao.

Ngày nay, nghi thức khai ấn vẫn được duy trì, trở thành phần linh thiêng nhất trong lễ hội, thu hút hàng vạn du khách hành hương về Đền Trần mỗi dịp đầu xuân. Không chỉ là một sự kiện văn hóa đặc sắc, lễ hội còn là dịp để hun đúc tinh thần yêu nước, truyền thống hiếu trung và khơi dậy niềm tự hào dân tộc trong mỗi người con đất Việt.

Lễ hội Đền Trần tổ chức khi nào?

Lễ hội Đền Trần được tổ chức vào hai thời điểm trong năm: Mùa xuân và mùa thu, mỗi mùa mang một dấu ấn riêng, vừa linh thiêng vừa gắn liền với truyền thống lịch sử và tâm thức dân tộc.

Lễ hội khai ấn đầu xuân 

Diễn ra vào đêm 14, rạng sáng ngày 15 tháng Giêng âm lịch, Lễ khai ấn Đền Trần Nam Định là sự kiện tâm linh đặc biệt, có nguồn gốc từ thời Trần. Nghi thức khai ấn vào giờ Tý (từ 23:00 đến 01:00) mang ý nghĩa mở đầu cho một năm mới quốc thái dân an, sự nghiệp thuận buồm xuôi gió, mùa màng tươi tốt.

Từ 5h sáng ngày 15, ấn đền chính thức được phát cho người dân và du khách thập phương về cầu tài lộc, công danh và bình an. Không khí lễ hội lúc này vừa trang nghiêm, vừa sôi động với nhiều hoạt động như rước kiệu, trống hội, múa lân – sư – rồng, thi cờ người, hát văn, hát chèo, múa rối nước,… tạo nên bức tranh lễ hội rực rỡ và đậm chất truyền thống.

Lễ hội mùa thu

Bên cạnh lễ hội khai ấn đầu năm, Đền Trần còn tổ chức lễ hội mùa thu vào ngày 20 tháng Tám âm lịch – cũng gọi là Hội Truyền thống Trần Hưng Đạo. Đây là dịp tưởng niệm công lao to lớn của Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn – danh tướng kiệt xuất đã ba lần đánh bại quân Nguyên – Mông, bảo vệ vững chắc bờ cõi Đại Việt.

Lễ hội mùa thu diễn ra trang nghiêm với các nghi thức rước kiệu, dâng hương, tế lễ nam quan – nữ quan, cùng chuỗi hoạt động văn hóa dân gian phong phú như đấu vật, thi cờ tướng, hát chầu văn, múa rối nước,… Không khí lễ hội vừa hào hùng, vừa thấm đẫm tinh thần “Uống nước nhớ nguồn”, giáo dục thế hệ hôm nay về lòng yêu nước, đạo lý và niềm tự hào dân tộc.

Những trải nghiệm tại lễ hội đền Trần

Hòa mình vào nghi thức khai ấn trang nghiêm

Lễ hội Đền Trần mở đầu bằng nghi lễ thiêng liêng vào lúc 23 giờ 15 phút đêm 14 tháng Giêng, với nghi thức dâng hương tại ban thờ Trung Thiên thuộc đền Thiên Trường, do 14 bô lão họ Trần tại làng Tức Mặc – nơi phát tích vương triều Trần – đảm trách. Tiếp đó là lễ rước kiệu ấn từ Đền Cố Trạch sang Đền Thiên Trường trong không khí trang nghiêm, thể hiện lòng tôn kính tổ tiên và tinh thần tiếp nối truyền thống.

Đến 5 giờ sáng ngày 15 tháng Giêng, ấn đền chính thức được phát cho nhân dân và du khách tại các điểm trong khuôn viên di tích. Nghi thức này không chỉ là dịp để cầu mong may mắn, hanh thông, tài lộc, mà còn là trải nghiệm văn hóa sâu sắc, giúp du khách cảm nhận được sự linh thiêng, thành kính và bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc Việt.

Hành hương qua những điểm linh thiêng của vương triều Trần

Không gian lễ hội được tổ chức tại quần thể di tích Đền Trần, nơi lưu giữ giá trị văn hóa – lịch sử quý báu của một triều đại oai hùng. Trong đó, Đền Thiên Trường thờ 14 vị vua nhà Trần, là nơi du khách có thể chiêm bái và tìm hiểu về một thời kỳ rực rỡ của lịch sử dân tộc.

Đền Cố Trạch, hay còn gọi là Đền Hạ, là nơi tưởng niệm Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn – vị danh tướng lẫy lừng ba lần đánh thắng quân Nguyên – Mông. Trong khi đó, Đền Trùng Hoa được dựng trên nền cung Trùng Hoa xưa, nơi các vua Trần từng thiết triều bàn quốc sự. Mỗi địa điểm không chỉ là chốn linh thiêng để hành hương mà còn là công trình kiến trúc cổ kính, hàm chứa chiều sâu văn hóa và nghệ thuật thời Trần.