Chiêm ngưỡng vẻ đẹp của Văn Thánh Miếu - “Quốc Tử Giám phương Nam” giữa lòng Vĩnh Long

Nhắc đến du lịch Vĩnh Long, không thể bỏ qua những công trình mang đậm dấu ấn lịch sử – văn hóa như Công Thần Miếu Vĩ, Nhà thờ Chính Tòa hay Đình Long Thanh. Đặc biệt, giữa lòng thành phố vẫn còn lưu giữ một công trình kiến trúc cổ kính từ thời Nguyễn, được xem như chứng nhân lịch sử qua bao biến cố – đó chính là Văn Thánh Miếu Vĩnh Long.

Văn Thánh Miếu Vĩnh Long nằm ở đâu?

• Địa chỉ: Làng Long Hồ, đường Trần Phú, phường 4, TP. Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long

• Giờ mở cửa: Tất cả các ngày trong tuần

• Giá vé tham khảo: Miễn phí

Văn Thánh Miếu Vĩnh Long là một trong những công trình kiến trúc cổ kính và mang giá trị văn hóa đặc biệt, được xem như thiết chế văn hóa chính thống của nhà nước phong kiến xưa. Đồng thời, nơi đây cũng là biểu tượng tôn vinh Nho giáo – dòng tư tưởng từng đóng vai trò nền tảng trong giáo dục và đời sống tinh thần dưới triều Nguyễn.

Nằm ở vị trí đắc địa, mặt tiền hướng ra dòng sông Long Hồ thơ mộng và tiếp giáp tuyến giao thông huyết mạch, Văn Thánh Miếu không chỉ thuận tiện cho việc tham quan bằng đường bộ lẫn đường thủy mà còn sở hữu không gian cảnh quan hài hòa, đậm chất sông nước miền Tây.

Với diện tích hơn 10.000m², nơi đây được ví như “Quốc Tử Giám của Nam Bộ” – không chỉ bởi quy mô kiến trúc mà còn bởi vai trò gìn giữ và truyền bá giá trị văn hóa, giáo dục truyền thống của dân tộc.

Bên cạnh Tượng đài Chiến thắng Mậu Thân, Văn Thánh Miếu là điểm dừng chân đặc sắc trong hành trình khám phá thành phố Vĩnh Long. Sự hòa quyện giữa vẻ đẹp cổ kính và không gian yên bình ven sông sẽ mang đến cho du khách những trải nghiệm sâu lắng và đầy ý nghĩa.

Quá trình xây dựng Văn Thánh Miếu Vĩnh Long

Văn Thánh Miếu Vĩnh Long được xây dựng dưới triều vua Tự Đức, khởi công năm 1864 và hoàn thành năm 1866. Đây là công trình mang đậm giá trị văn hóa, kiến trúc và tinh thần Nho giáo, đồng thời là nơi tổ chức các hoạt động học thuật, thờ Khổng Tử và tôn vinh đạo học.

Ngay sau khi hoàn thiện, triều đình Huế đã cử người quản lý, các sĩ phu địa phương cũng thành lập Hội Văn Thánh để tổ chức cúng tế và duy trì hoạt động miếu. Khu vực bên trái miếu còn có Thơ Lầu – nơi lưu giữ kinh sách phục vụ việc học tập của nho sĩ.

Khi thực dân Pháp chiếm đóng Vĩnh Long và có ý định phá bỏ Văn Thánh Miếu để xây dinh tỉnh trưởng, người dân đã cử ông Bá hộ Trương Ngọc Lang đứng ra đấu tranh, bảo vệ thành công công trình quý giá này.

Dù là Văn Thánh Miếu ra đời muộn nhất cả nước, nơi đây vẫn được ví như “Quốc Tử Giám phương Nam”, là niềm tự hào của người dân Vĩnh Long. Trải qua nhiều thăng trầm, công trình đã được trùng tu 7 lần (từ năm 1872 đến 2006), giữ vững vẻ đẹp cổ kính và giá trị lịch sử.

Ngày 25/3/1991, Văn Thánh Miếu được xếp hạng Di tích văn hóa cấp Quốc gia – minh chứng cho vị thế và giá trị bền vững của công trình này trong đời sống văn hóa Nam Bộ.

Chiêm ngưỡng kiến trúc tại Văn Thánh Miếu Vĩnh Long

Tọa lạc tại trung tâm thành phố, Văn Thánh Miếu Vĩnh Long là công trình kiến trúc tiêu biểu tôn vinh Nho giáo và Khổng Tử. Với nét cổ kính trang nghiêm, nơi đây được ví như “Quốc Tử Giám của Nam Bộ”.

Qua cổng tam quan ba tầng mái lợp ngói cổ, du khách sẽ bước vào không gian thần đạo rợp bóng cây sao thẳng tắp, tạo cảm giác tĩnh lặng và thiêng liêng. Điểm nhấn đầu tiên là ba tấm bia đá khắc ghi các cột mốc lịch sử quan trọng: từ văn bia do Phan Thanh Giản soạn năm 1872, bia khắc công đức của các thân hào, đến bia ghi nhận sự hiến đất của bà Trương Thị Loan.

Nằm trong khuôn viên miếu là Văn Xương Các – tòa lầu hai tầng độc đáo theo lối trùng thiềm điệp ốc. Tầng trên thờ Văn Xương Đế Quân và lưu trữ sách vở, tầng dưới là nơi nghỉ và tổ chức các hoạt động văn chương, học thuật. Phía trước là bàn thờ Võ Trường Toản và Phan Thanh Giản – những biểu tượng của tinh thần hiếu học phương Nam.

Đi sâu vào khu trung tâm là Điện Đại Thành, Tả vu và Hữu vu – không gian thờ tự chính, với bàn thờ Đức Khổng Tử ở gian giữa và thập nhị hiền triết ở hai bên. Kiến trúc nơi đây vừa trang trọng vừa hài hòa, phản ánh rõ tinh thần tôn sư trọng đạo và giá trị giáo dục truyền thống của dân tộc.

Hòa mình vào không khí lễ hội tại Văn Thánh Miếu Vĩnh Long

Nổi bật trong số đó là Lễ Tế Khổng Tử và các bậc Thánh Hiền, được tổ chức vào hai dịp lớn trong năm: ngày Đinh đầu tháng 2 và ngày Đinh cuối tháng 8 âm lịch. Đây là dịp để tôn vinh đạo học, nhắc nhớ công lao của bậc khai sáng Nho giáo và hun đúc tinh thần hiếu học trong cộng đồng.

Ngoài ra, Lễ giỗ Phan Thanh Giản diễn ra vào mùng 4 và 5 tháng 7 âm lịch là sự kiện được tổ chức trang trọng, tưởng niệm một trong những vị quan thanh liêm, có nhiều đóng góp cho đất Nam Kỳ. Bên cạnh đó, Văn Xương Các còn là nơi diễn ra lễ tưởng niệm các quan đại thần và chiến sĩ trận vong vào ngày 12 và 13 tháng 10 âm lịch – thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” sâu sắc của người Việt.

Điều đặc biệt là, phần lớn người dân đến Văn Thánh Miếu không vì cầu tài lộc, mà bởi mong muốn thể hiện lòng biết ơn với các bậc tiền nhân, đồng thời tìm hiểu, gìn giữ truyền thống hiếu học – một nét đẹp văn hóa lâu đời của dân tộc Việt Nam.