Phó Bảng Hà Giang: Nét cổ kính trên cao nguyên đá Đồng Văn

Nơi đây không có vẻ đẹp choáng ngợp, không có sự ồn ào náo nhiệt, mà sở hữu một sức quyến rũ rất riêng, một vẻ đẹp được dệt nên bởi màu thời gian và sự bình yên thuần khiết. 

Đối với những tâm hồn tìm kiếm sự tĩnh tại, muốn tạm lánh xa dòng chảy xô bồ của cuộc sống hiện đại, Phó Bảng chính là một miền cổ tích có thật, một chuyến du hành ngược về quá khứ đầy mê hoặc.

Phó Bảng - Trung tâm kinh tế sầm uất một thời của Đồng Văn

Ít ai biết rằng, thị trấn nhỏ bé, đìu hiu nằm sâu trong thung lũng đá tai mèo này từng có một quá khứ huy hoàng. Trước năm 1979, Phó Bảng chính là trung tâm hành chính, kinh tế sầm uất nhất của huyện Đồng Văn. Nằm gần biên giới Việt – Trung, nơi đây từng là một đầu mối giao thương tấp nập, một phố thị nhộn nhịp của người Mông, người Hoa.

Thế nhưng, dòng chảy của lịch sử đã đổi thay. Khi trung tâm hành chính được dời về thị trấn Đồng Văn ngày nay, Phó Bảng dần mất đi vị thế của mình. Sự sầm uất lùi xa, nhường chỗ cho tĩnh lặng. Dòng người thưa thớt dần, và thị trấn nhỏ bé ấy khoác lên mình tấm áo của sự lãng quên.

Nhưng có lẽ, chính sự lãng quên ấy lại là một món quà vô giá. Nó đã giúp Phó Bảng bảo tồn gần như nguyên vẹn vẻ đẹp cổ kính, hoang sơ mà không nơi nào có được. Thay vì bị cuốn theo vòng xoáy của du lịch hóa, Phó Bảng chọn cách "ngủ quên", giữ cho mình một nhịp thở chậm rãi, một tâm hồn an nhiên. 

Chỉ cách ngã ba Sủng Là trên trục đường chính khoảng 5km, nhưng con đường rẽ vào Phó Bảng như một cánh cổng thần kỳ, dẫn lối du khách bước vào một thế giới hoàn toàn khác – một thế giới của trăm năm về trước.

Kiến trúc nhuốm màu thời gian của Phó Bảng

Vẻ đẹp của Phó Bảng hiện hữu rõ nét nhất qua từng nếp nhà, từng con ngõ nhỏ. Thị trấn là một bức tranh kiến trúc độc đáo, nơi thời gian đã ngừng trôi. Những ngôi nhà ở đây không xây bằng gạch vữa hiện đại, mà được làm theo lối trình tường đất đặc trưng của người dân vùng cao. Những bức tường đất dày, vững chãi, khoác lên mình màu nâu trầm của đất, đôi khi pha sắc đỏ hoặc ngả màu vàng ngà theo năm tháng.

Trên những bức tường ấy là những mái ngói âm dương đã phủ một lớp rêu phong xanh mướt, minh chứng cho sự tồn tại bền bỉ qua bao mùa mưa nắng. Những cánh cửa gỗ cũ kỹ, những khung cửa sổ mộc mạc, và đặc biệt là những câu đối chữ Hán màu đỏ được treo trang trọng trước hiên nhà – một di sản văn hóa của cộng đồng người Hoa sinh sống tại đây từ xa xưa – tất cả hòa quyện lại, tạo nên một không gian đậm chất hoài cổ, vừa huyền bí, vừa quyến rũ lạ thường.

Dạo bước trên con đường chính duy nhất của thị trấn, bạn sẽ có cảm giác mọi thứ đều mang một vẻ đẹp điện ảnh, một vẻ đẹp của ký ức. Không gian tĩnh lặng đến mức bạn có thể nghe thấy tiếng gió khẽ lùa qua mái ngói, tiếng bước chân của chính mình trên con đường vắng và đâu đó là tiếng trẻ con nô đùa vọng lại từ một góc sân.

Nhịp sống bình dị ở Phó Bảng

Nếu kiến trúc là phần xác, thì con người và nhịp sống nơi đây chính là phần hồn của Phó Bảng. Cuộc sống ở đây diễn ra chậm rãi, bình dị, tách biệt khỏi mọi lo toan. Người dân chủ yếu là người Mông và người Hoa, sống gắn bó với nương rẫy, với ngô, với lúa.

Bạn sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh những cụ bà tóc bạc trắng, miệng móm mém nhai trầu, ngồi lặng lẽ bên hiên nhà nhìn ra con đường vắng. Những người đàn ông trai tráng với nước da rám nắng, vác trên vai chiếc gùi quen thuộc, lặng lẽ lên nương. 

Những người phụ nữ tần tảo giặt giũ bên máng nước công cộng. Và đáng yêu nhất, có lẽ là hình ảnh những đứa trẻ vùng cao, với quần áo có thể lấm lem nhưng đôi mắt thì trong veo và nụ cười thì hồn nhiên, rạng rỡ. Chúng nô đùa vui vẻ trên những con dốc, không bận tâm đến sự có mặt của những vị khách lạ.

Sự mộc mạc, chân chất của con người nơi đây chính là mảnh ghép hoàn hảo cho bức tranh thiên nhiên và kiến trúc cổ kính. Dù cuộc sống còn nhiều vất vả, nhưng họ vẫn sống thong thả, cần mẫn và giữ trọn vẹn "cái chất" riêng của mình, một sự bình thản đáng ngưỡng mộ.

Chợ Lùi Phó Bảng - Nét văn hóa giữa không gian trầm lặng

Phó Bảng chỉ thực sự "bừng tỉnh" vào những ngày chợ phiên. Điều đặc biệt là phiên chợ ở đây là "chợ lùi" – tức là ngày họp chợ của tuần này sẽ lùi lại một ngày so với tuần trước (ví dụ tuần này chợ họp Chủ Nhật, tuần sau sẽ họp thứ Bảy). Cứ 6 ngày, chợ lại họp một lần.

Vào những ngày này, cả thị trấn như được thay một chiếc áo mới. Từ sáng sớm tinh mơ, con đường chính duy nhất đã rộn rã tiếng cười nói, tiếng bước chân của người dân từ các bản làng lân cận đổ về. 

Chợ phiên không chỉ là nơi mua bán, trao đổi hàng hóa thiết yếu cho cả tuần, mà còn là nơi gặp gỡ, giao lưu văn hóa. Không gian ngập tràn sắc màu rực rỡ từ những bộ trang phục thổ cẩm truyền thống, từ màu sắc của nông sản, rau củ.

Phiên chợ chỉ kéo dài đến khoảng giữa trưa. Khi nắng đã lên cao, chợ tan, dòng người lại lặng lẽ trở về với bản làng của mình. Phó Bảng lại quay về với vẻ trầm mặc, yên tĩnh thường ngày, như thể cuộc vui ồn ào vừa rồi chỉ là một giấc mơ ngắn ngủi, để lại trong lòng du khách những ấn tượng khó phai.

Hành trình về miền cổ tích Phó Bảng

Để đến được với Phó Bảng, bạn cần chuẩn bị cho một hành trình không hề dễ dàng nhưng vô cùng xứng đáng. Từ thành phố Hà Giang, bạn đi theo Quốc lộ 4C hướng đi Đồng Văn. Tại ngã ba thị trấn Sủng Là (nơi có Nhà của Pao nổi tiếng), thay vì đi thẳng, bạn sẽ rẽ trái vào một con đường nhỏ hơn. Con đường này dài khoảng 5km, uốn lượn qua những sườn núi, với một bên là vách đá tai mèo và một bên là thung lũng.

Nếu đi bằng xe máy, hãy chắc chắn rằng bạn có một tay lái vững vàng và đã kiểm tra xe cẩn thận, bởi đường đi có nhiều đoạn dốc, cua gấp và có thể sạt lở nhẹ nếu trời mưa. Tuy nhiên, phần thưởng cho bạn chính là khung cảnh thiên nhiên hai bên đường đẹp như tranh vẽ. Mùa xuân, con đường được điểm tô bởi sắc hồng của hoa đào, sắc trắng của hoa mận. Những mùa khác, thung lũng lại rực vàng màu hoa cải hoặc xanh mướt một màu ngô non.

Đến với Phó Bảng, hãy cho phép mình sống chậm lại. Hãy cất điện thoại đi, dạo bước quanh những con ngõ, hít hà không khí trong lành thoảng mùi hoa hồng dại, trò chuyện cùng người dân bản xứ và cảm nhận màu thời gian đang lắng đọng trên từng mái nhà, từng ánh mắt. Phó Bảng không phải là nơi để đến và đi trong vội vã, mà là nơi để ở lại, để chiêm nghiệm và để tâm hồn được chữa lành.