Khám phá vẻ đẹp và sự thật về những tiếng khóc trên đèo Cù Mông

Giới thiệu về đèo Cù Mông

Đèo Cù Mông, một cung đường đèo hiểm trở nằm trên Quốc lộ 1, là ranh giới tự nhiên giữa hai tỉnh Bình Định và Phú Yên. Với chiều dài khoảng 7km, độ cao 245m và độ dốc 9%, đèo Cù Mông nổi tiếng với những khúc cua tay áo gấp khúc, uốn lượn quanh co giữa núi rừng trùng điệp. Vượt qua những đoạn đường dốc quanh co, du khách sẽ được chiêm ngưỡng bức tranh thiên nhiên hùng vĩ với núi non trùng điệp, biển cả bao la.

Trên đỉnh núi có trạm Bình Phú, xưa kia là trạm dịch quan trọng, đảm nhiệm việc liên lạc, thông tin và vận chuyển giấy tờ giữa các vùng miền. Bao quanh núi Cù Mông là hệ thống núi non trùng điệp, tạo nên địa thế hiểm yếu, nổi bật với núi Nhuệ, núi Giả, Hùng Sơn ở phía Tây, núi Hùng ở phía Đông và núi Qui ở phía Bắc.

Đặc biệt, về phía Tây có núi Phú Cốc, còn gọi là núi Hổ, với hình dáng độc đáo tựa như con hổ đang nằm phủ phục, càng tô điểm thêm vẻ uy nghi cho vùng đất này. Kế cận với đèo Cù Mông hùng vĩ, nổi bật lên những ngọn núi uy nghi như Chóp Vung cao 676 mét ở phía đông, Ông Bai cao 381 mét ở phía nam và Hòn Khô cao 806 mét ở tây nam. 

Đặc biệt, đèo Cù Mông còn gắn liền với nhiều câu chuyện lịch sử và huyền thoại ly kỳ, hấp dẫn. Trên dãy Cù Mông, tại Gò Cà, tồn tại một ngôi miếu cổ kính mang tên miếu Phò Giá Đại Vương. Bên trong miếu có ba ngôi tháp lớn chứa đầy xương khô, gây tò mò và ẩn chứa nhiều câu chuyện bí ẩn. Liệu những bộ xương khô này thuộc về ai? Nguồn gốc và ý nghĩa của chúng là gì? Hay những câu chuyện ma mị về tiếng khóc ai oán, về loài thủy quái Cù Mãng khổng lồ... Tất cả tạo nên một sức hút kỳ lạ, thôi thúc du khách khám phá và trải nghiệm cung đường đèo huyền thoại này.

Những truyền thuyết và câu chuyện huyền bí về đèo Cù Mông

Truyền thuyết nguồn gốc đèo Cù Mông

Một trong những câu chuyện được lưu truyền rộng rãi là truyền thuyết về con "Cù Mãng" - một loài sinh vật thần thoại giống rồng, đầu lân, có nhiệm vụ coi sóc giếng nước thiên đình.

Chuyện kể rằng, xưa kia, vùng đất dưới chân đèo Cù Mông khô cằn, nắng hạn triền miên do một con beo thần làm nhiễu loạn. Người dân khốn khổ, cầu đảo trời đất. Cảm động trước lòng thành của người dân, thiên đình đã sai thần làm mưa đưa Cù Mãng xuống trần gian để trừ yêu quái. Sau một cuộc chiến long trời lở đất, Cù Mãng đã thắng beo thần, mang mưa về cho vùng đất này. Để ghi nhớ công ơn của Cù Mãng, người dân đã đặt tên cho con đèo là Cù Mông.

Truyền thuyết về Cù Mãng đã góp phần tạo nên sức hấp dẫn kỳ bí cho đèo Cù Mông, thu hút du khách đến khám phá và tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của vùng đất này.

Câu chuyện tiếng khóc trên đèo Cù Mông

Câu chuyện về "tiếng khóc" bí ẩn trên đèo Cù Mông được lưu truyền từ đời này sang đời khác, gắn liền với cuộc hành trình Nam tiến đầy gian nan, vất vả và hiểm nguy của cha ông ta. Theo lời kể của các bậc cao niên ở Xuân Lộc (huyện Sông Cầu, Phú Yên) và Phú Tài (huyện Tuy Phước, Bình Định), truyền thuyết này mang trong mình những nỗi niềm và ký ức về một thời kỳ lịch sử đầy biến động.

Dãy Cù Mông xưa kia cao chót vót và hiểm trở khôn lường. Đoàn lưu dân vượt đường xa đến đây đã thấm mệt, kiệt quệ, nhất là những người phụ nữ chân yếu tay mềm. Đối diện với con đèo cao hun hút, dốc thẳm vực sâu, nỗi sợ hãi bao trùm, khiến họ muốn quay đầu trở lại. Nhưng phía sau là chặng đường dài đã qua, phía trước là miền đất hứa, biết đi về đâu? Họ đành nhắm mắt đưa chân, liều mình tiến bước. Một buổi chiều tà, đoàn người dừng chân dưới chân núi dựng đứng, dựng trại nghỉ ngơi, nấu nướng. Màn đêm buông xuống, tiếng cọp gầm, vượn hú vang vọng khắp núi rừng càng thêm thê lương. Sau nhiều ngày tìm kiếm lối đi ngắn nhất, an toàn nhất để vượt qua dãy núi hiểm trở, đoàn người lại tiếp tục hành trình gian nan. Vượt đèo, leo dốc, nhiều người phụ nữ kiệt sức đã ngã xuống, bỏ mạng giữa rừng thiêng nước độc, để lại nỗi xót xa cho những người ở lại.

Những nấm mồ hoang lạnh chôn vội những thân phận không may, không đủ sưởi ấm cho người đã khuất. Thời gian trôi qua, mưa gió bào mòn, lớp đất mỏng manh không giữ nổi những hài cốt, để chúng theo dòng nước mưa trôi xuống khe núi. Mỗi độ mưa bão, từ nơi vực sâu thăm thẳm ấy, vọng lên những tiếng than khóc ai oán, xé toạc không gian tĩnh mịch vốn đã quạnh hiu, càng tô đậm thêm vẻ huyền bí ma mị cho vùng đất này. Tiếng khóc hòa vào gió hú trên đỉnh đèo, văng vẳng, xa vời, khiến những tiều phu gan dạ cũng e dè không dám bén mảng vào rừng sâu như trước nữa.

Một truyền thuyết khác về tiếng khóc trên đèo Cù Mông liên quan đến câu ca dao sau:

"Tiếng ai than khóc nỉ non

Như đoàn lính thú trèo hòn Cù Mông

    Xa xa thiếp đứng thiếp trông

Thấy đoàn lính thú hỏi chồng thiếp đâu?

Câu ca dao trên kể về người vợ đau khổ tiễn chồng ra chiến trường miền Nam. "Tiếng than khóc nỉ non" chính là tiếng lòng xót xa của người phụ nữ khi phải chia tay chồng, không biết ngày trở về.

Lại có người tin rằng, đó là tiếng khóc xé lòng của những người vợ tiễn biệt chồng ra trận trong cuộc chiến loạn lạc giữa Tây Sơn và Nguyễn Ánh. Lại có ý kiến cho rằng, tiếng khóc ấy vang vọng từ thời hậu Tây Sơn, khi Nguyễn Ánh chiếm được thành, bắt lính tráng miền Trung hành quân ra Bắc đánh dẹp tàn quân của vua Cảnh Thịnh. Dù là thời kỳ nào, tiếng khóc ấy cũng chất chứa nỗi đau thương, mất mát của những người phụ nữ trong thời chiến loạn, khiến đèo Cù Mông càng thêm phần huyền bí và ám ảnh.

Nhằm giúp các linh hồn tìm được sự an lạc, người dân phía Bình Định đã xây dựng một am thờ nhỏ, gọi là am Cô Hồn, ngay trên đèo Cù Mông. Hàng năm, vào dịp Rằm tháng Giêng và tháng Bảy, các nhà sư lại đến đây tụng niệm, cúng chay, cầu siêu cho những linh hồn vất vưởng. Theo thời gian, tiếng khóc ai oán dần vắng bóng, người ta tin rằng các linh hồn đã được siêu thoát. Tuy nhiên, ngôi miếu cổ xưa ấy đã không thể chống chọi với sự bào mòn của thời gian và chiến tranh. Dấu tích của am cô hồn nay chỉ còn trong ký ức và những câu chuyện kể của người dân địa phương, góp phần tạo nên màu sắc huyền bí cho đèo Cù Mông.

Hành trình khám phá đèo Cù Mông sẽ càng thêm thú vị khi kết hợp tham quan một số điểm du lịch lân cận. Dưới đây là một số gợi ý cho bạn:

Về phía Phú Yên:

• Bãi Môn - Mũi Điện: Cách đèo Cù Mông khoảng 10km về phía Nam, Bãi Môn - Mũi Điện là điểm đến nổi tiếng với vẻ đẹp hoang sơ, được mệnh danh là nơi đón bình minh đầu tiên trên đất liền Việt Nam.
• Nhà thờ Mằng Lăng: Nằm cách đèo khoảng 30km, nhà thờ Mằng Lăng là một trong những nhà thờ cổ nhất Việt Nam, mang kiến trúc Gothic độc đáo.
• Gành Đá Đĩa: Cách đèo khoảng 50km, Gành Đá Đĩa là một kỳ quan thiên nhiên độc đáo với những khối đá hình lục giác xếp chồng lên nhau như những chiếc đĩa khổng lồ.

Về phía Bình Định:

• Ghềnh Ráng - Tiên Sa: Nằm ngay dưới chân đèo Cù Mông, Ghềnh Ráng - Tiên Sa là một quần thể danh lam thắng cảnh nổi tiếng với bãi tắm Hoàng Hậu, mộ Hàn Mặc Tử, khu du lịch Ghềnh Ráng...
• Tháp Đôi: Cách đèo khoảng 20km, Tháp Đôi là một công trình kiến trúc Chăm cổ kính, mang đậm giá trị lịch sử và văn hóa.
• Khu du lịch Kỳ Co - Eo Gió: Cách đèo khoảng 30km, Kỳ Co - Eo Gió là điểm đến hấp dẫn với bãi biển xanh trong, cát trắng mịn, những vách đá cheo leo hùng vĩ và khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp.