Đền Cờn Nghệ An thờ ai?
07/08/2025
Đền Cờn là một trong những ngôi đền linh thiêng nổi tiếng nhất xứ Nghệ, thu hút du khách bởi bề dày lịch sử, kiến trúc cổ kính và những lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa địa phương.
Khi có dịp du lịch Nghệ An, bạn đừng quên ghé thăm đền Cờn – điểm đến tâm linh nổi bật của xứ Nghệ. Tại đây, du khách không chỉ được dâng hương bái trong không linh thiêng mà còn có cơ hội khám phá kiến trúc cổ kính độc và hòa mình vào lễ hội truyền thống rộng rãi, giàu bản sắc.
Đền Cờn Nghệ An thờ ai?
Theo sử tích và truyền khẩu dân gian, Đền Cờn thờ Tứ vị Thánh Nương, gồm: Từ Hy Thái hậu Dương Nguyệt Quả, công chúa Triệu Nguyệt Khiêu, Triệu Nguyệt Hương và bà nhũ mẫu – những nữ nhân nhà Tống đã trầm mình nơi biển cả trong rối loạn câu lạc bộ.
Năm 1279, sau thất bại trong cuộc chiến Tống – Nguyên, vua Tống Đế Bính, các trung thần như Trương Thế Kiệt, Lục Tú Phu, cùng hoàng tộc đã tự vẫn. Thi thể Từ Hy Thái hậu, hai công chúa và bà móng trôi dạt vào vùng cửa Can (nay thuộc phường Quỳnh Phương, thị xã Hoàng Mai, Nghệ An), được ngư dân phát hiện và chôn, lập miếu thờ tưởng niệm.
Từ đó, mỗi khi ra khơi, người dân đều đến đền thần cầu khấn và cảm thấy linh ứng, biến nơi này thành thành tiêu đề tinh thần thiêng của cư dân vùng biển. Ngoài Tứ vị Thánh Nương, Đền Cờ còn thờ vua Tống Đế Bính, các danh tướng triều Tống, cùng những biểu tượng thiêng liêng như khúc gỗ trôi và vỏ hạt lúa, được xem là thần linh linh hiển.
Không chỉ là nơi ghi dấu công ơn các bậc tiền nhân, Đền Cờn còn gắn liền với sự nghiệp bình Chiêm của hai vị trí quân đội: Trần Anh Tông và Lê Thánh Tông. Cả hai vị vua sau khi trận thắng đều cảm tạ thần linh đền cờ, cho tu bổ, mở rộng quy mô ngôi thần để tri ân.
Trải qua nhiều thế kỷ thăng trầm, hiện tượng đã được xây dựng từ năm 1235 dưới thời Trần, phát triển lớn mạnh vào thời Lê và nhiều lần trùng tu dưới triều Nguyễn. Ngày nay, Đền Cờn không chỉ là nơi tâm linh nổi tiếng mà còn là một chứng tích văn hóa – lịch sử quý giá, được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích quốc gia vào ngày 29/1/1993.
Khám phá những gì ở Cờn Nghệ An
Kiến trúc đặc sắc, khắc tinh
Di tích Đền Cờn không chỉ nổi tiếng bởi linh thiêng mà còn gây ấn tượng mạnh với khách nhờ đường kiến trúc cổ kính và những đường nét chạm khắc tinh thần. Quần áo thể thờ bao gồm hai ngôi thần chính: Đền Cờn Trong và Đền Cờn Ngoài, mỗi nơi mang một dấu ấn đặc biệt trong nghệ thuật xây dựng và tự do thờ cúng.
Đền Cờn tuy có quy mô không quá lớn nhưng lại được thiết kế hài hòa, trang béo, có thể hiện rõ nét văn hóa tín ngưỡng dân gian Việt. Công trình bao gồm nhiều hạng mục như Nghi môn, Chính điện, Trung điện, Hạ điện và dâng ca vũ.
Mỗi khu vực đều có chức năng riêng biệt và thờ các vị thần khác nhau: Hạ điện thờ Ngũ Vị Tôn Ông cùng Tứ Phủ Quan Hoàng, Trung điện thờ Tam Tòa Thánh Mẫu, còn Thượng điện là nơi thờ Mộc Thần, Tứ Vị Thánh Nương và Cốc Thần. Từng chi tiết trong kiến trúc đều được trau chuốt tỉ mỉ, từ các bức hoành phi, câu đối, đến họa tiết chạm khắc rồng, phượng, mây nước – tất cả đều toát lên vẻ uy nghi và linh thiêng.
Cách đó khoảng 1km là Đền Cờn Ngoài, được xây dựng vào khoảng năm 1470. Đền mang kết cấu mặt bằng theo hình chữ “Đinh” truyền thống, bao gồm ba gian tiền đường nhỏ cùng hậu cung phía sau. Không gian tuy giản dị nhưng vẫn giữ được vẻ cổ kính và trang trọng. Nơi đây thờ các danh tướng và vua quan nhà Tống như Trương Thế Kiệt, Lục Tú Phú và Tống Đế Bính – những nhân vật gắn liền với lịch sử và truyền thuyết hình thành Đền Cờn.
Kho tàng hiện vật quý giá được lưu giữ tại Đền Cờn
Không chỉ nổi bật với kiến trúc cổ kính và không gian linh thiêng, Đền Cờn – gồm cả Đền Cờn Trong và Đền Cờn Ngoài – còn là nơi lưu giữ nhiều hiện vật có giá trị lớn về lịch sử, văn hóa và nghệ thuật, mang đến cho du khách cơ hội được chiêm ngưỡng những dấu tích quý báu còn lại của một thời xa xưa.
Tại Đền Cờn Trong, hiện đang bảo tồn tới 142 hiện vật cổ quý giá, trong đó đáng chú ý có bia đá, chuông đồng đúc năm 1952, cùng với 28 pho tượng đá, nhiều câu đối, đồ thờ bằng ngà, đồng và nhiều vật phẩm có giá trị nghệ thuật cao. Mỗi hiện vật đều là một mảnh ghép sinh động, góp phần tái hiện không gian văn hóa – tâm linh đặc sắc của người Việt xưa.
Còn tại Đền Cờn Ngoài, du khách có thể tận mắt chiêm ngưỡng những hiện vật độc đáo như hai tượng Chăm cổ, hai tượng quan hậu, cùng một đôi voi đá – tất cả đều được gìn giữ cẩn thận như những chứng nhân lặng lẽ của lịch sử. Những hiện vật này không chỉ mang ý nghĩa tín ngưỡng mà còn thể hiện sự giao thoa văn hóa trong quá trình phát triển lâu dài của vùng đất xứ Nghệ.
Lễ hội Đền Cờn
Không chỉ nổi tiếng bởi kiến trúc linh thiêng và những huyền tích gắn với các bậc thần linh, Đền Cờn Nghệ An còn là nơi diễn ra một trong những lễ hội dân gian cổ xưa và đặc sắc nhất của vùng đất Nghệ Tĩnh.
Hằng năm, từ ngày 19 đến 21 tháng Giêng âm lịch, lễ hội Đền Cờn được tổ chức trang trọng với ước vọng cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, trời yên biển lặng, và một năm mới bình an, ấm no cho ngư dân cùng cộng đồng địa phương.
Lễ hội gồm hai phần chính: Phần lễ mang tính nghi thức thiêng liêng với các nghi lễ truyền thống như lễ cầu ngư, lễ yết vị, lễ hợp tế…, thể hiện lòng thành kính với các vị thần linh được thờ phụng tại đền. Phần hội lại sôi nổi, tươi vui với nhiều trò chơi dân gian, hoạt động văn hóa truyền thống, tạo nên bầu không khí rộn ràng, gắn kết cộng đồng.
Share
