Khám phá Làng nghề sơn mài Hạ Thái độc đáo ở Hà Nội

Nếu bạn là người yêu thích nghệ thuật, muốn tìm hiểu về những giá trị văn hóa lâu đời và chiêm ngưỡng sự khéo léo của đôi bàn tay người thợ Việt, Làng nghề sơn mài Hạ Thái (xã Duyên Thái, huyện Thường Tín) chính là một điểm đến không thể bỏ qua.

Làng Hạ Thái – Nơi thời gian lắng đọng cùng sơn mài

Nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 20km về phía Nam, làng Hạ Thái từ lâu đã nổi tiếng với nghề sơn mài truyền thống có tuổi đời hàng trăm năm. Bước chân đến Hạ Thái, bạn sẽ cảm nhận được không khí lao động miệt mài, xen lẫn mùi sơn ta đặc trưng và tiếng lách cách của những công cụ làm nghề. 

Đây không chỉ là nơi sản xuất ra những tác phẩm sơn mài tinh xảo mà còn là không gian lưu giữ hồn cốt của một nghề thủ công mỹ nghệ độc đáo của dân tộc.

Nét đặc biệt của sơn mài Hạ Thái

Sơn mài Hạ Thái không chỉ thu hút bởi vẻ đẹp bên ngoài mà còn bởi quy trình chế tác vô cùng công phu, tỉ mỉ, đòi hỏi sự kiên nhẫn và tay nghề cao của người nghệ nhân. Mỗi sản phẩm là kết tinh của nhiều công đoạn phức tạp, kéo dài hàng tháng trời:

• Chọn cốt (vóc): Cốt có thể làm từ gỗ, tre, hoặc composite, phải được xử lý kỹ càng để đảm bảo độ bền và phẳng mịn.
• Bó hom, sơn lót: Nhiều lớp sơn ta tự nhiên được phủ lên cốt, mỗi lớp lại phải được hong khô tự nhiên trong điều kiện nhiệt độ và độ ẩm thích hợp rồi mài nhẵn. Quá trình này lặp đi lặp lại nhiều lần.

• Trang trí: Đây là công đoạn thể hiện tài hoa của người nghệ nhân. Các kỹ thuật như cẩn trứng, cẩn trai, khảm vỏ ốc, vẽ màu, hay thếp vàng/bạc được áp dụng để tạo nên những hoa văn, họa tiết độc đáo. Nguyên liệu như vỏ trứng vịt, vỏ trai được lựa chọn kỹ lưỡng, xử lý rồi gắn lên sản phẩm, tạo hiệu ứng màu sắc và chiều sâu đặc biệt.
• Sơn phủ và mài quang: Sau khi trang trí, sản phẩm tiếp tục được phủ nhiều lớp sơn trong suốt rồi mài đi mài lại bằng giấy ráp mịn và bột than đá cho đến khi bề mặt đạt độ bóng hoàn hảo, làm nổi bật các chi tiết trang trí.

Chính sự kỳ công trong từng công đoạn, kết hợp với việc sử dụng nhựa cây sơn ta truyền thống và các vật liệu tự nhiên đã tạo nên chiều sâu, độ bền và vẻ đẹp độc nhất vô nhị cho sản phẩm sơn mài Hạ Thái.

Trải nghiệm gì khi đến làng nghề Hạ Thái?

Đến Hạ Thái, bạn không chỉ là một du khách mà còn có cơ hội trở thành một người quan sát, một người học hỏi:

• Tham quan các xưởng sản xuất: Tận mắt chứng kiến các công đoạn làm ra một sản phẩm sơn mài, từ khâu chuẩn bị cốt đến khi hoàn thiện. Bạn sẽ thấy được sự khéo léo, cần mẫn của những người thợ.
• Trò chuyện với nghệ nhân: Lắng nghe những câu chuyện về nghề, về những thăng trầm và niềm đam mê giữ lửa cho một nghề truyền thống. Đây là cơ hội để hiểu sâu hơn về văn hóa làng nghề.
• Chiêm ngưỡng và mua sắm sản phẩm: Các gia đình ở Hạ Thái thường có không gian trưng bày sản phẩm đa dạng, từ bát, đĩa, lọ hoa, tranh sơn mài, hộp đựng trang sức đến các món đồ lưu niệm nhỏ xinh. Bạn có thể lựa chọn những món đồ ưng ý làm quà hoặc trang trí cho ngôi nhà của mình, trực tiếp từ nơi sản xuất.
• Cảm nhận không khí làng nghề: Dạo bước trong làng, cảm nhận không gian yên bình, khác hẳn với sự ồn ào của phố thị.

Những sản phẩm tinh xảo từ Làng Hạ Thái

Sản phẩm sơn mài Hạ Thái vô cùng phong phú về mẫu mã và chủng loại, đáp ứng cả nhu cầu sử dụng hàng ngày lẫn trang trí nghệ thuật:

• Đồ gia dụng: Bát, đĩa, khay, lọ hoa, hộp trà...
• Đồ trang trí: Tranh sơn mài (phong cảnh, hoa lá, trừu tượng), bình phong, tượng...
• Đồ lưu niệm: Hộp đựng nữ trang, móc khóa, khung ảnh...

Các sản phẩm không chỉ mang đậm nét truyền thống với các họa tiết dân gian mà còn có những thiết kế hiện đại, sáng tạo, phù hợp với thị hiếu đương thời và xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới.

Làng nghề sơn mài Hạ Thái không chỉ là một điểm đến du lịch mà còn là một bảo tàng sống động về nghề thủ công truyền thống. Một chuyến đi đến đây chắc chắn sẽ mang lại cho bạn những trải nghiệm văn hóa sâu sắc và những hiểu biết thú vị về nghệ thuật sơn mài độc đáo của Việt Nam.