Khám phá Miếu Hoàng Cô nghe chuyện ly kỳ tại Đồng Tháp

Giới thiệu chung về Miếu Hoàng Cô

• Địa chỉ: Xã Tân Kiều, huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp.

Theo Ban quảng lý Khu di tích Gò Tháp, miếu Hoàng Cô được người dân địa phương xây dựng để thờ Bà Hoàng Cô, nhân vật được cho là em gái vua Gia Long trong truyền thuyết dân gian (dù chưa có bằng chứng lịch sử rõ ràng). Ban đầu, miếu chỉ là một công trình đơn sơ bằng tre lá. Trải qua thời gian, miếu xuống cấp nghiêm trọng nên được người dân góp công, góp của xây dựng lại khang trang hơn vào ngày 29/8/2007 với diện tích 36m2. Vì nằm trong khu di tích đặc biệt Gò Tháp nên công trình chỉ được phép xây trên diện tích khiêm tốn. Ngày rằm tháng 7 âm lịch hàng năm được chọn làm ngày giỗ Bà.

Khu vực Miếu Hoàng Cô có ngôi mộ cổ vẫn được giữ nguyên vẹn hình dáng ban đầu, mặc dù trải qua hai cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, một phần nấm mộ đã bị hư hại. Người dân địa phương đã tận tâm gom góp gạch, đá vụn xung quanh để vun đắp, bảo vệ ngôi mộ. Nhờ vậy, di tích lịch sử này vẫn còn được lưu giữ cho đến ngày nay.

Gần ngôi mộ, nổi bật giữa không gian linh thiêng là cây bún (hay còn gọi là cây cần sen) - loài cây đặc trưng, độc đáo chỉ có ở vùng Đồng Tháp Mười. Anh Văn Công Khánh, nhân viên Ban Quản lý khu di tích Gò Tháp, cho biết cây bún này đã có tuổi đời khoảng 70 năm. Điều đặc biệt là mỗi khi trổ bông, cây tỏa ra mùi hương thơm ngát, lan tỏa khắp cả một vùng.

Kế bên ngôi mộ cổ là một giếng nước xưa, từng là nguồn cung cấp nước sinh hoạt cho người dân trước khi có nước máy. Dù đã có nhiều cuộc khảo sát của các nhà khảo cổ và cả những "nhà ngoại cảm", nhưng bí ẩn về việc liệu bên dưới ngôi mộ có chứa hài cốt hay không vẫn chưa có lời giải đáp.

Vào cuối năm 2014, trong quá trình đào thám sát khu vực phía sau nền chùa cũ gần khu mộ, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM đã phát hiện di tích nền kiến trúc cổ có niên đại từ thời Vương quốc Phù Nam. Kết quả khai quật cho thấy đây là đền thờ nữ thần Parvati, bà xã của thần Shiva.

Truyền thuyết về Hoàng Cô

Dân gian lưu truyền câu chuyện về bà Hoàng Cô, em gái vua Gia Long, khi chạy trốn quân Tây Sơn đã đến Núi Cô Tô ẩn náu. Sau này, người dân lập miếu và mộ thờ vọng tưởng nhớ bà.

Cũng có truyền thuyết kể rằng bà Hoàng Cô đã báo mộng cho dân lập mộ. Thêm vào đó, địa danh "Đường thét" gần đó được cho là con đường voi của quân Tây Sơn đi qua khi truy đuổi chúa Nguyễn Ánh, càng khiến câu chuyện thêm phần ly kỳ, hấp dẫn.

Theo tờ sắc được thờ trong miếu, bà Hoàng Cô tên là Nguyễn Phúc Hồng Nga. Tuy nhiên, nhà nghiên cứu Trương Ngọc Tường, người dịch tờ sắc phong này, cho biết đạo sắc được ghi vào ngày 25/7 năm Khải Định thứ 9 (1924) với nội dung ghi nhận việc thôn Tháp Mười, xã Mỹ Thọ, tổng Phong Nẫm, tỉnh Sa Đéc từ trước đã thờ bà Nguyễn Phúc Hồng Nga. Bà được phong nhiều mỹ tự cao quý như “Thuần nhất - Hồng nhân - Báo nghĩa - Phương khiết - Đức tâm - Đoan trinh - Diễm lệ Thiện Khánh Trưởng công chúa” và được vua Khải Định gia phong “Minh Nghi Thái Trưởng công chúa”, cho phép thờ phụng.

Năm 2010, trong quá trình khai quật khu di tích khảo cổ miếu Hoàng Cô, các nhà khảo cổ đã phát hiện ra kiến trúc Ao thần khi đào tường thành phía tây Gò Tháp Mười. Ao thần này có kích thước 122m x 113m, nằm ẩn mình giữa đầm nước hoang sơ. Tại đây, một bộ Linga-Yoni nhỏ đã được tìm thấy. Tiếp tục nghiên cứu theo hướng này, đến năm 2013, một kiến trúc đền thờ được phát hiện. Đặc biệt, khi khai quật lớp đá mặt, các nhà khảo cổ tìm thấy mảnh vàng hình mặt trời, khẳng định đây là đền thờ thần Mặt Trời Surya.

Đặc biệt, trong quá trình khai quật, các nhà khảo cổ đã phát hiện nhiều hiện vật quý giá như tượng thần Shiva, một số hiện vật bằng đá và nồi gốm. Theo anh Nghĩa, do đất ở khu vực này rất cứng, việc khai quật phải tiến hành cẩn trọng bằng cách đổ nước làm mềm đất, sau đó dùng cuốc chim để xới đất. May mắn là các hiện vật đều được bảo tồn nguyên vẹn. Hiện tại, Ao Thần mới chỉ khai quật được một hố. Vì diện tích ao quá lớn nên chưa thể bảo tồn toàn bộ, thay vào đó, họ đã xây dựng mái che để vừa bảo vệ hố khai quật vừa phục vụ khách tham quan.

Trải nghiệm tại Miếu Hoàng Cô

Miếu Hoàng Cô không chỉ là nơi gửi gắm niềm tin, cầu mong bình an, may mắn, miếu Hoàng Cô còn mang đến những trải nghiệm văn hóa và lịch sử đặc sắc.

• Chiêm ngưỡng kiến trúc: Miếu được xây dựng theo lối kiến trúc truyền thống Nam Bộ, với mái ngói âm dương, tường gạch, cột gỗ và những họa tiết trang trí tinh xảo.
• Dâng hương, cầu nguyện: Bạn có thể thắp hương, cầu nguyện tại chánh điện và các ban thờ trong miếu, gửi gắm những ước nguyện của mình.
• Tìm hiểu truyền thuyết: Nghe kể về câu chuyện huyền bí xung quanh nhân vật Hoàng Cô và sự tích Gò Tháp Mười.
• Tham quan khu di tích Gò Tháp: Kết hợp viếng thăm miếu Hoàng Cô với khám phá các di tích lịch sử và văn hóa khác trong khu di tích Gò Tháp Mười, như Bảo tàng Gò Tháp, khu mộ cổ...
• Trải nghiệm lễ hội Gò Tháp: Nếu đến miếu Hoàng Cô vào dịp lễ hội Gò Tháp (diễn ra vào tháng 7 âm lịch hàng năm), bạn sẽ được tham gia vào không khí nhộn nhịp, sôi động với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc như lễ cúng bái, múa lân, hát bội...

Miếu Hoàng Cô là điểm đến tâm linh hấp dẫn, nơi bạn có thể tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và trải nghiệm không khí linh thiêng.

Khu di tích Gò Tháp, tọa lạc tại huyện Tháp Mười, tỉnh An Giang, là một điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích lịch sử và khảo cổ học. Nơi đây lưu giữ những dấu tích quan trọng của vương quốc Phù Nam và nền văn hóa Óc Eo, mang đến cho du khách cái nhìn sâu sắc về quá khứ huy hoàng của vùng đất Nam Bộ.