Miếu bà Phi Yến: Truyền thuyết và sự thật về ngôi miếu thiêng nổi tiếng Côn Đảo
14/10/2024
Tọa lạc tại Côn Đảo, An Sơn Miếu, hay còn được biết đến với cái tên gần gũi Miếu Bà Phi Yến, là nơi người dân địa phương lập nên để tưởng nhớ và tri ân bà Hoàng Phi Yến - một người phụ nữ đức hạnh, giàu lòng vị tha, thứ phi của vua Gia Long (Nguyễn Ánh).
Bà Phi Yến là ai ?
Bà Hoàng Phi Yến - một người phụ nữ đức hạnh, giàu lòng vị tha, thứ phi của vua Gia Long (Nguyễn Ánh). Truyền thuyết kể rằng, năm 1783, trong lúc chạy trốn sự truy đuổi của quân Tây Sơn, vua Nguyễn Ánh cùng gia quyến và binh lính đã đến Côn Đảo. Tại đây, ông có ý định cầu viện quân Pháp và thậm chí gửi con trai là hoàng tử Cải sang làm con tin.
Thứ phi Hoàng Phi Yến, một người phụ nữ thông minh và yêu nước, đã hết lời can ngăn chồng. Bà cho rằng việc cầu viện ngoại bang là "cõng rắn cắn gà nhà", dù có thể chiến thắng quân Tây Sơn nhưng sẽ để lại hậu quả khó lường cho đất nước về sau.
Tuy nhiên, lời can gián thẳng thắn của bà Phi Yến lại khiến vua Nguyễn Ánh nổi giận. Ông nghi ngờ bà thông đồng với quân Tây Sơn và ra lệnh xử tử bà.
Dù phẫn nộ, nhưng nhờ lời can gián của quan đô đốc Ngọc Lân, vua Nguyễn Ánh đã không xử tử bà Phi Yến. Ông cho rằng hoàng tử Hội An còn quá nhỏ, nếu mất mẹ sẽ rất tội nghiệp. Tuy nhiên, Nguyễn Ánh vẫn quyết định đày bà vào một hang đá trên núi, nay được gọi là Hòn Bà (Côn Đảo). Ông chỉ để lại cho bà một ít bánh nếp, một chum nước rồi lấp kín cửa hang.
Không lâu sau, quân Tây Sơn tấn công Côn Đảo. Nguyễn Ánh vội vã cùng tùy tùng bỏ chạy ra đảo Phú Quốc, bỏ mặc bà Phi Yến trong hang đá. Khi lên thuyền, hoàng tử Hội An không thấy mẹ đâu liền khóc lóc, van xin vua cha tha thứ cho mẹ và đưa mẹ đi cùng. Trong cơn giận dữ và sợ hãi quân Tây Sơn đuổi kịp, Nguyễn Ánh đã nhẫn tâm ném đứa con thơ dại của mình xuống biển.
Thi hài hoàng tử Hội An sau đó dạt vào bãi san hô và được người dân làng Cỏ Ống chôn cất, lập miếu thờ tại khu rừng bên Bãi Đầm Trầu (Côn Đảo).
Sau khi chúa Nguyễn Ánh rời đi, người dân đã giải cứu bà Phi Yến khỏi hang đá và cho bà biết về cái chết của hoàng tử Cải. Thương cảm trước tình cảnh của bà, dân làng đã dựng một ngôi nhà nhỏ bên mộ hoàng tử để bà tiện bề hương khói cho con. Vì tên tục của bà là Lê Thị Dăm, còn tên riêng của hoàng tử Hội An là Cải, nên mới có câu ca dao: "Gió đưa cây Cải về trời / Rau Răm ở lại chịu đời đắng cay".
Vào rằm tháng bảy năm 1785, làng An Hải tổ chức đàn chay lớn và mời bà Phi Yến đến tham dự. Nổi tiếng là người tài sắc vẹn toàn, bà Phi Yến năm ấy mới 24 tuổi, nhan sắc trẻ trung khiến tên đồ tể Biện Thi nảy sinh tà niệm. Đêm đến, hắn lẻn vào phòng bà định giở trò đồi bại, nhưng bà đã phát hiện và kêu cứu. Quá xấu hổ và tủi nhục, bà Phi Yến đã chặt đứt cánh tay bị tên đồ tể chạm vào, rồi tự vẫn để bảo toàn danh tiết.
Xót thương trước cái chết oan uổng của bà Phi Yến, người dân làng An Hải và Cỏ Ống đã trừng trị tên đồ tể Biện Thi, đồng thời lập nên An Sơn Miếu (hay còn gọi là Miếu Bà Phi Yến) để tưởng nhớ và thờ cúng bà cùng hoàng tử Cải. Người dân địa phương kể lại rằng, bà Phi Yến và hoàng tử Cải đã nhiều lần hiển linh giúp đỡ dân làng, báo trước những điềm lành, dữ. Chính vì vậy, ngôi miếu này đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh của người dân Côn Đảo. Dù bị tàn phá trong thời kỳ Pháp thuộc, miếu đã được người dân xây dựng lại khang trang hơn sau này.
Ngày 25/10/2005, An Sơn Miếu (Miếu Bà Phi Yến) Côn Đảo đã được Ủy ban Nhân dân tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh, cần được bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử.
Câu chuyện về Hoàng phi Phi Yến và Hoàng tử Cải chỉ là truyền thuyết?
Truyền thuyết về bà Phi Yến và hoàng tử Cải tuy được lưu truyền rộng rãi ở Côn Đảo, nhưng nhiều nhà nghiên cứu cho rằng đây chỉ là một câu chuyện dân gian, không có bằng chứng lịch sử xác thực. Có nhiều yếu tố khiến họ đưa ra kết luận này.
Truyền thuyết dân gian kể rằng, trong thời gian lánh nạn tại Côn Đảo (1783), chúa Nguyễn Ánh đã quyết định đưa hoàng tử Cảnh sang Pháp cầu viện, và đây chính là nguyên nhân dẫn đến việc chúa trừng phạt bà Phi Yến và hoàng tử Cải.
Tuy nhiên, sử sách ghi chép lại sự việc hoàn toàn khác. Theo Đại Nam thực lục (trang 218), sau khi thoát khỏi sự truy đuổi của quân Tây Sơn tại Côn Đảo, chúa Nguyễn Ánh mới gặp giám mục Bá Đa Lộc và bàn bạc về việc cầu viện nước Pháp. Điều này cho thấy truyền thuyết có sự sai lệch so với thực tế lịch sử.
Lịch sử chính thống không hề ghi chép về một bà phi nào tên là Răm hay hoàng tử nào tên là Cải. Khi Nguyễn Ánh đến Côn Đảo năm 1783, hoàng tử Cảnh mới chỉ 3 tuổi (sinh năm 1780). Người em trai của hoàng tử Cảnh là hoàng tử Hy (sinh năm 1782) cũng chỉ mới 1 tuổi. Như vậy, trong giai đoạn 1780-1783, hoàng tử Cảnh là con trưởng và mới lên 3, còn hoàng tử Hy mới 1 tuổi, không có chỗ nào cho sự tồn tại của một hoàng tử Cải.
Ngoài ra, sử sách còn ghi nhận một hoàng tử khác là hoàng tử Tuấn, cũng mất sớm trước năm 1802, nhưng không rõ năm sinh năm mất. Tất cả những điều này càng khẳng định thêm rằng nhân vật hoàng tử Cải trong truyền thuyết không có thật trong lịch sử.
Câu chuyện về bà thứ phi Lê Thị Răm và hoàng tử Cải là một ví dụ điển hình cho thấy sự khác biệt rõ rệt giữa truyền thuyết dân gian và ghi chép lịch sử. Dù không có bằng chứng lịch sử xác thực, câu chuyện này vẫn sống động trong tâm thức người dân Côn Đảo, bất kể thực tế lịch sử ra sao.
An Sơn Miếu – Điểm đến tâm linh không thể bỏ qua khi tới Côn Đảo
An Sơn Miếu ban đầu được người dân địa phương xây dựng vào năm 1785. Tuy nhiên, đến năm 1861, khi thực dân Pháp chiếm đóng Côn Đảo và buộc người dân phải di dời vào đất liền, ngôi miếu đã bị bỏ hoang. Mãi đến năm 1958, người dân Côn Đảo mới có dịp trở về và cùng nhau xây dựng lại An Sơn Miếu khang trang hơn, tiếp tục hương khói thờ phụng bà Phi Yến cho đến ngày nay.
An Sơn Miếu (Miếu Bà Phi Yến) tọa lạc trên khuôn viên rộng khoảng 4.200m2, được xây dựng theo lối kiến trúc truyền thống hình chữ Nhất. Ngay trước miếu có một tấm bia đá khắc ghi câu chuyện về bà Phi Yến và hoàng tử Cải, hai nhân vật được người dân Côn Đảo vô cùng kính trọng.
Bao quanh miếu là những hàng cây xanh tươi tốt, tạo nên không gian yên bình, tĩnh lặng. Nổi bật trong số đó là những cây thị cổ thụ hàng trăm năm tuổi, mỗi khi vào mùa trổ hoa kết trái, hương thơm dịu nhẹ lan tỏa khắp không gian miếu.
Bước vào miếu, du khách sẽ đi qua khoảng sân rộng lát xi măng, tiếp đến là hồ nước hình tròn với hòn non bộ ở giữa, mô phỏng hang đá nơi bà Phi Yến từng bị chúa Nguyễn Ánh giam cầm. Đi qua hồ nước, bạn sẽ thấy bàn thờ nghi ngút khói hương và cột cờ ngũ sắc được dựng đối diện, thể hiện quan niệm âm dương ngũ hành trong tín ngưỡng dân gian.
Trước chính điện của An Sơn Miếu (Miếu Bà Phi Yến) có những hàng ghế đá dành cho du khách nghỉ chân. Giữa sân là một lư hương lớn để du khách thắp hương cầu bình an, may mắn. Kiến trúc miếu mang đậm nét truyền thống Việt Nam với mái ngói cong vút và cổng tam quan. Trên cổng chính có treo tấm hoành phi đề ba chữ Hán "An Sơn Miếu".
Bên trong chính điện, ngoài bức tượng thờ bà Phi Yến, miếu còn thờ đô đốc Ngọc Lân và các vị thần Phật giáo khác. Không gian bên trong miếu khá đơn giản nhưng toát lên vẻ linh thiêng, tĩnh lặng với những bức hoành phi được chạm khắc tinh xảo, quanh năm nghi ngút khói hương. Lễ vật dâng cúng hàng ngày thường là hoa quả tươi, vào các ngày rằm, mùng một hay lễ Tết, người dân sẽ dâng thêm các món chay.
Crystal Bay Tourism Group - Cùng trải nghiệm, cùng yêu thương!
Với nỗ lực mang đến trải nghiệm du lịch trọn vẹn nhất, chúng tôi liên tục cập nhật thông tin du lịch hữu ích và giới thiệu những điểm đến hấp dẫn tại Việt Nam và trên thế giới. Với nhiều năm kinh nghiệm, Crystal Bay Chúng tôi tự hào về uy tín của mình và luôn đặt sự hài lòng của khách hàng lên hàng đầu. Hãy để chúng tôi giúp bạn lên kế hoạch cho chuyến đi hoàn hảo.
Không nổi tiếng và sôi động như Cô Tô hay Quan Lạn, Cái Chiên (Quảng Ninh) mang trong mình một vẻ đẹp mộc mạc, dân dã, là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm về với sự tĩnh lặng của biển cả, trải nghiệm cuộc sống làng chài và thưởng thức hải sản tươi ngon với giá cả phải chăng.
Giữa lòng cao nguyên đá Hà Giang hùng vĩ, Thác Số 6 nổi lên như một điểm nhấn dịu dàng và đầy quyến rũ. Không ồn ào, dữ dội, con thác mang vẻ đẹp mềm mại, uyển chuyển, là điểm đến lý tưởng cho những ai tìm kiếm một không gian thiên nhiên trong lành ngay gần trung tâm thành phố.
Tại vùng đất địa đầu Cao Bằng, có một dòng suối mà tên gọi của nó đã trở nên thân thuộc với mọi người dân Việt Nam. Đó chính là Suối Lênin, một địa danh không chỉ sở hữu vẻ đẹp thiên nhiên trong trẻo, nên thơ mà còn là chứng nhân cho một giai đoạn lịch sử trọng đại của dân tộc.
Trong quần thể Di tích quốc gia đặc biệt nhà Trần tại Quảng Ninh, Chùa Ngọa Vân nổi lên như một thánh địa linh thiêng, một điểm đến không thể bỏ qua trên bản đồ du lịch tâm linh Việt Nam.
Du lịch một mình là hành trình khám phá bản thân đầy tự do và thú vị. Và nếu bạn đang tìm kiếm một điểm đến đủ hùng vĩ và an toàn, Lào Cai là câu trả lời hoàn hảo.
Mùa nước nổi ở Đồng Tháp là khoảng thời gian tuyệt vời để bạn khám phá thiên nhiên hoang sơ và cuộc sống bình dị miền sông nước. Nếu bạn đang lên kế hoạch cho chuyến đi, hãy tham khảo 5 điểm đến hấp dẫn nhất mà bạn không nên bỏ qua.
Xu hướng nghỉ dưỡng cho cặp đôi 2025 không chỉ dừng lại ở sự xa hoa, mà còn đề cao trải nghiệm cá nhân hóa, không gian nghệ thuật và sự riêng tư tuyệt đối.
Ẩm thực Hưng Yên vốn nổi tiếng bởi sự mộc mạc nhưng tinh tế, và trong kho tàng ấy, chả gà Tiểu Quan được xem là món ăn đặc sản mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống.
Chỉ cách Hà Nội khoảng 20km, cánh đồng hoa cúc chi ở thôn Nghĩa Trai, xã Như Quỳnh, tỉnh Hưng Yên là một trong những điểm đến thu hút du khách mỗi dịp cuối năm nhờ vẻ đẹp thiên nhiên rực rỡ và giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc.
Là một tỉnh thuộc đồng bằng sông Hồng, Thái Bình không chỉ nổi bật với cảnh sắc đồng quê trù phú, yên bình mà còn được biết đến là cái nôi của nhiều làng nghề truyền thống lâu đời. Qua nhiều thế hệ, các làng nghề nơi đây vẫn không ngừng phát triển, lưu giữ tinh hoa văn hóa dân tộc.
Hàng loạt quốc gia, trong đó có Anh, Mỹ và Australia, đã chính thức khuyến cáo công dân của mình cần hết sức thận trọng khi tới Thái Lan và Campuchia sau khi các cuộc đụng độ vũ trang nổ ra tại vùng biên giới giữa hai nước này.
Thái Bình – vùng đất yên bình với những cánh đồng lúa bát ngát không chỉ được biết đến bởi vẻ đẹp của thiên nhiên và văn hóa làng quê đặc trưng, mà còn bởi những công trình kiến trúc tôn giáo mang dấu ấn đặc sắc.
Hè này, hãy tạm gác lại những bãi biển đông đúc, tìm về với Điện Biên – mảnh đất anh hùng của Tây Bắc để khám phá vẻ đẹp hùng vĩ của núi rừng, đắm mình trong không gian văn hóa đa sắc màu và sống lại những trang sử hào hùng của dân tộc.
Ninh Thuận (hiện đã sáp nhập vào tỉnh Khánh Hoà mới), không chỉ nổi tiếng với những vườn nho trĩu quả hay những đàn cừu thong dong trên thảo nguyên, mà còn ẩn chứa những vẻ đẹp hoang sơ, quyến rũ đến nao lòng, trở thành điểm đến lý tưởng cho những chuyến du lịch lãng mạn của các cặp đôi.
Giữa biển trời hoang sơ của đảo Phú Quý, Bình Thuận (hiện sáp nhập vào tỉnh Lâm Đồng mới), Khe Sung Sướng hiện lên như một lát cắt đầy mê hoặc của thiên nhiên. Nơi đây mang vẻ đẹp vừa nguyên bản vừa kỳ ảo khiến bất kỳ du khách đặt chân tới cũng dễ dàng “lạc lối”.
Bình Định (hiện đã sáp nhập tỉnh Gia Lai mới) là một trong những vùng biển miền Trung được yêu thích nhờ vẻ đẹp hoang sơ và yên bình. Sóng nhẹ, nước trong và không khí mát lành nơi đây mang đến cảm giác thư giãn ngay từ những bước chân đầu tiên.
Châu Âu không chỉ nổi tiếng với những công trình kiến trúc cổ kính, những thành phố lãng mạn mà còn là thiên đường của các công viên giải trí đẳng cấp thế giới.
Cù Lao Chàm nổi tiếng với nhiều loại hải sản tươi ngon, được nhiều du khách yêu thích. Nếu bạn đang tìm hiểu về đặc sản biển tại đây, hãy cùng khám phá top 7 loại hải sản ngon nức tiếng mà bạn không nên bỏ lỡ khi đến đảo.
Khi nói về ẩm thực Hà Tĩnh, người ta thường nhắc đến những món ăn đậm vị quê nhà, mộc mạc mà sâu sắc, và một trong số những món ăn đó chính là ram bánh mướt. Món ăn tuy đơn giản, không cầu kỳ nguyên liệu, nhưng lại gây thương nhớ bởi hương vị tinh tế và nét riêng không nơi nào có được.