Luật du lịch quy định như thế nào về khách du lịch?

Khoản 2 điều 3 Luật Du lịch 2017 quy định: "Khách du lịch là người đi du lịch hoặc kết hợp đi du lịch, trừ trường hợp đi học, làm việc để nhận thu nhập ở nơi đến". Theo quy định tại Điều 10 Luật đu lịch 2017, có những loại khách du lịch sau: 

"1. Khách du lịch bao gồm khách du lịch nội địa, khách du lịch quốc tế đến Việt Nam và khách du lịch ra nước ngoài.

2. Khách du lịch nội địa là công dân Việt Nam, người nước ngoài cư trú ở Việt Nam đi du lịch trong lãnh thổ Việt Nam.

3. Khách du lịch quốc tế đến Việt Nam là người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài vào Việt Nam du lịch.

4. Khách du lịch ra nước ngoài là công dân Việt Nam và người nước ngoài cư trú ở Việt Nam đi du lịch nước ngoài."

Theo Luật Du lịch 2005, khách du lịch gồm khách du lịch nội địa và khách du lịch quốc tế. Khách du lịch quốc tế là người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài vào Việt Nam du lịch; công dân Việt Nam, người nước ngoài thường trú tại Việt Nam ra nước ngoài du lịch. Tuy nhiên, Luật Du lịch 2017 đã tách các đối tượng trên thành hai nhóm với tên gọi rõ ràng, cụ thể hơn, bao gồm khách du lịch quốc tế đến Việt Nam và khách du lịch ra nước ngoài để phù hợp hơn với chỉ tiêu thống kê về khách du lịch hiện nay.

Tiếp thu ý chí của Luật Du lịch 2005, Luật Du lịch 2017 ra đời đã bổ sung thêm một số quyền cơ bản của khách du lịch. Cụ thể tại Điều 11 Luật Du lịch 2017 quy định:

"1. Sử dụng dịch vụ du lịch do tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch cung cấp hoặc tự đi du lịch.

2. Yêu cầu tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch cung cấp thông tin về chương trình, dịch vụ, điểm đến du lịch theo hợp đồng đã ký kết.

3. Được tạo điều kiện thuận lợi về xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh, hải quan, lưu cư trú, đi lại trên lãnh thổ Việt Nam phù hợp với quy định của pháp luật và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

4. Được bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp theo hợp đồng đã giao kết với tổ chức, cá nhân kinh doanh, cung cấp dịch vụ du lịch.

5. Được đối xử bình đẳng; được bảo đảm an toàn về tính mạng, sức khỏe, tài sản khi sử dụng dịch vụ du lịch; được tôn trọng danh dự, nhân phẩm; được cứu hộ, cứu nạn trong trường hợp khẩn cấp.

6. Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện hành vi vi phạm pháp luật về du lịch.

7. Kiến nghị với tổ chức, cá nhân quản lý khu du lịch, điểm du lịch, cơ sở cung cấp dịch vụ du lịch và cơ quan nhà nước có thẩm quyền về các vấn đề liên quan đến hoạt động du lịch.

8. Được bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật."

Luật Du lịch 2017 khẳng định khách du lịch có quyền tự đi du lịch hoặc sử dụng dịch vụ du lịch do tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch cung cấp. Việt Nam công nhận quyền lựa chọn hình thức du lịch của khách như một quyền cơ bản trong Luật Du lịch. Luật Du lịch 2017 cũng ghi nhận quyền phản ánh và kiến nghị của khách về chất lượng dịch vụ, đồng thời quy định trách nhiệm của các cơ quan và tổ chức trong việc tiếp nhận và giải quyết các phản ánh này nhằm hỗ trợ khách du lịch.

Bên cạnh đó, Luật Du lịch 2017 đã bỏ một số quyền được quy định tại Điều 35 Luật Du lịch 2005, bao gồm quyền lựa chọn hình thức du lịch lẻ hoặc du lịch theo đoàn; lựa chọn một phần hoặc toàn bộ chương trình du lịch, dịch vụ du lịch (khoản 1); quyền được hưởng đầy đủ các dịch vụ theo hợp đồng, được hưởng bảo hiểm du lịch và các loại bảo hiểm khác (khoản 4) do những quyền này phụ thuộc vào thỏa thuận giữa khách du lịch với tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch và thuộc phạm vi điều chỉnh của pháp luật về luật dân sự, kinh doanh và bảo hiểm.

Theo quy định của Luật Du lịch 2005, khách du lịch có nghĩa vụ tuân thủ quy định của pháp luật Việt Nam về an ninh, trật tự,an toàn xã hội. Tuy nhiên, quy định này là chưa chính xác vì mọi tổ chức, cá nhân hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam phải tuân thủ pháp luật Việt Nam, không chỉ giới hạn trong một số lĩnh vực nhất định như đã nêu tại Luật Du lịch 2005. Do vậy, Luật Du lịch 2017 đã điều chỉnh quy định này là “khách du lịch có trách nhiệm tuân thủ pháp luật của Việt Nam”. Cụ thể tại Điều 12 Luật Du lịch 2017 quy định về nghĩa vụ của khách du lịch:

"1. Tuân thủ pháp luật Việt Nam và pháp luật của quốc gia, vùng lãnh thổ nơi đến du lịch; ứng xử văn minh, tôn trọng phong tục, tập quán, bản sắc văn hóa địa phương, bảo vệ và giữ gìn tài nguyên du lịch, môi trường du lịch; không gây phương hại đến hình ảnh quốc gia, truyền thống văn hóa dân tộc của Việt Nam.

2. Thực hiện nội quy của khu du lịch, điểm du lịch, cơ sở cung cấp dịch vụ du lịch.

3. Thanh toán tiền dịch vụ theo hợp đồng, phí, lệ phí và các khoản thu khác theo quy định của pháp luật.

4. Bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật về dân sự."

Khi đi du lịch, đặc biệt là du lịch quốc tế, mỗi khách du lịch thực sự đóng vai trò như một đại sứ của quốc gia mình. Hành vi và cách ứng xử của họ là tiêu chí quan trọng để bạn bè quốc tế đánh giá về đất nước và con người của quốc gia đó. Đã có những trường hợp tiêu cực liên quan đến ý thức của một số khách Việt Nam khi du lịch nước ngoài, như trộm cắp, lãng phí thực phẩm, xả rác bừa bãi, chen lấn, hút thuốc lá và gây mất trật tự nơi công cộng, điều này đã ảnh hưởng xấu đến hình ảnh của đất nước và con người Việt Nam.

Để đối phó với tình trạng này, Luật Du lịch 2017 đã bổ sung quy định yêu cầu khách du lịch phải tuân thủ pháp luật của quốc gia hoặc vùng lãnh thổ mà họ đến, ứng xử văn minh và không làm phương hại đến hình ảnh quốc gia và truyền thống văn hóa dân tộc Việt Nam, nhằm nâng cao hình ảnh của người Việt và bảo vệ danh tiếng quốc gia khi du lịch nước ngoài.

Ngoài ra, Điều 13 Luật du lịch 2017 quy định về Bảo đảm an toàn cho khách du lịch:

"1. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, có biện pháp bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội tại khu du lịch, điểm du lịch.

2. Tổ chức, cá nhân quản lý khu du lịch, điểm du lịch có biện pháp phòng, tránh rủi ro và tổ chức bộ phận bảo vệ, cứu hộ, cứu nạn cho khách du lịch.

3. Tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch có trách nhiệm cảnh báo nguy cơ gây nguy hiểm cho khách du lịch; thông báo, chỉ dẫn kịp thời cho khách du lịch trong trường hợp khẩn cấp; áp dụng biện pháp cần thiết, phối hợp với cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc cứu hộ, cứu nạn cho khách du lịch."

Việc bảo đảm an toàn cho khách du lịch là một nhiệm vụ quan trọng và toàn diện, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, tổ chức quản lý khu du lịch và doanh nghiệp du lịch. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần triển khai các biện pháp bảo đảm an ninh, trật tự và an toàn xã hội tại các khu du lịch để duy trì môi trường du lịch an toàn.

Các tổ chức và cá nhân quản lý khu du lịch phải thiết lập các biện pháp phòng tránh rủi ro và duy trì đội ngũ bảo vệ cùng hệ thống cứu hộ hiệu quả để ứng phó kịp thời trong các tình huống khẩn cấp. Đồng thời, các doanh nghiệp kinh doanh du lịch cần cung cấp thông tin đầy đủ, cảnh báo nguy cơ và hướng dẫn rõ ràng để bảo vệ khách du lịch và nâng cao chất lượng dịch vụ. Tất cả những yếu tố này không chỉ đảm bảo an toàn cho khách mà còn góp phần nâng cao uy tín và sự phát triển bền vững của ngành du lịch.

Mặc dù Việt Nam có nhiều tiềm năng du lịch, nhưng vẫn tồn tại nhiều hạn chế như chất lượng dịch vụ chưa đạt tiêu chuẩn, và tình trạng "chèo kéo", cướp, giật, trộm cắp, lừa đảo vẫn xảy ra, gây bức xúc cho khách du lịch và ảnh hưởng tiêu cực đến ngành du lịch. Để đảm bảo sự thuận tiện cho khách du lịch trong việc thực hiện quyền kiến nghị trên thực tiễn, Điều 14 Luật Du lịch 2017 quy định về giải quyết kiến nghị của khách du lịch:

"1. Tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch, quản lý khu du lịch, điểm du lịch tổ chức tiếp nhận và giải quyết kịp thời kiến nghị của khách du lịch trong phạm vi quản lý.

2. Ủy ban nhân dân các cấp, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, tổ chức tiếp nhận, giải quyết kiến nghị của khách du lịch trên địa bàn.

3. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, tiếp nhận, giải quyết hoặc phối hợp với cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết kiến nghị của khách du lịch."

Việc giải quyết kiến nghị của khách du lịch được quy định rõ ràng trong các cơ quan và tổ chức có thẩm quyền. Tổ chức và cá nhân kinh doanh du lịch, cùng với các đơn vị quản lý khu du lịch và điểm du lịch, phải tiếp nhận và giải quyết kịp thời các kiến nghị của khách trong phạm vi quản lý của mình. Ủy ban nhân dân các cấp cũng có trách nhiệm tiếp nhận và xử lý các kiến nghị từ khách du lịch trên địa bàn của mình. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đảm nhận vai trò tiếp nhận và giải quyết các kiến nghị hoặc phối hợp với các cơ quan nhà nước khác để xử lý các vấn đề liên quan đến khách du lịch.