Am Chúa Nha Trang - Di tích nổi tiếng linh thiêng ở Việt Nam
Mục lục
Tìm về những điểm du lịch tâm linh khi đến Nha Trang, mọi người thường tìm đến Long Sơn Tự, Trúc Lâm Tịnh Viện. Mặc dù vậy, trong đời sống tâm linh, Am Chúa Nha Trang là một trong những không gian lưu giữ những nét văn hóa đặc sắc của người dân Khánh Hòa và các vùng lân cận.
Am Chúa Nha Trang nằm ở đâu?
Am Chúa Nha Trang là nơi thờ Bà Thiên Y A Na Thánh Mẫu (Po Nagar) nằm trên núi Đại An (núi Dưa), thuộc thôn Đại Điền Trung – xã Diên Điền – Huyện Diên Khánh, cách trung tâm thành phố Nha Trang khoảng 25 km về hướng Tây Nam.
Am Chúa Nha Trang nằm trên núi Đại An, huyện Diên Khánh (Ảnh: Thích Nguyên)
Đường đi đến Am Chúa Nha Trang từ trung tâm thành phố Nha Trang khá dễ dàng, du khách di chuyển từ trung tâm thành phố theo đường 23/10 hướng từ ga Nha Trang lên huyện Diên Khánh. Hoặc du khách cũng có thể đi theo Quốc lộ 1C hay Quốc lộ 1A khoảng 10 km đến chợ Tân Đức. Từ chợ Tân Đức đến Am Chúa Nha Trang chỉ khoảng 5 km theo bảng chỉ dẫn. Đoạn đường này đi qua cánh đồng lúa, trong quá trình di chuyển, du khách có thể ngắm nhìn cảnh cánh đồng lúa, cảnh sơn thủy hữu tình và tận hưởng không khí trong lành của hương đồng gió nội. Đi qua cánh đồng, đến chân núi Đại An, sau khi gửi xe du khách đi bộ lên Am chúa.
Nguồn gốc lịch sử và truyền thuyết về Am Chúa
Theo những ghi chép trong Am Chúa Đại Nam nhất thống chí có ghi: “Núi Đại Điền" hay còn gọi là núi Chủ Sơn, cách huyện Phước Điền 11 dặm về phía Bắc, có chu vi hơn trăm dặm với thế núi cao. Tương truyền, Am Chúa chính là nơi Thánh Mẫu Thiên Y A Na được sinh ra và lớn lên ở đây – Bà được coi là Mẹ xứ sở vì đã có công khai sáng và truyền dạy cách làm ăn, sinh sống cho dân chúng. Xưa kia, nơi đây cây cối rậm rạp, thường xuyên có ánh sáng thiên chiếu xuống nhưng cấm mọi người vào núi kiếm củi. Đến năm Tự Đức thứ 3 nơi đây được đổi tên thành Am Chúa như ngày nay và chép vào điện thờ. Không chỉ có cảnh sắc đẹp, sơn thủy hữu tình, Am Chúa còn có thế đất “Tiền thủy, hậu sơn” còn rất hợp phong thủy. Khi đến Am Chúa Nha Trang, con người như được thoát khỏi những muộn phiền của trốn trần tục.
Đường lên Am Chúa (Ảnh: Phương Linh)
Theo tín ngưỡng thờ Bà Thiên Y A Na được bắt nguồn từ tục của người Chăm thờ Bà Ponagar. Nói cách khác, sau khi người Việt đến đây định cư đã Việt hóa tục thờ Bà Mẹ xứ sở của người Chăm ở đây bằng truyền thuyết hay nói đúng hơn, những người Việt đến định cư ở đất này đã Việt hóa tục thờ Bà Mẹ xứ sở của người Chăm bằng truyền thuyết về Bà Thiên Y A Na giáng trần tại núi Đại An và hiển thánh ở Tháp Bà - Nha Trang. Đến nay, ở Khánh Hoà vẫn lưu truyền câu nói: “Am Chúa hiển nhân, Tháp Bà hiển thánh” thể hiện mối liên hệ giữa di tích Am Chúa với Tháp Bà Ponagar.
Thánh Mẫu Thiên Y A Na có một vị trí vô cùng quan trọng trong đời sống tâm linh của người dân Chăm cũng như người Việt ở vùng Nam Trung Bộ. Tương truyền, Bà thường hiển linh cứu giúp dân chúng, dạy dân trồng lúa, dệt vải, làm gốm và chữa bệnh,… Ngoài ra, Bà còn là vị phúc thần luôn phù hộ cho người dân buôn may bán đắt, bình an, mùa màng bội thu, … Do đó, hai di tích lịch sử Am Chúa và Tháp Bà Ponagar có vị trí vô cùng quan trọng trong tín ngưỡng thờ mẫu ở Khánh Hòa và vung Nam Trung Bộ. Không những có mối liên hệ với nhau, mỗi di tích lại chứa đựng những giá trị vật thể và phi vật thể riêng biệt của mình. Những điều này được thể hiện qua các nhân vật được nhân dân thờ phụng, các nghi thức thờ phụng, cúng tế, các vật phẩm khi cúng tế, các truyền thuyết hay phong tục trong tín ngưỡng của người dân nơi đây.
Theo truyền thuyết, ngày 01 tháng 03 (âm lịch) là ngày Bà Mẹ hiển nhân tại Am Chúa, ngày 23 tháng 03 (âm lịch) là ngày Thiên Y A Na Thánh Mẫu hóa tại Tháp bà Ponagar. Nơi Thánh Mẫu Thiên Y A Na sinh và hóa là hai di tích lịch sử linh thiêng và đặc biệt quan trọng trong đời sống tâm linh của người Chăm và nhân dân trong vùng.
Ngày 01/03 (âm lịch) hàng năm, người dân tổ chức lễ hội mừng Thiên Y Thánh Mẫu hiển nhân (Ảnh: Phương Linh)
Theo nội dung được khắc trên bia đá từ năm 1865 ở Tháp Bà Ponagar, nơi sinh và tuổi thơ của Bà Ponagar chính là ở Am Chúa, núi Đại An ngày nay, còn Tháp Bà Ponagar ở chân cầu Xóm Bóng trên đường 2/4 là nơi bà hiển thánh và trở thành nơi thờ tự bà. Hiện nay vẫn chưa xác định được chính xác Am Chúa được xây dựng từ thời gian nào nhưng trải qua nhiều lần được trùng tu, đến nay Am Chúa đã được xây dựng khang trang và là điểm đến tâm linh thu hút người dân và du khách đến chiêm bái, vãn cảnh.
Với sự giao thoa văn hóa cũng như trong đời sống tín ngưỡng của người Việt và người Chăm, nhiều yếu tố trong văn hóa, đối tượng thờ cúng, … của người Chăm cũng được pha trộn với văn hóa, tín ngưỡng của người Việt. Điều này đã tạo nên sự đa dạng trong văn hóa tín ngưỡng tại Tháp Bà Ponagar do người Chăm xây dựng. Ngược lại, Am Chúa Nha Trang được người Việt xây dựng để thờ phụng Thánh Mẫu Thiên Y. Do đó, điều này góp phần tạo nên nét thuần Việt trong văn hóa tín ngưỡng cũng như đối tượng thờ cúng ở đây. Nhưng cả hai di tích đều có điểm chung, giao thoa với nhau trong tín ngưỡng thờ Mẹ - Mẫu Thiên Y A Na, người dạy nghề, che chở và phù hộ nhân dân.
Không chỉ mang ý nghĩa về văn hóa, tâm linh, Am Chúa còn là một phần của lịch sử khi trải qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ của nhân dân Phú Khánh, nay là Khánh Hòa. Những dấu tích của hai cuộc kháng chiến vẫn còn, đó là những lô cốt, những giao thông hào bằng đá do Pháp xây dựng. Ngoài ra, trước sân Am Chúa có cây Mã Tiền có tuổi đời đến 350 năm, đây chính là cột cờ để khơi dậy lòng yêu nước và kêu gọi nhân dân cùng nhau đứng lên chống giặc ngoại xâm. Mang trong mình nhiều giá trị văn hóa, lịch sử của dân tộc, năm 1999 Am Chúa đã được Nhà nước xếp hạng là di tích lịch sử cấp quốc gia.
Kiến trúc của Am Chúa Nha Trang
Am Chúa Nha Trang mang kiến trúc độc đáo, hòa quyện giữa nét truyền thống và hiện đại, giữa kiến trúc của người Việt và người Chăm thể hiện sự giao thoa văn hóa cùng với bầu không khí thanh tịnh và linh thiêng. Am Chúa gồm có các phần:
Cổng tam quan là cổng chính dẫn vào Am Chúa với đôi rồng chầu hai bên
Cổng tam quan là cổng chính dẫn vào Am Chúa, được xây dựng với lối kiến trúc truyền thống của người Việt với mái cong cong hình vòm, trang trí các họa tiết rồng phượng tinh xảo mang nét đặc trưng của văn hóa kiến trúc đền chùa của Việt. Từ chân núi Đại An, để đến được cổng tam quan, du khách phải vượt qua hơn 100 bậc tam cấp bằng đá hoa cương như để thể hiện lòng thành kính của mình với Thiên Y Thánh mẫu và các vị thân linh. Bước qua cổng Tam quan là đôi rồng bằng đá uy nghi và sống động.
Mộ ông bà Tiều: Tương truyền, ông bà Tiều sống ở núi Đại An (Am Chúa ngày nay) chính là người nuôi dưỡng Thiên Y Thánh Mẫu. Nằm bên trái Tam quan, là nơi an nghỉ của ông bà Tiều. Để tưởng nhớ công ơn củaông bà Tiều, người Chăm đã xây dựngTháp Bà Ponagar trên đồi Cù Lao, thờ phụng họ như những vị thần bảo hộ cho vùng đất Kauthara (Khánh Hòa ngày nay).Bia ký: Ghi chép lịch sử hình thành và phát triển của Am Chúa.
Miếu Sơn Lâm: Nơi thờ cúng các vị thần linh cai quản núi rừng.
Miếu Ngũ hành: Thờ cúng Ngũ hành Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ.
Chính điện Am Chúa là nơi thờ Thánh Mẫu
Chính điện: Đây là nơi thờ tự chính của Am Chúa, là một tòa nhà nguy nga, tráng lệ với mái ngói cong cong, lợp ngói âm dương. Bên trong chính điện có khám thờ Bà Thiên Y A Na, cùng các tượng Phật và các vị thần khác. Ở gian bái đường có đôi câu đối kể sự tích Thiên Y Thánh Mẫu bằng chữ Hán. Ở giữa gian chính điện là tượng thờ của Thánh Mẫu cao khoảng 1m được làm bằng đất nung , bên hữu là ban thờ cô (Công chúa Quý là con gái Thánh Mẫu) gồm sáu vị Tiên cô và mười hai Tiên Nương; bên tả là bàn thờ cậu (Hoàng tử Trí là con trai Thánh Mẫu) gồm bốn vị Thái tử và mười hai hành khiển.
Ngoài ra, ở đây còn có sắc phong của Vua Tự Đức từ thời nhà Nguyễn dành cho Bà Thiên Y A Na với tựa “Hồng Nhơn phổ tế linh cảm diệu thông, Mặc tướng trang huy thượng đẳng thần” - điều này thể hiện giá trị văn hóa tâm linh đặc biệt của Thiên Y Thánh Mẫu dưới triều Nhà Nguyễn.
Nhìn chung, kiến trúc Am Chúa sử dụng các vật liệu truyền thống như: Gỗ, đá, ngói,... Những vật liệu này tạo nên sự gần gũi, mộc mạc và mang đậm dấu ấn văn hóa của người Việt. Đồng thời, các họa tiết trang trí trên các công trình kiến trúc của Am Chúa rất tinh xảo với các họa tiết rồng phượng, hoa văn, chữ Hán,... tạo nên vẻ đẹp uy nghi, lộng lẫy của một công trình văn hóa linh thiêng.
Lễ tế tại chính điện Am Chúa Nha Trang
Với đặc trưng của một không gian văn hóa tâm linh, Am Chúa có không gian thanh tịnh khi nằm trên sườn núi, được bao phủ bở cây cối xanh mát càng tăng thêm sự thanh tịnh, yên bình, rất thích hợp cho du khách đến tham quan, cầu bình an và cầu tài lộc.
Ngoài ra, Am Chúa còn có hệ thống tượng Phật và các vị thần mang đậm nét văn hóa thờ thần của người Việt. Điều này thể hiện sự đa dạng trong tín ngưỡng của người dân địa phương.
Có thể nói, kiến trúc Am Chúa Nha Trang là sự kết hợp hài hòa giữa nét truyền thống và hiện đại, tạo nên một không gian tâm linh linh thiêng, có cảnh quan đẹp thu hút đông du khách và nhân dân đến chiêm bái. Nơi đây là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm kiếm sự thanh tịnh, bình yên và cầu bình an, tài lộc.
Lễ hội Am Chúa hằng năm
Lễ hội Am Chúa, còn được gọi là lễ hội Thiên Y Thánh Mẫu, là một trong những lễ hội truyền thống nổi tiếng nhất tại Nha Trang, Khánh Hòa. Lễ hội diễn ra vào từ mùng 1 đến mùng 3 tháng 3 âm lịch hàng năm nhằm ngày Thánh Mẫu hiển nhân tại Am Chúa trên núi Đại An nơi người được sinh ra và lớn lên nhằm tỏ lòng biết ơn đối với công đức của Thiên Y A Na và cầu mong những điều tốt đẹp cho quốc thái dân an. Lễ hội Am Chúa Nha Trang mang đậm nét đẹp văn hóa tâm linh của người dân Khánh Hòa, thu hút đông đảo du khách thập phương về tham dự.
Lê hôi Am Chúa là dịp để du khách khắp nơi hành hương về dâng lễ Thánh Mẫu
Lễ hội Am Chúa diễn ra với nhiều hoạt động phong phú, đa dạng, mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống của người dân Khánh Hòa. Các hoạt động chính trong lễ hội bao gồm:
Lễ tế cổ truyền: Lễ tế được tổ chức long trọng với sự tham gia của các chức sắc trong làng và đông đảo du khách. Lễ tế thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với Thiên Y A Na.
Lễ dâng hương: Du khách đến tham dự lễ hội có thể dâng hương tại đền thờ Am Chúa, miếu Bà Chúa Xứ, miếu Ngũ Hành và giếng Tiên.
Biểu diễn hát văn, múa bóng: Các tiết mục hát văn, múa bóng được biểu diễn bởi các nghệ nhân tài năng, mang đến cho du khách những giây phút thưởng thức văn hóa nghệ thuật đặc sắc.
Các hoạt động trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt trong lễ hội Am Chúa
Các hoạt động vui chơi giải trí: Lễ hội còn có nhiều hoạt động vui chơi giải trí dành cho du khách như: thi nấu cỗ, kéo co, chèo thuyền,...
Hàng năm, vào dịp lễ hội Am Chúa, thu hút rất đông du khách trong và ngoài nước đến dâng hương, tỏ lòng thành kính với Thánh Mẫu và các vị thần linh. Trong đó có một bộ phận rất đông người Chăm với trang phục lộng lẫy nhiều màu sắc mang đặc trưng của người Chăm hành hương về đây dâng lễ và tưởng nhớ vị thần trong văn hóa tâm linh của dân tộc mình. Lễ hội không chỉ là nơi để du khách cầu mong những điều tốt đẹp mà còn là dịp để du khách tìm hiểu về văn hóa truyền thống của người dân Khánh Hòa.
Crystal Bay Tourism Group - Cùng trải nghiệm, cùng yêu thương!
Với sứ mệnh mang đến những trải nghiệm du lịch trọn vẹn nhất, chúng tôi không ngừng cập nhật những thông tin du lịch hữu ích và giới thiệu những điểm đến hấp dẫn tại Việt Nam và trên thế giới. Với nhiều năm kinh nghiệm, Crystal Bay tự hào là đơn vị uy tín, luôn đặt sự hài lòng của khách hàng lên hàng đầu. Hãy để chúng tôi giúp bạn lên kế hoạch cho chuyến đi hoàn hảo của mình.
Quảng Nam không chỉ có phố cổ Hội An hay thánh địa Mỹ Sơn, mà còn ẩn giấu một Tây Giang xanh mát, hoang sơ. Du lịch Tây Giang Quảng Nam là hành trình trở về với thiên nhiên, khám phá nét đẹp văn hóa bản địa và tìm lại sự bình yên giữa núi rừng.
Hội An không chỉ nổi tiếng bởi phố cổ yên bình mà còn hấp dẫn du khách với nền ẩm thực phong phú. Trong đó, các món ăn vặt Hội An chính là điểm nhấn đặc biệt, vừa gần gũi, dân dã, vừa mang hương vị riêng khó tìm thấy ở nơi nào khác.
Ẩn mình giữa vẻ đẹp hoang sơ của Núi Sam, Chùa Hang Châu Đốc nổi bật như một ngôi chùa linh thiêng, thu hút du khách thập phương đến vãn cảnh và chiêm bái. Với cảnh sắc thiên nhiên tựa trốn bồng lai, nơi đây mang đến cho du khách cảm giác như lạc vào một vùng đất đầy huyền bí và thơ mộng.
Ninh Thuận - vùng đất của nắng và gió với rất nhiều cảnh đẹp và những món ăn ngon. Vậy bạn có biết du lịch Ninh Thuận mùa nào đẹp nhất trong năm không?
Hội An nổi tiếng không chỉ bởi vẻ đẹp cổ kính mà còn bởi những lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc địa phương. Trong đó lễ hội cầu bông Hội An là sự kiện quan trọng được tổ chức vào đầu năm để người dân cầu mong mùa màng bội thu, mưa thuận gió hòa và cuộc sống no đủ.
Chợ Nại Ninh Thuận - một khu chợ chuyên bán những loại hải sản tươi ngon với mức giá vô cùng phải chăng. Tìm hiểu về khu chợ này trong bài viết dưới đây nhé!
Để đến Phan Thiết, nhiều du khách lựa chọn di chuyển bằng tàu hỏa và ga Bình Thuận là một trong những ga tàu chính phục vụ tuyến đường này. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn thắc mắc về khoảng cách từ ga Bình Thuận đến Phan Thiết. Vậy ga Bình Thuận cách Phan Thiết bao xa?
Thác Ba Tầng núi Cà Đam – một trong những kỳ quan thiên nhiên tuyệt đẹp của Quảng Ngãi, mang trong mình vẻ đẹp hoang sơ, kỳ bí, là điểm đến lý tưởng cho những ai đam mê khám phá du lịch sinh thái.
Nếu bạn đang tìm kiếm một điểm đến thư thái, yên bình tại Vũng Tàu, Suối Tiên núi Dinh chắc chắn là sự lựa chọn lý tưởng. Nơi đây không chỉ sở hữu vẻ đẹp huyền bí của truyền thuyết mà còn mang đến những trải nghiệm thú vị như tắm suối, check-in chụp ảnh, cắm trại hay leo núi khám phá.
Ẩm thực Hội An luôn là điểm nhấn níu chân du khách mỗi lần ghé thăm phố cổ. Bên cạnh những món ăn dân dã như cao lầu, mì Quảng, thì các nhà hàng hải sản Hội An chính là nơi mang đến những hương vị tươi ngon đặc sắc, khiến thực khách nhớ mãi không quên.
Bánh tráng nước dừa - món ngon Quy Nhơn không thể bỏ qua. Vậy món ăn này có gì mà lại hấp dẫn du khách đến vậy? Cùng khám phá trong bài viết dưới đây nhé
Nằm giữa lòng phố cổ Hội An, hội quán Quảng Đông là một trong những công trình kiến trúc độc đáo và giàu giá trị lịch sử. Không chỉ là nơi hội tụ tinh hoa văn hóa Hoa – Việt, nơi đây còn mang trong mình những câu chuyện gắn liền với đời sống cộng đồng người Hoa từ hàng trăm năm trước.
Bún bò Huế, món ăn đặc sản của xứ cố đô, đã "du nhập" vào Sài Gòn và trở thành một phần không thể thiếu trong bức tranh ẩm thực phong phú của thành phố này.
Châu Đốc không chỉ là điểm đến tâm linh nổi tiếng, mà còn thu hút du khách bởi những khung cảnh thiên nhiên kỳ vĩ và kiến trúc độc đáo. Từ Miếu Bà Chúa Xứ uy nghiêm đến Chùa Hang sừng sững giữa núi non, mỗi địa điểm check-in Châu Đốc đều mang đến những cơ hội lưu giữ khoảnh khắc ấn tượng.
Khu du lịch Hồ Tràm không chỉ là một điểm đến nổi tiếng với vẻ đẹp tự nhiên hoang sơ, mà còn là nơi lý tưởng để các du khách tìm kiếm sự bình yên, thư giãn trong những kỳ nghỉ.
"Suối Mơ Đà Nẵng – cái tên gợi lên vẻ đẹp nên thơ, trữ tình – từ lâu đã trở thành điểm đến quen thuộc của người dân địa phương và du khách gần xa. Nhưng liệu bạn đã biết Suối Mơ nằm ở đâu, có gì đặc biệt để khám phá và vui chơi?
Ninh Bình, vùng đất địa linh nhân kiệt, không chỉ nổi tiếng với danh thắng Tràng An, Tam Cốc – Bích Động hay chùa Bái Đính mà còn lưu giữ trong mình những giá trị lịch sử, văn hóa vô giá của một thời đại vàng son.
Khu du lịch sinh thái Thung Nham (hay còn gọi là Vườn Chim Thung Nham) tọa lạc tại thôn Hải Nham, xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình. Nơi đây được mệnh danh là "vườn chim xứ Bắc" bởi sở hữu hệ sinh thái đa dạng, với hàng chục ngàn con chim thuộc nhiều loài khác nhau.
Hà Nam không chỉ nổi tiếng với những di tích lịch sử, văn hóa lâu đời mà còn ẩn chứa những khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp, những cảnh đẹp ngoài trời lý tưởng nhưng không phải du khách nào cũng biết.
Đà Lạt không chỉ nổi tiếng với phong cảnh tuyệt đẹp mà còn là thiên đường của những tiệm quà lưu niệm độc đáo. Những tiệm quà lưu niệm Đà Lạt không chỉ là nơi lưu giữ những dấu ấn đặc trưng của thành phố sương mù mà còn là địa điểm lý tưởng để sắm những món quà ý nghĩa.
Du lịch An Giang 2 ngày 1 đêm là lựa chọn lý tưởng để khám phá những địa danh nổi bật và thưởng thức những món ăn độc đáo của vùng đất này. Chuyến đi dù ngắn ngày nhưng đầy trải nghiệm sẽ mang đến cho du khách những phút giây thư giãn và kỷ niệm khó quên nhất