Am Chúa Nha Trang - Di tích nổi tiếng linh thiêng ở Việt Nam
Mục lục
Tìm về những điểm du lịch tâm linh khi đến Nha Trang, mọi người thường tìm đến Long Sơn Tự, Trúc Lâm Tịnh Viện. Mặc dù vậy, trong đời sống tâm linh, Am Chúa Nha Trang là một trong những không gian lưu giữ những nét văn hóa đặc sắc của người dân Khánh Hòa và các vùng lân cận.
Am Chúa Nha Trang nằm ở đâu?
Am Chúa Nha Trang là nơi thờ Bà Thiên Y A Na Thánh Mẫu (Po Nagar) nằm trên núi Đại An (núi Dưa), thuộc thôn Đại Điền Trung – xã Diên Điền – Huyện Diên Khánh, cách trung tâm thành phố Nha Trang khoảng 25 km về hướng Tây Nam.
Đường đi đến Am Chúa Nha Trang từ trung tâm thành phố Nha Trang khá dễ dàng, du khách di chuyển từ trung tâm thành phố theo đường 23/10 hướng từ ga Nha Trang lên huyện Diên Khánh. Hoặc du khách cũng có thể đi theo Quốc lộ 1C hay Quốc lộ 1A khoảng 10 km đến chợ Tân Đức. Từ chợ Tân Đức đến Am Chúa Nha Trang chỉ khoảng 5 km theo bảng chỉ dẫn. Đoạn đường này đi qua cánh đồng lúa, trong quá trình di chuyển, du khách có thể ngắm nhìn cảnh cánh đồng lúa, cảnh sơn thủy hữu tình và tận hưởng không khí trong lành của hương đồng gió nội. Đi qua cánh đồng, đến chân núi Đại An, sau khi gửi xe du khách đi bộ lên Am chúa.
Nguồn gốc lịch sử và truyền thuyết về Am Chúa
Theo những ghi chép trong Am Chúa Đại Nam nhất thống chí có ghi: “Núi Đại Điền" hay còn gọi là núi Chủ Sơn, cách huyện Phước Điền 11 dặm về phía Bắc, có chu vi hơn trăm dặm với thế núi cao. Tương truyền, Am Chúa chính là nơi Thánh Mẫu Thiên Y A Na được sinh ra và lớn lên ở đây – Bà được coi là Mẹ xứ sở vì đã có công khai sáng và truyền dạy cách làm ăn, sinh sống cho dân chúng. Xưa kia, nơi đây cây cối rậm rạp, thường xuyên có ánh sáng thiên chiếu xuống nhưng cấm mọi người vào núi kiếm củi. Đến năm Tự Đức thứ 3 nơi đây được đổi tên thành Am Chúa như ngày nay và chép vào điện thờ. Không chỉ có cảnh sắc đẹp, sơn thủy hữu tình, Am Chúa còn có thế đất “Tiền thủy, hậu sơn” còn rất hợp phong thủy. Khi đến Am Chúa Nha Trang, con người như được thoát khỏi những muộn phiền của trốn trần tục.
Theo tín ngưỡng thờ Bà Thiên Y A Na được bắt nguồn từ tục của người Chăm thờ Bà Ponagar. Nói cách khác, sau khi người Việt đến đây định cư đã Việt hóa tục thờ Bà Mẹ xứ sở của người Chăm ở đây bằng truyền thuyết hay nói đúng hơn, những người Việt đến định cư ở đất này đã Việt hóa tục thờ Bà Mẹ xứ sở của người Chăm bằng truyền thuyết về Bà Thiên Y A Na giáng trần tại núi Đại An và hiển thánh ở Tháp Bà - Nha Trang. Đến nay, ở Khánh Hoà vẫn lưu truyền câu nói: “Am Chúa hiển nhân, Tháp Bà hiển thánh” thể hiện mối liên hệ giữa di tích Am Chúa với Tháp Bà Ponagar.
Thánh Mẫu Thiên Y A Na có một vị trí vô cùng quan trọng trong đời sống tâm linh của người dân Chăm cũng như người Việt ở vùng Nam Trung Bộ. Tương truyền, Bà thường hiển linh cứu giúp dân chúng, dạy dân trồng lúa, dệt vải, làm gốm và chữa bệnh,… Ngoài ra, Bà còn là vị phúc thần luôn phù hộ cho người dân buôn may bán đắt, bình an, mùa màng bội thu, … Do đó, hai di tích lịch sử Am Chúa và Tháp Bà Ponagar có vị trí vô cùng quan trọng trong tín ngưỡng thờ mẫu ở Khánh Hòa và vung Nam Trung Bộ. Không những có mối liên hệ với nhau, mỗi di tích lại chứa đựng những giá trị vật thể và phi vật thể riêng biệt của mình. Những điều này được thể hiện qua các nhân vật được nhân dân thờ phụng, các nghi thức thờ phụng, cúng tế, các vật phẩm khi cúng tế, các truyền thuyết hay phong tục trong tín ngưỡng của người dân nơi đây.
Theo truyền thuyết, ngày 01 tháng 03 (âm lịch) là ngày Bà Mẹ hiển nhân tại Am Chúa, ngày 23 tháng 03 (âm lịch) là ngày Thiên Y A Na Thánh Mẫu hóa tại Tháp bà Ponagar. Nơi Thánh Mẫu Thiên Y A Na sinh và hóa là hai di tích lịch sử linh thiêng và đặc biệt quan trọng trong đời sống tâm linh của người Chăm và nhân dân trong vùng.
Theo nội dung được khắc trên bia đá từ năm 1865 ở Tháp Bà Ponagar, nơi sinh và tuổi thơ của Bà Ponagar chính là ở Am Chúa, núi Đại An ngày nay, còn Tháp Bà Ponagar ở chân cầu Xóm Bóng trên đường 2/4 là nơi bà hiển thánh và trở thành nơi thờ tự bà. Hiện nay vẫn chưa xác định được chính xác Am Chúa được xây dựng từ thời gian nào nhưng trải qua nhiều lần được trùng tu, đến nay Am Chúa đã được xây dựng khang trang và là điểm đến tâm linh thu hút người dân và du khách đến chiêm bái, vãn cảnh.
Với sự giao thoa văn hóa cũng như trong đời sống tín ngưỡng của người Việt và người Chăm, nhiều yếu tố trong văn hóa, đối tượng thờ cúng, … của người Chăm cũng được pha trộn với văn hóa, tín ngưỡng của người Việt. Điều này đã tạo nên sự đa dạng trong văn hóa tín ngưỡng tại Tháp Bà Ponagar do người Chăm xây dựng. Ngược lại, Am Chúa Nha Trang được người Việt xây dựng để thờ phụng Thánh Mẫu Thiên Y. Do đó, điều này góp phần tạo nên nét thuần Việt trong văn hóa tín ngưỡng cũng như đối tượng thờ cúng ở đây. Nhưng cả hai di tích đều có điểm chung, giao thoa với nhau trong tín ngưỡng thờ Mẹ - Mẫu Thiên Y A Na, người dạy nghề, che chở và phù hộ nhân dân.
Không chỉ mang ý nghĩa về văn hóa, tâm linh, Am Chúa còn là một phần của lịch sử khi trải qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ của nhân dân Phú Khánh, nay là Khánh Hòa. Những dấu tích của hai cuộc kháng chiến vẫn còn, đó là những lô cốt, những giao thông hào bằng đá do Pháp xây dựng. Ngoài ra, trước sân Am Chúa có cây Mã Tiền có tuổi đời đến 350 năm, đây chính là cột cờ để khơi dậy lòng yêu nước và kêu gọi nhân dân cùng nhau đứng lên chống giặc ngoại xâm. Mang trong mình nhiều giá trị văn hóa, lịch sử của dân tộc, năm 1999 Am Chúa đã được Nhà nước xếp hạng là di tích lịch sử cấp quốc gia.
Kiến trúc của Am Chúa Nha Trang
Am Chúa Nha Trang mang kiến trúc độc đáo, hòa quyện giữa nét truyền thống và hiện đại, giữa kiến trúc của người Việt và người Chăm thể hiện sự giao thoa văn hóa cùng với bầu không khí thanh tịnh và linh thiêng. Am Chúa gồm có các phần:
Cổng tam quan là cổng chính dẫn vào Am Chúa, được xây dựng với lối kiến trúc truyền thống của người Việt với mái cong cong hình vòm, trang trí các họa tiết rồng phượng tinh xảo mang nét đặc trưng của văn hóa kiến trúc đền chùa của Việt. Từ chân núi Đại An, để đến được cổng tam quan, du khách phải vượt qua hơn 100 bậc tam cấp bằng đá hoa cương như để thể hiện lòng thành kính của mình với Thiên Y Thánh mẫu và các vị thân linh. Bước qua cổng Tam quan là đôi rồng bằng đá uy nghi và sống động.
Mộ ông bà Tiều: Tương truyền, ông bà Tiều sống ở núi Đại An (Am Chúa ngày nay) chính là người nuôi dưỡng Thiên Y Thánh Mẫu. Nằm bên trái Tam quan, là nơi an nghỉ của ông bà Tiều. Để tưởng nhớ công ơn củaông bà Tiều, người Chăm đã xây dựngTháp Bà Ponagar trên đồi Cù Lao, thờ phụng họ như những vị thần bảo hộ cho vùng đất Kauthara (Khánh Hòa ngày nay).Bia ký: Ghi chép lịch sử hình thành và phát triển của Am Chúa.
Miếu Sơn Lâm: Nơi thờ cúng các vị thần linh cai quản núi rừng.
Miếu Ngũ hành: Thờ cúng Ngũ hành Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ.
Chính điện: Đây là nơi thờ tự chính của Am Chúa, là một tòa nhà nguy nga, tráng lệ với mái ngói cong cong, lợp ngói âm dương. Bên trong chính điện có khám thờ Bà Thiên Y A Na, cùng các tượng Phật và các vị thần khác. Ở gian bái đường có đôi câu đối kể sự tích Thiên Y Thánh Mẫu bằng chữ Hán. Ở giữa gian chính điện là tượng thờ của Thánh Mẫu cao khoảng 1m được làm bằng đất nung , bên hữu là ban thờ cô (Công chúa Quý là con gái Thánh Mẫu) gồm sáu vị Tiên cô và mười hai Tiên Nương; bên tả là bàn thờ cậu (Hoàng tử Trí là con trai Thánh Mẫu) gồm bốn vị Thái tử và mười hai hành khiển.
Ngoài ra, ở đây còn có sắc phong của Vua Tự Đức từ thời nhà Nguyễn dành cho Bà Thiên Y A Na với tựa “Hồng Nhơn phổ tế linh cảm diệu thông, Mặc tướng trang huy thượng đẳng thần” - điều này thể hiện giá trị văn hóa tâm linh đặc biệt của Thiên Y Thánh Mẫu dưới triều Nhà Nguyễn.
Nhìn chung, kiến trúc Am Chúa sử dụng các vật liệu truyền thống như: Gỗ, đá, ngói,... Những vật liệu này tạo nên sự gần gũi, mộc mạc và mang đậm dấu ấn văn hóa của người Việt. Đồng thời, các họa tiết trang trí trên các công trình kiến trúc của Am Chúa rất tinh xảo với các họa tiết rồng phượng, hoa văn, chữ Hán,... tạo nên vẻ đẹp uy nghi, lộng lẫy của một công trình văn hóa linh thiêng.
Với đặc trưng của một không gian văn hóa tâm linh, Am Chúa có không gian thanh tịnh khi nằm trên sườn núi, được bao phủ bở cây cối xanh mát càng tăng thêm sự thanh tịnh, yên bình, rất thích hợp cho du khách đến tham quan, cầu bình an và cầu tài lộc.
Ngoài ra, Am Chúa còn có hệ thống tượng Phật và các vị thần mang đậm nét văn hóa thờ thần của người Việt. Điều này thể hiện sự đa dạng trong tín ngưỡng của người dân địa phương.
Có thể nói, kiến trúc Am Chúa Nha Trang là sự kết hợp hài hòa giữa nét truyền thống và hiện đại, tạo nên một không gian tâm linh linh thiêng, có cảnh quan đẹp thu hút đông du khách và nhân dân đến chiêm bái. Nơi đây là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm kiếm sự thanh tịnh, bình yên và cầu bình an, tài lộc.
Lễ hội Am Chúa hằng năm
Lễ hội Am Chúa, còn được gọi là lễ hội Thiên Y Thánh Mẫu, là một trong những lễ hội truyền thống nổi tiếng nhất tại Nha Trang, Khánh Hòa. Lễ hội diễn ra vào từ mùng 1 đến mùng 3 tháng 3 âm lịch hàng năm nhằm ngày Thánh Mẫu hiển nhân tại Am Chúa trên núi Đại An nơi người được sinh ra và lớn lên nhằm tỏ lòng biết ơn đối với công đức của Thiên Y A Na và cầu mong những điều tốt đẹp cho quốc thái dân an. Lễ hội Am Chúa Nha Trang mang đậm nét đẹp văn hóa tâm linh của người dân Khánh Hòa, thu hút đông đảo du khách thập phương về tham dự.
Lễ hội Am Chúa diễn ra với nhiều hoạt động phong phú, đa dạng, mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống của người dân Khánh Hòa. Các hoạt động chính trong lễ hội bao gồm:
Lễ tế cổ truyền: Lễ tế được tổ chức long trọng với sự tham gia của các chức sắc trong làng và đông đảo du khách. Lễ tế thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với Thiên Y A Na.
Lễ dâng hương: Du khách đến tham dự lễ hội có thể dâng hương tại đền thờ Am Chúa, miếu Bà Chúa Xứ, miếu Ngũ Hành và giếng Tiên.
Biểu diễn hát văn, múa bóng: Các tiết mục hát văn, múa bóng được biểu diễn bởi các nghệ nhân tài năng, mang đến cho du khách những giây phút thưởng thức văn hóa nghệ thuật đặc sắc.
Các hoạt động vui chơi giải trí: Lễ hội còn có nhiều hoạt động vui chơi giải trí dành cho du khách như: thi nấu cỗ, kéo co, chèo thuyền,...
Hàng năm, vào dịp lễ hội Am Chúa, thu hút rất đông du khách trong và ngoài nước đến dâng hương, tỏ lòng thành kính với Thánh Mẫu và các vị thần linh. Trong đó có một bộ phận rất đông người Chăm với trang phục lộng lẫy nhiều màu sắc mang đặc trưng của người Chăm hành hương về đây dâng lễ và tưởng nhớ vị thần trong văn hóa tâm linh của dân tộc mình. Lễ hội không chỉ là nơi để du khách cầu mong những điều tốt đẹp mà còn là dịp để du khách tìm hiểu về văn hóa truyền thống của người dân Khánh Hòa.
Hòn Dấu như một viên ngọc quý ẩn mình của Hải Phòng, thu hút du khách bởi vẻ đẹp yên bình, thơ mộng cùng những trải nghiệm khám phá thú vị. Vậy đảo Hòn Dấu có gì chơi? Hãy cùng khám phá hòn đảo xinh đẹp này từ A-Z với những kinh nghiệm "bỏ túi" hữu ích nhất nhé!
Nằm ẩn mình giữa những dãy núi trùng điệp của xứ Lạng, Thảo nguyên Đồng Lâm hiện lên như một bức tranh thủy mặc tuyệt đẹp, hòa quyện giữa sắc xanh của cỏ cây, hoa lá và màu xanh biếc của hồ nước trong vắt.
Núi Tô Thị, một tuyệt tác thiên nhiên hòa quyện cùng huyền thoại cảm động, từ lâu đã trở thành biểu tượng của tỉnh Lạng Sơn. Với hình dáng độc đáo, ngọn núi này không chỉ mang vẻ đẹp hùng vĩ, nên thơ mà còn là chứng nhân lịch sử, lưu giữ những giá trị văn hóa tinh thần sâu sắc.
Vịnh Hạ Long, di sản thiên nhiên thế giới với hàng ngàn đảo đá vôi kỳ vĩ, luôn là điểm đến hấp dẫn du khách trong và ngoài nước. Giữa muôn vàn cảnh đẹp nơi đây, Hang Luồn nổi bật như một "siêu phẩm" của tạo hóa, thu hút bởi vẻ đẹp hoang sơ, kỳ bí và hệ sinh thái phong phú.
Đèo Khau Cốc Chà, cái tên nghe vừa lạ lẫm vừa gợi lên sự hiểm trở, tò mò. Nằm trên quốc lộ 4A, thuộc huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng, con đèo này là "cung đường 15 tầng" với những khúc cua tay áo uốn lượn quanh co, vắt ngang sườn núi dựng đứng.
Tuần trăng mật của chúng tôi bắt đầu từ Quảng Ninh, quê hương của vịnh Hạ Long – kỳ quan nổi tiếng, nhưng khi đặt chân đến Tà Đùng, chúng tôi hoàn toàn bị cuốn hút bởi vẻ đẹp hoang sơ và dịu dàng của nơi này.
Nằm giữa lòng thành phố Buôn Ma Thuột – thủ phủ cà phê của Việt Nam – Bảo tàng Thế giới Cà phê nổi bật như một điểm đến không thể bỏ lỡ cho những ai đam mê cà phê và muốn tìm hiểu về văn hóa cà phê độc đáo của Việt Nam.
Đà Nẵng, thành phố biển xinh đẹp với những bãi cát trải dài, không chỉ níu chân du khách bởi cảnh sắc thiên nhiên mà còn bởi nền ẩm thực phong phú. Trong số đó, bún chả cá là một món ăn bình dị nhưng lại mang hương vị biển cả đậm đà khiến bất cứ ai từng thưởng thức đều phải nhớ mãi.
Hạ Long không chỉ nổi tiếng với vịnh biển kỳ vĩ, những hang động huyền bí mà còn là thiên đường của những quán cà phê view đẹp “thần sầu”. Nếu bạn là một tín đồ sống ảo, đừng bỏ lỡ 7 "tọa độ" cà phê "cực phẩm" dưới đây nhé!
Dưới bóng hoàng thành Huế cổ kính, ẩn chứa một món ăn mang đậm tinh hoa ẩm thực cung đình - Cơm Trái Dừa. Sự kết hợp độc đáo giữa cơm nấu nước cốt dừa thơm lừng, nhân cơm đậm đà và "chiếc bát" dừa xiêm trắng muốt đã tạo nên một trải nghiệm ẩm thực khó quên.
Du lịch Nha Trang - Khánh Hòa, du khách không chỉ được trải nghiệm những cảnh đẹp thiên nhiên và văn hóa đặc sắc mà còn có cơ hội mang về những món quà lưu niệm độc đáo, đậm chất địa phương.
Với chủ đề "Tinh hoa miền sông nước", Tuần lễ Du lịch - Thương mại TP Hồ Chí Minh và các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) sẽ diễn ra từ từ ngày 29/11 đến 2/12 hứa hẹn mang đến nhiều trải nghiệm đặc sắc.
Trên thị trường gạo hiện nay, gạo Bách Mộc nổi lên như một "ngôi sao" mới với những đặc tính độc đáo và hương vị đặc biệt. Vậy gạo Bách Mộc là gì? Loại gạo này có gì khác biệt so với những loại gạo thông thường? Mua gạo Bách Mộc ở đâu để đảm bảo chất lượng và giá cả hợp lý?
Tháp Chăm Phú Diên, còn được gọi là tháp Mỹ Khánh, là một di tích lịch sử văn hóa độc đáo của người Chăm. Ngôi tháp cổ này mang trong mình nhiều bí ẩn và giá trị lịch sử, kiến trúc đặc biệt, thu hút sự quan tâm của du khách gần xa.
Tây Ninh không chỉ nổi tiếng với những địa danh tâm linh, mà còn tự hào sở hữu nhiều kỷ lục "nhất" ấn tượng, góp phần thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.
Hà Giang, luôn là điểm đến hấp dẫn với những ai yêu thích khám phá và chinh phục. Không chỉ nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, những thửa ruộng bậc thang kỳ vĩ, Hà Giang còn níu chân du khách bởi những cung đường uốn lượn, tuyệt đẹp, trải dài qua các bản làng, vách núi.
Hòa Bình, vùng đất Tây Bắc với vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ, nên thơ, cùng nền văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc Mường, Thái, Dao, đang ngày càng thu hút đông đảo du khách.
Thị trấn Hoàng Hôn, điểm dừng chân nổi bật trên đảo Phú Quốc, không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp kiến trúc Địa Trung Hải độc đáo mà còn là thiên đường ẩm thực, quy tụ vô vàn món ngon, hấp dẫn du khách.
Trong 10 tháng đầu năm, ngành du lịch Việt Nam đã đón nhận hơn 14,1 triệu lượt khách quốc tế, ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng 41% so với cùng kỳ năm trước, theo số liệu từ Tổng cục Thống kê.
Hướng tới năm 2045, Khu du lịch Măng Đen, tỉnh Kon Tum sẽ trở thành Khu du lịch quốc gia nổi tiếng với thương hiệu riêng, sở hữu hạ tầng du lịch hiện đại, đồng bộ với hệ thống đô thị và kết nối thuận lợi với hạ tầng giao thông vận tải quốc gia.
Cần Giờ, huyện ngoại thành duy nhất của TP.HCM giáp biển, không chỉ nổi tiếng với những khu du lịch sinh thái hấp dẫn mà còn bởi con đường Rừng Sác - tuyến đường xuyên rừng ngập mặn độc đáo, mang đến cho du khách những trải nghiệm khó quên.