Qua năm tháng, hai tiếng “xứ Nẫu” dần trở thành dấu ấn văn hóa đặc trưng trong lòng nhiều người và với những ai yêu mến miền Trung, đây là một khái niệm vừa gần gũi vừa đầy tò mò. Vậy “xứ Nẫu” là tên gọi của hai vùng đất nào?
Cụm từ "xứ Nẫu" bắt nguồn từ cách sử dụng đại từ nhân xưng độc đáo trong phương ngữ địa phương. Từ “nẫu” ở đây được dùng thay cho “mình” hoặc “người ta”, chẳng hạn như câu “nẫu đi đâu” có nghĩa là “mình đi đâu”. Cách xưng hô này mang đậm dấu ấn bản địa, chỉ phổ biến tại Bình Định và Phú Yên. Chính vì vậy người ta gọi thân thương hai vùng đất này là xứ Nẫu – mảnh đất của sự mộc mạc, gần gũi và đầy bản sắc.
Về mặt lịch sử, dấu ấn của xứ Nẫu được ghi nhận từ thế kỷ XVI. Năm 1558 chúa Nguyễn Hoàng được vua Lê giao trọng trách trấn giữ vùng Thuận Quảng, mở đầu cho công cuộc Nam tiến mở mang bờ cõi. Đến năm 1578 ông cử Phù Nghĩa hầu Lương Văn Chánh làm Trấn biên quan, đưa lưu dân vào khai phá vùng đất từ đèo Cù Mông đến đèo Cả – khu vực ngày nay thuộc tỉnh Phú Yên. Trải qua bao năm khai hoang, xây dựng, vùng đất này dần hình thành những làng mạc trù phú, nuôi dưỡng một nền văn hóa đậm đà bản sắc.
Xứ Nẫu không chỉ gói gọn trong ranh giới hai tỉnh Bình Định và Phú Yên mà còn kéo đến một phần phía Bắc tỉnh Khánh Hòa, tiêu biểu là huyện Vạn Ninh. Cả vùng đất này tạo nên một không gian văn hóa thống nhất, nổi bật với giọng nói nặng, âm sắc đặc trưng cùng phong cách sống giản dị, chân thành và mến khách – những phẩm chất làm nên cốt cách của người dân xứ Nẫu.
Xứ Nẫu với hai vùng đất Phú Yên và Bình Định không chỉ là điểm đến du lịch hấp dẫn mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa đặc sắc và truyền thống lâu đời của người miền Trung. Khám phá xứ Nẫu chính là hành trình trải nghiệm sự hòa quyện tinh tế giữa thiên nhiên và văn hóa, giúp du khách hiểu thêm về bản sắc đặc trưng và sự mộc mạc, chân chất của vùng đất miền Trung thân thương này.