Top 5 điều thú vị ít ai biết về Thánh địa Mỹ Sơn Quảng Nam

Thánh địa Mỹ Sơn Quảng Nam là một trong những quần thể đền tháp cổ nổi bật nhất Đông Nam Á, được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới. Không chỉ mang đậm dấu ấn kiến trúc Chămpa, nơi đây còn ẩn chứa những điều bí ẩn mà không phải ai cũng biết. Cùng khám phá 5 điều thú vị về Mỹ Sơn có thể bạn khiến bạn bất ngờ.

Di tích Mỹ Sơn được phát hiện bởi một toán lính Pháp vào năm 1885

Dù tồn tại hàng thế kỷ trước đó, nhưng mãi đến năm 1885, khu đền tháp Mỹ Sơn mới được ghi nhận trong tài liệu lịch sử hiện đại. Một toán lính Pháp khi đi tuần tra đã phát hiện ra cụm di tích nằm ẩn mình giữa núi rừng Trà Kiệu.

Từ năm 1898–1899, các nhà nghiên cứu thuộc Trường Viễn Đông Bác cổ Pháp như L. Finot, L. de Lajonquière và kiến trúc sư H. Parmentier đã tiến hành khảo sát, nghiên cứu văn bia và nghệ thuật điêu khắc Chămpa tại đây. Đến năm 1903–1904, những tài liệu nền tảng về kiến trúc và bia ký Mỹ Sơn chính thức được công bố, mở ra giai đoạn nghiên cứu chuyên sâu về nền văn minh Chămpa.

Thánh địa Mỹ Sơn là bằng chứng duy nhất về một nền văn minh châu Á bị biến mất

Tại kỳ họp lần thứ 23 của Ủy ban Di sản Thế giới (UNESCO) tổ chức tại Maroc vào tháng 12/1999, Thánh địa Mỹ Sơn được công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới với hai tiêu chí nổi bật:

• Là một minh chứng điển hình cho sự giao lưu văn hóa giữa các nền văn minh châu Á.
• Là bằng chứng duy nhất còn sót lại của một nền văn minh châu Á – nền văn minh Chămpa – đã hoàn toàn biến mất khỏi bản đồ lịch sử.

Chính giá trị này đã khiến Mỹ Sơn trở thành một trong những quần thể đền tháp cổ độc đáo nhất khu vực Đông Nam Á.

Thánh địa Mỹ Sơn là nơi làm lễ thánh tẩy của các vị vua Chăm Pa

Không đơn thuần là nơi thờ phụng các vị thần Ấn Độ giáo, Mỹ Sơn còn giữ vai trò đặc biệt trong đời sống tâm linh của các vị vua Chămpa. Sau khi lên ngôi, mỗi vị vua đều phải đến Mỹ Sơn để thực hiện nghi thức thánh tẩy, dâng lễ vật và cho xây dựng đền tháp thờ thần linh bảo hộ triều đại.

Không những thế, Mỹ Sơn còn là trung tâm văn hóa – tín ngưỡng quan trọng bậc nhất, nơi tổ chức các nghi lễ quốc gia và là nơi an táng các bậc vua chúa, đạo sĩ quyền uy của Chămpa.

Các cụm tháp bị xoay theo chiều kim đồng hồ

Một trong những điểm bất thường về kiến trúc tại Mỹ Sơn là hướng cửa chính của nhiều cụm đền tháp bị lệch so với quy chuẩn truyền thống. Theo tín ngưỡng Ấn Độ giáo, cửa chính các ngôi đền thường quay về hướng Đông để đón ánh sáng mặt trời – biểu tượng cho thần Siva và nguồn sống. Tuy nhiên, có tới 5 cụm tháp tại Mỹ Sơn có cửa chính lệch về hướng Đông Nam, bao gồm các cụm H; E, F; G; A, A’; B, C, D.

Giải thích hiện tượng này, các nhà địa chất học hiện đại cho rằng nguyên nhân đến từ hoạt động kiến tạo địa chất. Mỹ Sơn nằm giữa 6 đứt gãy trượt trái lớn kéo dài hàng chục km, trong đó hai đứt gãy Khe Vĩnh Trinh và Trà Kiệu có ảnh hưởng trực tiếp. Các đứt gãy này đã khiến nền đất tại khu vực bị xoay theo chiều kim đồng hồ, khiến toàn bộ kiến trúc cũng bị xoay theo – hiện tượng hiếm gặp trong các di tích cổ khu vực Đông Nam Á.

Nơi duy nhất được tu bổ liên tục gần 7 thế kỷ

Không giống nhiều di tích cổ bị lãng quên sau một thời kỳ hưng thịnh, Mỹ Sơn là một trong số rất ít đền tháp ở Đông Nam Á được liên tục tu bổ và xây dựng suốt gần 700 năm.

Khởi đầu từ đầu thế kỷ thứ 7, dưới thời vua Sambhuvarman, ngôi đền đầu tiên được xây dựng bằng vật liệu bền vững – đến nay vẫn còn tồn tại. Qua mỗi triều đại sau đó, các vua Chămpa đều tiếp tục sửa chữa, mở rộng hoặc xây thêm tháp mới, biến Mỹ Sơn trở thành quần thể đền tháp rộng lớn và linh thiêng bậc nhất trong lịch sử vương quốc.

5 điều thú vị trên chỉ là một phần nhỏ trong kho tàng giá trị mà Thánh địa Mỹ Sơn Quảng Nam đang lưu giữ. Đây không chỉ là điểm đến lịch sử mà còn là minh chứng sống động cho một nền văn minh đã từng rực rỡ và huy hoàng.