Những lễ hội đặc sắc ở Thanh Hóa: Dấu ấn văn hóa dân tộc

Lễ hội Pôồn Pôông

Điểm tổ chức: Các bản làng vùng cao thuộc các huyện Ngọc Lặc, Lang Chánh, Bá Thước…

Thời gian diễn ra: Rằm tháng Giêng, tháng 3 và tháng 7 Âm lịch

Lễ hội Pôồn Pôông là một trong những nét văn hóa đặc sắc của đồng bào Mường tại Thanh Hóa, mang đậm dấu ấn tâm linh và lòng biết ơn sâu sắc. Theo truyền thống, vào thời xa xưa, người Mường khi đau ốm thường được các thầy thuốc trong bản dùng cây cỏ để chữa trị. Để tỏ lòng tri ân các vị lương y và cảm tạ vua trời đã ban cho sức khỏe cùng khả năng lao động, người dân đã tổ chức lễ hội Pôồn Pôông hàng năm.

Pôồn Pôông không chỉ là một lễ hội, mà còn là dịp để cộng đồng gắn kết, cùng nhau cầu mong cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và sức khỏe dồi dào. Tham gia lễ hội, du khách sẽ có cơ hội khám phá các nghi thức truyền thống độc đáo như tế thần, nhập đồng, diễn xướng, tất cả được thực hiện trong không gian thiêng liêng, đậm chất văn hóa bản địa.

Điểm nhấn của lễ hội là những màn biểu diễn nghệ thuật dân gian với âm thanh rộn rã từ các nhạc cụ truyền thống như cồng chiêng, trống và đàn tính, hòa quyện cùng điệu múa uyển chuyển của người Mường. Những bài hát dân ca giàu chất thơ kể về cuộc sống, tình yêu và sự biết ơn thiên nhiên cũng vang lên, tạo nên một bức tranh văn hóa đầy sống động.

Lễ hội Đền Nưa

Điểm tổ chức: Xã Tân Ninh, huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa

Thời gian diễn ra: Từ ngày 18 đến 20 tháng Giêng Âm lịch

Xã Tân Ninh, còn được biết đến với cái tên cổ “Kẻ Nưa,” nằm gần dãy núi Nưa hùng vĩ, nơi có đất đai trù phú và cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp. Vùng đất này không chỉ nổi tiếng với phong cảnh hữu tình mà còn lưu giữ một di sản văn hóa lâu đời – Đền Nưa - Am Tiên, nơi được xem là địa điểm linh thiêng và là dấu ấn quan trọng trong lịch sử xứ Thanh.

Hàng năm, từ ngày 18 đến 20 tháng Giêng Âm lịch, người dân địa phương và du khách thập phương lại nô nức về đây tham dự Lễ hội Đền Nưa. Lễ hội là dịp để cộng đồng tôn vinh và tri ân công lao của các bậc tiền nhân và những vị tướng đã góp phần dựng xây, bảo vệ vùng đất này. Trong không gian thanh bình của núi rừng, lễ hội mang đến cho du khách cơ hội hòa mình vào bầu không khí linh thiêng và tràn đầy ý nghĩa.

Phần lễ được tổ chức trang nghiêm, với các nghi thức dâng mâm sơn trang, tế lễ và thắp hương tại đền. Các mâm cỗ dâng lễ thường bao gồm hoa quả, xôi, rượu và các sản vật địa phương – thể hiện tấm lòng thành kính của người dân với các vị thần linh và các vị anh hùng dân tộc. Phần tế lễ được thực hiện bởi những người lớn tuổi trong làng, với các nghi thức truyền thống lâu đời mang đậm bản sắc văn hóa địa phương.

Bên cạnh phần lễ trang trọng, phần hội là không gian sôi động với nhiều hoạt động văn hóa dân gian hấp dẫn như hát đối, múa sạp, các trò chơi truyền thống và những gian hàng trưng bày đặc sản địa phương. Du khách không chỉ được tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của vùng đất này mà còn có cơ hội thưởng thức những món ăn đặc trưng và hòa mình vào cuộc sống của người dân nơi đây.

Lễ hội Đền Sòng Sơn

Điểm tổ chức: Phường Bắc Sơn, thị xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa

Thời gian diễn ra: Từ ngày 10 đến 26 tháng Hai Âm lịch

Lễ hội Đền Sòng Sơn là một trong những sự kiện văn hóa tâm linh lớn nhất và đặc sắc nhất tại Thanh Hóa, thu hút hàng nghìn du khách thập phương mỗi năm. Được tổ chức để tôn vinh và tưởng nhớ Thánh Mẫu Liễu Hạnh – một trong “Tứ Bất Tử” của tín ngưỡng dân gian Việt Nam, lễ hội mang đậm dấu ấn văn hóa và tâm linh của vùng đất này.

Phần lễ trang trọng được mở đầu bằng nghi thức rước Thánh Mẫu từ Đền Sòng đến Chín Giếng, một địa điểm linh thiêng gần đó. Đoàn rước được tổ chức hoành tráng, với các nghi thức cổ truyền, cờ hoa, trống chiêng rộn ràng, cùng dòng người thành kính dâng lễ. Mâm lễ vật bao gồm hoa quả, bánh kẹo, xôi gà và nhiều sản vật đặc trưng của địa phương, thể hiện tấm lòng tri ân và cầu mong sự chở che, bình an từ Thánh Mẫu.

Sau phần lễ trang nghiêm là phần hội sôi động, nơi du khách có thể hòa mình vào các trò chơi dân gian như múa sạp, đấu vật, kéo co, và thưởng thức các tiết mục văn nghệ truyền thống đặc sắc. Những hoạt động này không chỉ tái hiện nét đẹp văn hóa dân gian mà còn gắn kết cộng đồng và mang lại bầu không khí vui tươi, nhộn nhịp.

Lễ hội Đền Sòng Sơn không chỉ là dịp để người dân bày tỏ lòng thành kính với Thánh Mẫu mà còn là cơ hội để du khách khám phá nét đẹp văn hóa, tâm linh độc đáo của xứ Thanh. Nếu bạn có dịp đến Thanh Hóa vào mùa lễ hội, đừng bỏ lỡ cơ hội hòa mình vào không gian linh thiêng và đầy màu sắc này.

Lễ hội Lam Kinh

Điểm tổ chức: Khu di tích Lam Kinh, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa

Thời gian diễn ra: Ngày 22 tháng Tám Âm lịch hàng năm (Ngày giỗ vua Lê Thái Tổ)

Lễ hội Lam Kinh là một trong những lễ hội mang đậm giá trị lịch sử và văn hóa bậc nhất tỉnh Thanh Hóa, được tổ chức để tưởng nhớ vua Lê Thái Tổ – vị anh hùng dân tộc sáng lập triều đại Hậu Lê. Sau khi nhà vua qua đời và được an táng tại vùng đất Lam Sơn linh thiêng, lễ hội đã trở thành sự kiện thường niên để tôn vinh công lao to lớn của ngài trong sự nghiệp giành lại độc lập cho đất nước.

Tham gia lễ hội, du khách sẽ được chứng kiến không khí trang nghiêm của các nghi thức cổ truyền như rước kiệu, tế lễ, và trống hội. Nghi thức rước kiệu được tổ chức công phu, với đoàn người mặc lễ phục truyền thống, cờ xí tung bay, cùng những bài văn tế đầy trang trọng. Trống hội vang lên hòa nhịp, tạo nên bầu không khí linh thiêng, hào hùng, tái hiện hình ảnh một thời kỳ vàng son trong lịch sử dân tộc.

Không chỉ dừng lại ở phần lễ, phần hội của lễ hội Lam Kinh mang đến hàng loạt hoạt động nghệ thuật đặc sắc, tái hiện những sự kiện lịch sử quan trọng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Những màn trình diễn như hội thề Lũng Nhai, giải phóng thành Đông Quan hay lễ sắc phong vua Lê Lợi đều được dàn dựng công phu, giúp du khách cảm nhận rõ nét tinh thần quật khởi và ý chí quyết thắng của bậc tiền nhân.

Ngoài ra, lễ hội còn là dịp để du khách thưởng thức các trò chơi dân gian truyền thống như đấu vật, ném còn, múa sạp, cùng các tiết mục văn nghệ đậm chất vùng đất Lam Sơn. Khung cảnh khu di tích Lam Kinh, với những rừng cây cổ thụ và kiến trúc cổ kính, càng làm tăng thêm vẻ huyền bí và trang nghiêm cho lễ hội.

Lễ hội Đền Bà Triệu 

Điểm tổ chức: Xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa

Thời gian diễn ra: Từ ngày 20 đến 23 tháng Hai Âm lịch hàng năm

Lễ hội Đền Bà Triệu là một trong những lễ hội lớn và trang trọng nhất của tỉnh Thanh Hóa, nhằm tưởng nhớ vị nữ anh hùng dân tộc Triệu Thị Trinh, người đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống quân Đông Ngô vào thế kỷ thứ 3. Lễ hội không chỉ là dịp tri ân công lao to lớn của Bà Triệu, mà còn là cơ hội để thế hệ hôm nay khơi dậy tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc và bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc.

Phần lễ diễn ra trang nghiêm với các nghi thức tế lễ chính tại Đền Bà Triệu, nơi thờ phụng vị nữ anh hùng. Lễ tế thường bắt đầu với nghi thức rước kiệu từ các đình, đền trong vùng, mang theo lễ vật dâng lên Bà Triệu để bày tỏ lòng thành kính và biết ơn. Ngoài đền chính, nhiều đền và đình làng trong khu vực cũng tổ chức lễ tế trong cùng thời điểm, tạo nên không khí linh thiêng, nhộn nhịp khắp cả vùng Triệu Lộc.

Một điểm đặc biệt của lễ hội Đền Bà Triệu chính là phần hội không thiên về các trò chơi dân gian thường thấy, mà tập trung tái hiện những màn tập trận quy mô lớn. Các hoạt động này mô phỏng cuộc chiến chống quân Ngô dưới sự lãnh đạo của Bà Triệu, với đội quân hùng dũng, khí thế mạnh mẽ. Từ những trận địa giả, tiếng trống trận vang rền, cho đến những màn biểu diễn võ thuật truyền thống, tất cả đều mang đến cho người tham gia cảm giác như được sống lại trong thời kỳ lịch sử hào hùng.

Bên cạnh đó, lễ hội còn có các chương trình văn nghệ đặc sắc, những điệu hát ca ngợi Bà Triệu và tinh thần yêu nước của nhân dân xứ Thanh. Du khách khi đến đây không chỉ được tham gia các nghi thức trang nghiêm và hoạt động đặc sắc mà còn có cơ hội tìm hiểu sâu sắc về cuộc đời, sự nghiệp của vị nữ anh hùng đã đi vào lịch sử dân tộc.

Đền Bà Triệu nằm giữa khung cảnh thiên nhiên hữu tình, với núi rừng xanh mát bao quanh, tạo nên không gian linh thiêng và bình yên. Lễ hội Đền Bà Triệu không chỉ là một sự kiện văn hóa, lịch sử có ý nghĩa lớn lao mà còn là dịp để du khách trải nghiệm những giá trị truyền thống, tinh thần bất khuất của người Việt xưa. Đây chắc chắn là một điểm đến không thể bỏ qua khi ghé thăm Thanh Hóa.