Mục lục

Bà Thiên Hậu - Niềm tin và tín ngưỡng của cộng đồng người Hoa tại Bình Dương

Tương truyền, vào thời Tống Kiến Long (khoảng năm 960), ở tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc, bà Lâm sinh ra một cô con gái tên Mi Châu, sau 14 tháng mang thai. Ngay từ khi chào đời, Mi Châu đã tỏa ra hào quang và mùi hương kỳ lạ. Lên 11 tuổi, cô tu theo Phật giáo và nhanh chóng đắc đạo. 

Mặc dù bà qua đời khi mới 28 tuổi, nhưng vẫn hiển linh cứu giúp ngư dân vượt qua sóng gió. Nhờ những ân đức đó, người dân Phúc Kiến đã xây miếu thờ và phong bà là Thiên Hậu. Sự tích về Bà Thiên Hậu được lưu truyền qua nhiều thế kỷ, và hình ảnh của bà trở thành biểu tượng cho tấm lòng cao đẹp, đức hạnh, luôn giúp đỡ cộng đồng. Vì vậy, Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu được tổ chức hàng năm để tưởng nhớ và gìn giữ những giá trị tốt đẹp này. 

Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu được tổ chức ở đâu?

Được tổ chức tại Chùa Bà Thiên Hậu, còn được gọi là Chùa Bà Chợ Lớn, là một trong những ngôi chùa cổ nhất của người Hoa tại đất Đề Ngạn xưa. Ngày nay, chùa là nơi thờ phụng và tín ngưỡng của đông đảo người Việt gốc Hoa ở Bình Dương và các tỉnh lân cận.

Miếu Bà Thiên Hậu tọa lạc tại số 04 đường Nguyễn Du, thành phố Thủ Dầu Một và tại phường Phú Chánh, thị xã Tân Uyên. Trước một tuần lễ hội, không khí tại khu vực xung quanh chùa trở nên nhộn nhịp, khi người dân đến dâng lễ vật và tham gia các nghi lễ linh đình. Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu trở thành ngày hội lớn của tỉnh Bình Dương, thu hút sự tham gia của đông đảo người dân và du khách, mang lại không khí tưng bừng, náo nhiệt.

Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu diễn ra vào thời gian nào? 

Chùa Bà Thiên Hậu tổ chức lễ hội rước kiệu Bà hằng năm vào ngày 14 tháng Giêng âm lịch, được xem là một trong những lễ hội lớn nhất tại Bình Dương. Mỗi năm, lễ hội này thu hút hàng trăm ngàn lượt du khách và người dân từ khắp các tỉnh thành lân cận đổ về tham gia. 

Đây không chỉ là dịp để người dân ở Bình Dương mà còn là những tín đồ từ các vùng miền khác cầu an, cầu sức khỏe, tài lộc mà còn là thời điểm để người dân bày tỏ lòng thành kính, tri ân Bà Thiên Hậu – vị thần bảo vệ ngư dân và giúp đỡ người dân trong cuộc sống.

Lễ hội rước kiệu Bà là một sự kiện linh thiêng, rực rỡ sắc màu, với các nghi thức truyền thống được thực hiện trang nghiêm, thể hiện lòng kính trọng và ước vọng mong cầu một năm bình an, thịnh vượng. 

Kiệu Bà Thiên Hậu được rước quanh khu vực chùa, người tham gia lễ hội có thể chứng kiến không khí thiêng liêng và huy hoàng khi các đoàn diễu hành với kiệu Bà, đèn hoa, lân sư rồng cùng các hoạt động văn hóa đặc sắc diễn ra suốt ba ngày lễ. 

Cũng chính vì quy mô lớn và sự quan trọng của lễ hội, đây không chỉ là một dịp để cầu nguyện mà còn là một dịp để mọi người giao lưu, kết nối và cảm nhận sự đoàn kết cộng đồng trong không khí lễ hội rộn ràng, đầy ý nghĩa.

Đến lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu trải nghiệm những gì?

Là một trong những ngôi chùa lớn nhất tại Bình Dương, hằng năm thu hút một lượng lớn khách hành hương từ khắp nơi, đặc biệt là trong dịp Tết Nguyên Đán. Lễ hội diễn ra từ mùng 1 Tết cho đến tận Rằm tháng Giêng, với số lượng khách hành hương lên đến hàng trăm ngàn lượt. 

Người dân đến đây mang theo lễ vật dâng lên Bà Thiên Hậu, cầu nguyện cho tài lộc, sức khỏe, bình an và may mắn trong năm mới. Chính vì sự quan trọng và quy mô của lễ hội, các công tác chuẩn bị được triển khai từ rất sớm, đảm bảo lễ hội diễn ra một cách chu đáo nhất để phục vụ du khách thập phương.

Trước Tết Nguyên Đán, khuôn viên chùa được trang hoàng lộng lẫy với cờ và đèn lồng, tạo nên một không gian rực rỡ. Đặc biệt, 12 chiếc lồng đèn lớn, được trang trí cầu kỳ, tượng trưng cho 12 tháng trong năm, được treo dọc một hàng dài ngay trước chánh điện, tạo nên một cảnh tượng vô cùng ấn tượng. 

Các nghi lễ cúng tiến, dâng lễ vật cũng được tổ chức rất linh đình, mang đậm không khí trang nghiêm, linh thiêng. Đây là thời điểm cả tỉnh Bình Dương hòa chung không khí lễ hội sôi động, rộn ràng.

Tuy nhiên, trong ba năm gần đây, do ảnh hưởng của dịch bệnh, lễ rước truyền thống đã giảm đi đáng kể, chủ yếu được tổ chức trong khuôn viên nhà chùa để bảo đảm an toàn cho mọi người. Dù vậy, không khí của lễ hội vẫn luôn tràn đầy niềm tin, sự kính cẩn và lòng thành kính của người dân đối với Bà Thiên Hậu.

Các nghi thức diễn ra tại lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu

Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu là một sự kiện trang trọng, đậm đà bản sắc văn hóa người Hoa với những lễ nghi và tục lệ độc đáo. Vào ngày 14 tháng Giêng âm lịch, lễ hội chính thức bắt đầu với các nghi thức linh thiêng. Lễ vật dâng lên Bà Thiên Hậu bao gồm lợn quay, gà, ngỗng, cùng trái cây, bánh và hoa tươi, thể hiện lòng thành kính và sự tri ân sâu sắc của người dân. Sau phần lễ vật, một bản văn bằng tiếng Quảng Đông được đọc lên, ca ngợi công đức của Bà và tấm lòng biết ơn của thế hệ sau.

Khi bài văn tế kết thúc, Ban tổ chức lễ hội sẽ tiến hành bốc thăm chọn ra một người đại diện, "cầm ấn", bước lên ngai thờ và dán tấm giấy đỏ ghi dòng chữ "Khai ấn đại kết" và "Hợp cảnh bình an" lên điện thờ. Tục lệ này mang ý nghĩa mở ra một năm mới thuận lợi, suôn sẻ. Ngay sau đó, tục "Thỉnh Lộc Bà" được thực hiện bằng những cây nhang lớn và đèn lồng phất giấy, tượng trưng cho sự hanh thông và tươi sáng của năm mới.

Ngày thứ ba của lễ hội là ngày chánh vía Bà, từ 4 giờ sáng, tất cả các điện thờ được thắp sáng lộng lẫy bằng đèn và nến, cùng mùi trầm hương ngào ngạt. Đây cũng là thời điểm đông đảo du khách thập phương đổ về, mang theo lễ vật, nhang đèn, giấy tiền vàng bạc để cúng dâng Bà. 

Mỗi người đến đây đều mang trong lòng sự thành kính, cầu xin những ước nguyện cho bản thân, gia đình, như cầu tình duyên, con cái, sức khỏe, tài lộc và an bình. Lễ hội không chỉ là dịp để bày tỏ lòng biết ơn đối với Bà Thiên Hậu mà còn là cơ hội để người dân gửi gắm hy vọng vào một năm mới an lành, thịnh vượng.

Tuy nhiên, điểm nhấn đặc sắc nhất trong Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu chính là nghi thức rước kiệu Bà qua các tuyến phố chính của thành phố Thủ Dầu Một vào ngày rằm tháng Giêng. Theo phong tục của người Hoa, đoàn rước bắt đầu với 4 con Hẩu, tượng trưng cho sư tử rồng vàng – chúa tể của muông thú, dẫn đầu đoàn người trang trọng. 

Sau đó là hàng chục thanh niên cầm cờ hiệu, thanh long đao, tiếp theo là các đội múa lân sôi động, tạo không khí huyên náo, vui nhộn. Các đoàn xe rước kiệu được trang trí bằng hoa tươi rực rỡ, theo sau là những thiếu nữ duyên dáng thắt nơ, gánh đầy giỏ hoa vải sắc màu. Đoàn rước còn có các đội kèn, sáo, trống, tạo nên âm thanh náo nhiệt vang vọng khắp phố phường.

Kiệu Bà, được đặt ngay giữa đoàn, luôn được bảo vệ bởi hai án hương nghi ngút khói, tỏa hương trầm ngọt ngào. Phía sau kiệu Bà là hàng ngàn du khách thập phương, cùng bước đi trong không khí trang nghiêm mà rộn ràng. Đoàn rước kéo dài hàng kilomet, mỗi bước chân lại thu hút thêm đông đảo người dân tham gia. Cảnh tượng ấy tạo thành một bức tranh sống động, đầy sức sống, khiến không ai có thể rời mắt.

Bên cạnh Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu, Bình Dương còn tổ chức nhiều lễ hội đặc sắc khác như Lễ hội Lái Thiêu mùa trái chín. Đây là dịp không chỉ thu hút đông đảo khách du lịch mà còn là cơ hội tuyệt vời để người dân giới thiệu các sản vật địa phương. Không khí tươi vui, náo nhiệt của lễ hội khiến bất cứ ai cũng phải say mê tham gia.

Những lưu ý khi tham gia lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu

• Mặc trang phục lịch sự, kín đáo để tôn trọng không khí trang nghiêm của lễ hội.
• Vì lượng người tham gia đông, hãy bảo quản tư trang cẩn thận để tránh mất mát.
• Trong quá trình diễu hành, hãy giữ gìn trật tự, không chen lấn xô đẩy, không chạy vào đường diễu hành.
• Giữ gìn vệ sinh môi trường, không xả rác bừa bãi.
• Mang theo đồ ăn nhẹ, nước uống và thuốc men cần thiết để đảm bảo sức khỏe trong suốt lễ hội.