Cá thính Lập Thạch - Đặc sản nức tiếng xứ Vĩnh Phúc

Cá thính – Thức quà dân dã mang đậm hương vị quê hương vùng chiêm trũng Lập Thạch

Cá thính, hay còn gọi là cá muối chua, là đặc sản nức tiếng của vùng chiêm trũng Lập Thạch, Vĩnh Phúc. Với sự hòa quyện tinh tế giữa những thớ thịt cá săn chắc và vị chua dịu nhẹ từ quá trình muối thính tự nhiên, món ăn này không chỉ bình dị mà còn chất chứa hồn quê mộc mạc. Đặc biệt, trong những ngày se lạnh, cá thính trở thành món ăn quen thuộc, mang đến hương vị đậm đà khó quên trên mâm cơm của người dân nơi đây.

Để làm nên món cá thính trứ danh, người dân Lập Thạch sử dụng những con cá nước ngọt tươi ngon nhất, đánh bắt từ ao, đầm khi nước cạn. Thời điểm chế biến cá thính thường trùng với mùa cấy lúa chiêm, khi nguồn cá dồi dào. Với khí hậu oi nóng đặc trưng, việc bảo quản cá tươi là thách thức, và cũng chính điều này đã thúc đẩy người dân sáng tạo ra cách muối thính để lưu giữ cá.

Cá thính không chỉ là một món ăn, mà còn là sự kết tinh của nét văn hóa ẩm thực độc đáo, phản ánh sự khéo léo và óc sáng tạo của con người vùng đất này. Một đĩa cá thính vàng óng, thơm lừng trên bàn ăn, cùng bát cơm nóng hổi, không chỉ làm ấm lòng người dân quê mà còn chinh phục mọi thực khách dù chỉ một lần thưởng thức.

Nguyên liệu làm món cá thính Lập Thạch

Cá là nguyên liệu chính để tạo nên món cá thính đặc trưng của Lập Thạch. Người dân thường chọn cá nước ngọt tươi ngon, như cá mè, cá trắm, cá chép, hoặc cá rô, cá diếc, cá quả, cá trôi. Thính làm từ ngô rang giã nhỏ là gia vị không thể thiếu, giúp cá dậy mùi thơm và khử mùi tanh.

Ngoài ra, muối biển hạt to và lá ổi cũng được dùng để ướp cá. Muối được điều chỉnh theo mùa: mùa hè, ướp 1,1kg muối cho 10kg cá, ủ 3-5 ngày; mùa đông, 1,2kg muối, ủ 5-7 ngày. Các công đoạn tẩm ướp và ủ giúp cá thính thêm thơm ngon và đậm đà.

Quy trình ủ cá thính tỉ mỉ và công phu

Món cá thính không chỉ đơn giản là ướp cá với thính mà còn yêu cầu một quy trình ủ khá tỉ mỉ và công phu. Sau khi cá được ướp với thính và muối, người dân Phú Thọ sẽ cho vào hũ thủy tinh hoặc chum sành, rồi đậy kín và ủ từ 4 đến 10 ngày tùy theo điều kiện thời tiết. Trong suốt thời gian này, người đầu bếp phải kiểm tra thường xuyên, ép chặt hũ cá để loại bỏ muối dư thừa và giúp thịt cá trở nên săn chắc.

Khi cá đã ngấm đều thính và muối, hũ cá thính sẽ được úp ngược xuống chậu nước muối. Điều này giúp ngăn côn trùng xâm nhập, đặc biệt là kiến, vào bên trong. Một mẹo quan trọng là luôn phải duy trì lượng nước trong chậu để cá không bị hỏng. Nếu hũ cá phát ra tiếng lục bục, đó là dấu hiệu nước trong chậu đã cạn, và cần bổ sung ngay để đảm bảo quá trình ủ không bị gián đoạn.

Hũ cá thính thường được để ở những nơi khô ráo, thoáng mát trong nhà, đặc biệt là gần tro bếp để tránh độ ẩm. Sau khoảng 30 đến 35 ngày, món cá thính mới đạt độ chua hoàn hảo, khi đó cá sẽ thấm đều gia vị, tạo nên hương vị đậm đà, thơm ngon và đặc biệt hấp dẫn.

Thưởng thức cá thính đúng điệu

Cá thính Lập Thạch có thể ăn sống hoặc chiên, nhưng người dân Phú Thọ cho rằng nướng trên bếp củi là cách hoàn hảo nhất để thưởng thức món ăn này. Khi nướng trên than hồng, thịt cá chín đều, da xém cạnh, có màu vàng óng hấp dẫn và hương vị thơm ngon.

Cách nướng cá thính là dùng một thanh tre, kẹp cá và treo quanh bếp để tận dụng hơi nóng mà không tiếp xúc trực tiếp với lửa. Cá được lật đều để chín cả hai mặt, cho ra những khứa cá hổ phách, thịt săn chắc, đậm đà, với vị thơm, chua, bùi béo đặc trưng.

Món cá thính nướng thường được ăn kèm cơm trắng, riềng tươi và rượu trắng, là lựa chọn tuyệt vời để chiêu đãi khách quý khi ghé thăm vùng đất Tổ.