10 cái tên làm nên lịch sử Hà Nội: Khám phá những ý nghĩa biệt danh người giỏi Sử chưa chắc đã biết
04/06/2025
Mục lục
Với lịch sử ngàn năm văn hiến, mỗi tên gọi của Hà Nội đều như một lớp trầm tích văn hóa, ghi dấu những giai đoạn lịch sử thăng trầm của dân tộc. Hãy cùng khám phá ý nghĩa đằng sau những biệt danh đã làm nên lịch sử của Thủ đô.
Đây là một trong những tên gọi cổ xưa nhất gắn với vùng đất Hà Nội. Tương truyền, thần Long Đỗ (Rồng cuộn) là vị thần cai quản núi Nùng, được coi là trung tâm của trời đất, là "rốn rồng", nơi linh khí hội tụ.
Hà Nội những năm 1980 qua ống kính của nhiếp ảnh gia người Hà Lan
Tên gọi này phản ánh tín ngưỡng thờ thần tự nhiên và quan niệm về vùng đất thiêng từ thuở sơ khai. Về sau, thần Long Đỗ được coi là Thành hoàng của kinh thành Thăng Long, thể hiện sự tiếp nối và tôn vinh giá trị bản địa.
Tống Bình và Đại La (Thành Lớn)
Ý nghĩa:
Tống Bình: Tên gọi này xuất hiện dưới thời nhà Tùy, Đường (thế kỷ VII-IX) khi nơi đây là trung tâm hành chính của An Nam đô hộ phủ.
Đại La: Nghĩa là "Thành Lớn" hoặc "Vòng Vây Lớn". Năm 866, Cao Biền, một viên quan nhà Đường, đã cho xây dựng và mở rộng thành Tống Bình, đặt tên là Đại La Thành.
Những tên gọi này ghi dấu một thời kỳ dài chịu sự cai trị của các triều đại phong kiến phương Bắc. Thành Đại La với quy mô lớn đã tạo tiền đề về mặt địa lý và cơ sở hạ tầng cho sự phát triển của kinh thành Thăng Long sau này. Dù là dấu tích của thời kỳ Bắc thuộc, nó cũng cho thấy vị thế trung tâm của vùng đất này.
Thăng Long (Rồng Bay Lên)
Đây là tên gọi huy hoàng và ý nghĩa bậc nhất của Hà Nội, gắn liền với vua Lý Thái Tổ. "Thăng Long" có nghĩa là "Rồng bay lên".
Năm 1010, khi Lý Thái Tổ dời đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) về thành Đại La, tương truyền ngài nhìn thấy rồng vàng bay lên từ mặt hồ, một điềm lành báo hiệu sự thịnh vượng. Từ đó, vua đặt tên cho kinh đô mới là Thăng Long. Tên gọi này không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn thể hiện khát vọng về một quốc gia độc lập, hùng cường, phát triển bay cao như rồng. Thăng Long đã là kinh đô của các triều đại Lý, Trần, Lê sơ, Mạc trong suốt nhiều thế kỷ vàng son.
Ảnh Hà Nội xưa. (Nguồn: Internet)
Đông Đô (Thủ đô phía Đông)
Ý nghĩa: "Đông Đô" có nghĩa là "Thủ đô ở phía Đông".
Tên gọi này xuất hiện vào năm 1400 khi Hồ Quý Ly lập ra nhà Hồ và dời đô về Thanh Hóa, gọi là Tây Đô (Thủ đô phía Tây). Khi đó, Thăng Long được đổi tên thành Đông Đô. Tên gọi Đông Đô của Hà Nội khi đó nhằm phân biệt với Tây Đô và xác định vị thế của hai trung tâm chính trị quan trọng của đất nước lúc bấy giờ.
Đông Quan (Cửa ải phía Đông)
Ý nghĩa: "Đông Quan" có nghĩa là "Cửa ải phía Đông" hoặc "Trấn giữ phía Đông".
Trong thời kỳ nhà Minh đô hộ (1407-1427), thành Đông Đô bị đổi tên thành Đông Quan. Tên gọi này thể hiện vị thế của vùng đất như một trung tâm hành chính và quân sự quan trọng của chính quyền đô hộ.
Đông Kinh (Kinh đô phía Đông)
Ý nghĩa: Tương tự như Đông Đô, "Đông Kinh" cũng có nghĩa là "Kinh đô ở phía Đông".
Sau khi Lê Lợi lãnh đạo khởi nghĩa Lam Sơn đánh đuổi quân Minh, lập ra nhà Hậu Lê (Lê sơ) vào năm 1428, Thăng Long được khôi phục vị thế kinh đô và thường được gọi là Đông Kinh để phân biệt với Tây Kinh (Lam Sơn, Thanh Hóa - vùng đất phát tích của nhà Lê).
Bắc Thành (Thành phía Bắc)
Ý nghĩa: "Bắc Thành" có nghĩa là "Thành ở phương Bắc" hoặc "Trấn sở phía Bắc".
Dưới triều Nguyễn, khi kinh đô được chuyển về Huế (Phú Xuân), Thăng Long không còn là kinh đô trung ương nữa. Vua Gia Long đã cho cải tổ hành chính, và vùng đất Thăng Long cũ trở thành thủ phủ của Bắc Thành, một đơn vị hành chính bao gồm các trấn ở Bắc Bộ.
Hà Nội (Bên trong những dòng sông)
Ý nghĩa: Đây là tên gọi chính thức của thành phố từ năm 1831 cho đến ngày nay. "Hà Nội" có nghĩa là "vùng đất nằm bên trong (giữa) các con sông", ám chỉ vị trí của thành phố được bao bọc bởi sông Hồng và sông Đuống.
Năm 1831, vua Minh Mạng thực hiện cải cách hành chính lớn, bãi bỏ Bắc Thành và thành lập tỉnh Hà Nội. Từ đó, tên gọi Hà Nội chính thức ra đời và gắn liền với thủ đô qua bao biến động lịch sử, từ thời Pháp thuộc, đến hai cuộc kháng chiến trường kỳ và công cuộc đổi mới, phát triển ngày nay.
Kẻ Chợ - Hồn cốt phố phường
Ý nghĩa: "Kẻ" là một từ cổ chỉ người, nơi chốn; "Chợ" chỉ sự buôn bán, sầm uất. "Kẻ Chợ" là tên gọi dân gian, nôm na để chỉ khu vực đô thị Thăng Long - Đông Kinh xưa, đặc biệt là khu 36 phố phường.
Dù không phải là tên gọi hành chính chính thức, "Kẻ Chợ" lại phản ánh sinh động nhất đặc trưng kinh tế, văn hóa của Thăng Long - Hà Nội như một trung tâm thương mại sầm uất, nơi giao thương tấp nập. Tên gọi này thể hiện sức sống mãnh liệt và bản sắc riêng của phố phường Hà Nội.
Thành phố vì Hòa Bình
Ý nghĩa: Đây là danh hiệu cao quý được UNESCO trao tặng Hà Nội vào năm 1999.
Danh hiệu này ghi nhận những đóng góp của Hà Nội trong cuộc đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc, cũng như những thành tựu trong công cuộc đổi mới và phát triển, sự thân thiện và lòng mến khách của người dân Thủ đô. Đây là một niềm tự hào, khẳng định vị thế của Hà Nội trên trường quốc tế trong thời kỳ hiện đại.
Mỗi cái tên, mỗi biệt danh đều là một mảnh ghép quý giá, làm nên bức tranh lịch sử đa sắc màu của Hà Nội. Việc tìm hiểu ý nghĩa của chúng không chỉ giúp chúng ta thêm yêu và tự hào về Thủ đô ngàn năm văn hiến mà còn khơi gợi ý thức gìn giữ, phát huy những giá trị tốt đẹp mà cha ông đã dày công vun đắp.
Crystal Bay Tourism Group - Cùng trải nghiệm, cùng yêu thương!
Với sứ mệnh mang đến những trải nghiệm du lịch trọn vẹn nhất, chúng tôi không ngừng cập nhật những thông tin du lịch hữu ích và giới thiệu những điểm đến hấp dẫn tại Việt Nam và trên thế giới. Với nhiều năm kinh nghiệm, Crystal Bay tự hào là đơn vị uy tín, luôn đặt sự hài lòng của khách hàng lên hàng đầu. Hãy để chúng tôi giúp bạn lên kế hoạch cho chuyến đi hoàn hảo của mình.
Quảng Ngãi hè 2025 gây chú ý với 5 quán cafe “hot” nhất - nơi hội tụ phong cách đa dạng, đồ uống hấp dẫn và không gian chill tuyệt vời. Đây là những điểm đến không thể bỏ qua dành cho tín đồ cà phê muốn khám phá và tận hưởng mùa hè rực rỡ.
Châu Á đang bước vào cuộc đua nâng cấp hạ tầng sân bay nhằm đón làn sóng du lịch bùng nổ hậu đại dịch. Sau nhiều năm đối mặt với tình trạng quá tải, Việt Nam chính thức nhập cuộc với kế hoạch phát triển các “siêu” cảng hàng không hiện đại.
Châu Âu luôn là một thỏi nam châm thu hút du khách toàn cầu với vẻ đẹp đa dạng, từ những bãi biển Địa Trung Hải ngập nắng, những dãy Alps hùng vĩ đến các thành phố cổ kính thấm đẫm văn hóa.
Cách trung tâm Hà Nội chỉ khoảng 40km, Đồi Bù (hay còn gọi là đồi nhảy dù 833) thuộc xóm Núi Bé, xã Nam Phương Tiến, huyện Chương Mỹ (giáp ranh tỉnh Hòa Bình) là một điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thiên nhiên và thích trải nghiệm cảm giác mạnh.
Mùa hè là thời điểm lý tưởng để bạn rời xa phố thị, tìm về miền Tây sông nước. Trong hành trình 3 ngày 2 đêm, du khách sẽ được trải nghiệm vẻ đẹp bình dị, miệt vườn trù phú và nét văn hóa đặc sắc của Hậu Giang – nơi lưu giữ những giá trị mộc mạc và chân thành.
Sau quá trình mở rộng, nhà ga Cảng Hàng không Quốc tế Phú Quốc (Kiên Giang) sẽ ghi dấu ấn đặc biệt bằng việc ứng dụng các công nghệ vận hành tối tân, không thua kém những cảng hàng không danh tiếng toàn cầu như Changi (Singapore), Haneda (Nhật Bản) hay sân bay Bắc Kinh (Trung Quốc).
Núi Bà Đen, với độ cao 986m so với mực nước biển, không chỉ là một danh thắng tự nhiên kỳ vĩ mà còn là một trung tâm tâm linh quan trọng bậc nhất của tỉnh Tây Ninh và cả khu vực Đông Nam Bộ.
Hành trình từ Hà Nội đến An Giang, một tỉnh ở cực Tây Nam của Tổ quốc, là một chuyến đi dài đầy thử thách nhưng cũng không kém phần thú vị, đưa bạn qua nhiều miền đất khác nhau của Việt Nam.
Gà đốt Ô Thum là món đặc sản nổi tiếng tại An Giang, được nhiều người yêu thích bởi lớp da giòn rụm cùng thịt gà mềm ngọt đậm đà. Nếu bạn đang tìm kiếm địa điểm thưởng thức món ăn này chuẩn vị, hãy cùng khám phá top 7 quán gà đốt Ô Thum ngon nhất An Giang trong bài viết sau.
Đà Nẵng không chỉ nổi tiếng với bãi biển Mỹ Khê quyến rũ hay danh thắng Ngũ Hành Sơn kỳ vĩ, mà còn níu chân du khách bởi nền ẩm thực đường phố phong phú. Trong vô vàn món ngon ấy, cháo lòng là một thức quà giản dị nhưng đậm đà hương vị, được lòng biết bao người dân địa phương và du khách.
Huế nổi tiếng với cảnh đẹp thơ mộng và nền văn hóa đặc sắc, nhưng nên đi du lịch Huế vào mùa nào để có trải nghiệm tốt nhất? Bài viết sẽ giúp bạn chọn thời điểm lý tưởng nhất để khám phá vùng đất cố đô này.
Lặn biển Nha Trang mang đến trải nghiệm khó quên khi khám phá đại dương xanh thẳm, chiêm ngưỡng rạn san hô rực rỡ và tận hưởng cảm giác tự do dưới làn nước trong veo.
Nằm cách trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh không xa, Cần Giờ hiện lên như một "ốc đảo xanh" bình yên, một điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tạm xa rời khói bụi, sự ồn ào của đô thị để tìm về với thiên nhiên trong lành và những trải nghiệm dân dã.
Nằm cheo leo nơi địa đầu Tổ quốc, Hà Giang không chỉ nổi tiếng với cao nguyên đá Đồng Văn hùng vĩ, những cung đường đèo hiểm trở thách thức tay lái hay sắc hồng tím lãng mạn của tam giác mạch mỗi độ thu về.
Khi nhắc đến châu Âu, nhiều người thường hình dung về những chuyến đi đắt đỏ với chi phí xa xỉ. Tuy nhiên, "lục địa già" vẫn ẩn chứa những viên ngọc quý cho du khách có ngân sách eo hẹp, nơi bạn có thể trải nghiệm vẻ đẹp cổ kính, văn hóa đặc sắc mà không quá lo lắng về vấn đề tài chính.
Đảo Cô Tô, viên ngọc xanh của Quảng Ninh, từ lâu đã trở thành điểm đến yêu thích của nhiều du khách nhờ vẻ đẹp hoang sơ, làn nước trong vắt và những bãi cát trắng mịn. Di chuyển bằng ô tô riêng từ Hà Nội mang đến sự chủ động và thoải mái, giúp bạn và gia đình có một chuyến đi đáng nhớ.
Đà Nẵng đã được chọn là địa điểm tổ chức Lễ công bố danh sách Michelin Guide (Cẩm nang Michelin) 2025 của Việt Nam. Sự kiện danh giá này dự kiến diễn ra vào ngày 5/6 tại một khách sạn cao cấp, đánh dấu một bước tiến quan trọng của Đà Nẵng trên bản đồ ẩm thực quốc tế, sau Hà Nội và TP.HCM.
Theo Cục Du lịch Quốc gia, trang Express (Anh) vừa đăng bài ca ngợi trải nghiệm du lịch tại Việt Nam, gọi đây là một trong những quốc gia châu Á tuyệt đẹp, hấp dẫn du khách bởi cảnh quan thiên nhiên, văn hóa đặc sắc và con người thân thiện.
Ban Quản lý Di tích huyện Đồng Văn vừa thông báo di tích Cột cờ Quốc gia Lũng Cú sẽ tạm dừng đón khách trong 20 ngày, từ 30/5 đến 18/6, để tiến hành công tác tu bổ, tôn tạo nhằm đảm bảo an toàn và duy trì chất lượng công trình.
Vũng Tàu sắp ra mắt công viên nước quy mô 19ha, lấy cảm hứng từ chợ nổi Nam Bộ, hứa hẹn trở thành điểm đến giải trí độc đáo, góp phần nâng tầm trải nghiệm du lịch toàn vùng Đông Nam Bộ.