Đây chính là ngôi chùa cổ từ thời Lý đang lưu giữ bức tượng Phật A Di Đà bằng đá lớn nhất Việt Nam, một Bảo vật Quốc gia chứa đựng tinh hoa của cả một thời đại.
Tọa lạc trên sườn phía Nam của núi Phật Tích, chùa Phật Tích có một lịch sử lâu đời và huy hoàng. Theo trang tin Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh, chùa được khởi dựng vào năm Long Thụy Thái Bình thứ 4 (tức năm 1057) dưới thời vua Lý Thánh Tông.
Nhà vua đã cho xây dựng một cây tháp cao và đúc một pho tượng Phật bằng vàng. Sự kiện này đã đánh dấu chùa Phật Tích trở thành một trong những trung tâm Phật giáo quan trọng và quy mô bậc nhất của nước Đại Việt thời bấy giờ.
Ngôi chùa là một đại danh lam thắng cảnh, nơi các bậc vua chúa, cao Tăng và danh sĩ thường xuyên lui tới. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, đặc biệt là sự tàn phá của chiến tranh, ngôi chùa cổ đã bị hư hại nặng nề. Tuy nhiên, nhờ các cuộc khai quật khảo cổ và công cuộc trùng tu, tôn tạo sau này, chùa Phật Tích đã dần tìm lại được dáng dấp uy nghiêm của mình, đồng thời phát lộ nhiều di vật quý giá, minh chứng cho một quá khứ huy hoàng.
Hành trình du lịch Bắc Ninh sẽ không trọn vẹn nếu thiếu đi trải nghiệm khám phá quần thể kiến trúc độc đáo tại chùa Phật Tích. Ngôi chùa được xây dựng theo lối kiến trúc "nội công ngoại quốc" đặc trưng của chùa chiền miền Bắc, với các công trình được bố trí hài hòa trên sườn núi.
Trái tim và là linh hồn của chùa Phật Tích chính là pho tượng Phật A Di Đà bằng đá. Đây được công nhận là bức tượng Phật A Di Đà bằng đá lớn nhất Việt Nam và là một kiệt tác điêu khắc của thời Lý. Pho tượng cao khoảng 27m, nặng hơn 3.000 tấn.

Đứng trước pho tượng, người chiêm bái không chỉ cảm nhận được sự thanh tịnh, an lạc mà còn phải kinh ngạc trước tài năng và óc thẩm mỹ của các nghệ nhân xưa.
Tượng được dựng lên vào năm 2010, hướng về phía Nam, mặt nhìn ra vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng trù phú. Từ đây, bạn có thể phóng tầm mắt bao quát toàn bộ cảnh quan thanh bình của vùng quê Kinh Bắc, hít thở không khí trong lành và cảm nhận sự giao hòa giữa đất trời, con người và tâm linh.

Bên cạnh hai pho tượng nổi tiếng, kiến trúc chùa Phật Tích còn hấp dẫn du khách bởi những di vật cổ độc đáo. Ngay lối vào là hàng linh thú bằng đá gồm 10 con (sư tử, voi, tê giác, trâu, ngựa) có niên đại từ thời Lý. Đây được xem là những tác phẩm điêu khắc con giống cổ nhất Việt Nam, mỗi con một vẻ, sống động và đầy uy lực.

Chùa Phật Tích không chỉ là một ngôi chùa, đó là một hành trình trở về quá khứ, một cuộc đối thoại với lịch sử và nghệ thuật. Chiêm ngưỡng ngôi chùa cổ thời Lý và đứng trước pho tượng Phật A Di Đà bằng đá lớn nhất Việt Nam, bạn sẽ cảm nhận sâu sắc hơn về trí tuệ, đức tin và tâm hồn của người Việt xưa.