Đền Bà Chúa Kho: Điểm đến tâm linh nổi tiếng nhất Bắc Ninh

Không chỉ nổi tiếng với tục "vay vốn" đầu năm độc đáo, ngôi đền còn là một di tích lịch sử - văn hóa mang đậm dấu ấn kiến trúc và huyền tích của vùng đất Kinh Bắc xưa.

Nguồn gốc lịch sử và huyền tích về Bà Chúa Kho

Ngôi đền gắn liền với huyền tích về một người phụ nữ có công lao to lớn, đã giúp triều đình nhà Lý trông coi kho lương thực trên phòng tuyến sông Như Nguyệt trong cuộc kháng chiến chống quân Tống. Khi bà anh dũng hy sinh để bảo vệ kho tàng quốc gia, nhà vua đã thương tiếc ban sắc phong, và nhân dân địa phương lập đền thờ để tưởng nhớ công đức của bà.

Theo dòng lịch sử, ngôi đền ban đầu chỉ là một miếu nhỏ thời nhà Lý với tên gọi Miếu Cô Tiên. Đến thời Hậu Lê, đền được xây dựng và mở rộng với quy mô lớn, mang kiến trúc độc đáo theo kiểu “trùng thiềm điệp ốc” (mái nhà xếp chồng lên nhau liên tiếp), trở thành trung tâm thờ tự linh thiêng. 

Trải qua nhiều biến cố và những lần tu bổ, đặc biệt là vào năm 1990 và 2005, ngôi đền đã có được diện mạo khang trang như ngày nay và được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ năm 1989.

Khám phá quần thể kiến trúc độc đáo Đền Bà Chúa Kho

Kiến trúc tổng thể của đền hiện nay được bố cục theo kiểu chữ Nhị, gồm khu Tiền tế và Hậu cung. Ngay từ xa, du khách đã có thể thấy cổng Tam quan bề thế với bức đại tự "Chúa Kho từ" (Đền Bà Chúa Kho). Hai bên trụ cổng là đôi câu đối chữ Hán ca ngợi công lao và sự linh thiêng của người nữ anh hùng được thờ phụng trên ngọn núi cao.

Bước qua cổng là không gian Tiền tế, nơi du khách và các tín đồ dâng hương trước khi vào lễ chính điện. Phía sau Tiền tế là khu Hậu cung linh thiêng và sâu lắng, được chia thành nhiều ban thờ gồm Tứ Phủ Công Đồng, Đệ Nhị Cung, Đệ Nhất Cung (thờ Tam Tòa Thánh Mẫu), và trong cùng là cung cấm thờ Bà Chúa Kho với pho tượng bằng đồng uy nghiêm. Ngoài ra, trong khuôn viên đền còn có các công trình khác như ban cô, ban cậu, động sơn trang...

Nét tín ngưỡng độc đáo: Tục vay vốn đầu năm

Sức hút mãnh liệt của đền Bà Chúa Kho còn đến từ một tín ngưỡng dân gian vô cùng độc đáo, đó là tục “vay vốn”. Vào mỗi dịp đầu xuân năm mới, đặc biệt là trong những ngày lễ hội chính (từ 12-15 tháng Giêng Âm lịch), hàng ngàn người làm ăn, kinh doanh từ khắp nơi lại đổ về đây để làm lễ, thành tâm "vay vốn" Bà Chúa, cầu mong một năm mới làm ăn phát đạt, tài lộc dồi dào.

Đây là một hình thức tín ngưỡng mang ý nghĩa cầu mong sự may mắn, hanh thông trong công việc. Đến cuối năm, những người đã "vay vốn" sẽ quay trở lại đền để làm lễ "trả nợ", tạ ơn sự phù hộ của Bà Chúa trong suốt một năm qua. Chính nét văn hóa này đã làm nên sự khác biệt và nổi tiếng cho ngôi đền.

Khám phá địa điểm gần Đền Bà Chúa Kho

Hành hương về đền Bà Chúa Kho không chỉ là để chiêm bái, cầu lộc mà còn là cơ hội để du khách khám phá một quần thể di tích đa dạng. Ngay tại khu Cổ Mễ, du khách có thể ghé thăm Đình Cổ Mễ, nơi thờ hai vị anh hùng Trương Hống và Trương Hát, hoặc Chùa Cổ Mễ cổ kính với ba pho tượng đá mang phong cách điêu khắc thời Mạc.

Xa hơn một chút, du khách có thể kết hợp tham quan các di tích lịch sử khác của thành phố Bắc Ninh, chiêm ngưỡng sự phát triển văn minh, hiện đại nhưng vẫn giàu bản sắc của xứ Kinh Bắc. Đừng quên dành thời gian thưởng thức văn hóa ẩm thực đặc sắc hoặc dạo bước ven bờ đê, thả hồn mình cùng dòng sông Cầu thơ mộng để chuyến đi thêm phần trọn vẹn.