Khám phá Tòa Thánh Tây Ninh - "Kinh đô" của đạo Cao Đài

Người dân địa phương thường gọi Tòa Thánh Tây Ninh bằng cái tên gần gũi là Đền Thánh. Công trình này nằm trên đường Phạm Hộ Pháp, thị trấn Hòa Thành, tỉnh Tây Ninh. Tòa Thánh cách thành phố Tây Ninh khoảng 5km về phía Đông Nam và cách thành phố Hồ Chí Minh khoảng 100km về phía Tây.

"Tòa Thánh Tây Ninh" là cái tên quen thuộc mà người dân thường dùng. Trong đạo Cao Đài, tên gọi đầy đủ của nơi này là "Tòa Thánh Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ" hay "Tòa Thánh Cao Đài". Đây là một quần thể kiến trúc đồ sộ với hơn 100 công trình lớn nhỏ, tọa lạc trên khuôn viên rộng hơn 1,2km2. Bao quanh Tòa Thánh là 12 cổng, mỗi cổng đều được chạm khắc tinh xảo hình Tứ linh (Long, Lân, Quy, Phụng) và hoa sen.

Tòa Thánh là trung tâm của quần thể kiến trúc này, với chiều dài 135m và chiều rộng 27m. Cửa chính hướng về phía Tây, nơi có Tam Đài cao 36m. Hiệp Thiên Đài, gồm hai lầu chuông và trống, cao 27m. Nghinh Phong Đài, Cửu Trùng Đài và Bát Quái Đài đều cao 36m. Điều thú vị là, nhiều công trình trong Tòa Thánh được xây dựng với kích thước là bội số của 9, mang ý nghĩa tâm linh đặc biệt trong đạo Cao Đài.

Bên cạnh đó, Bát Quái Đài cũng là một công trình nổi bật với chiều cao 9m, được xây dựng trên bệ hình vuông có cạnh 27m. Kế đến là Cửu Trùng Đài (Chính điện) với chiều rộng 27m và chiều dài 81m. Hiệp Thiên Đài được xây dựng liền kề trên nền hình vuông, mỗi cạnh cũng dài 27m. Tất cả đều mang những con số ý nghĩa trong tín ngưỡng đạo Cao Đài.

Việc xây dựng công trình đồ sộ này kéo dài hơn 20 năm (từ 1926 đến 1947), trải qua 5 giai đoạn. Điều đáng kinh ngạc là trong suốt quá trình xây dựng, những người tham gia đều phải lập Hồng Thệ (lời thề không kết hôn), nhằm giữ sự "thanh tịnh" khi tạo tác nên Tòa Thánh. Đối với những người theo đạo Cao Đài, đây là công trình kết hợp giữa Thiên Ý (ý trời) và Nhân Lực (sức người) để tạo nên.

Nơi đây được xem là Tổ Đình, trung tâm thờ tự cấp cao nhất của đạo Cao Đài, bởi Tây Ninh chính là cái nôi của đạo này. Giáo lý Cao Đài chủ trương "Quy nguyên Tam giáo" (hòa hợp Nho giáo, Đạo giáo và Phật giáo) và "Phục nhất Ngũ chi" (thống nhất 5 nhánh: Nhân đạo, Thần đạo, Thánh đạo, Tiên đạo và Phật đạo).

Cửu Trùng Đài (Chính điện) là nơi thu hút sự chú ý nhất của du khách khi đến Tòa Thánh. Với chiều dài 81m, rộng 27m, không gian bên trong được phân chia bởi 18 cột trụ chia đều hai bên. Các cột trụ này đều được chạm khắc tinh xảo hình rồng uốn lượn, tạo nên vẻ đẹp uy nghi cho Chính điện.

18 cột trụ chia Cửu Trùng Đài thành 9 gian thờ, mỗi gian cao hơn gian trước 18cm, tượng trưng cho 9 cấp bậc phẩm hàm trong đạo Cao Đài. Trong các buổi lễ, chức sắc và tín đồ sẽ đứng ở vị trí tương ứng với phẩm cấp của mình. Trần Chính điện được trang trí bằng những bức họa hình ngôi sao, mây trời, tượng trưng cho các tầng trời trong tín ngưỡng.

Nằm ở cuối Đền Thánh, Bát Quái Đài được xem như phần đuôi của Long Mã, hướng thẳng về phía Đông. Mái của Bát Quái Đài nổi bật với sắc vàng rực rỡ. Bên trong, 8 cột trụ rồng uy nghi xếp thành hình Bát Quái, ở giữa là quả Càn Khôn với đường kính 3,3m. Đây chính là điểm độc đáo, khác biệt của Tòa Thánh Tây Ninh so với những thánh thất khác của đạo Cao Đài.

Điểm đặc biệt ở Tòa Thánh Tây Ninh là cách thể hiện biểu tượng Thiên Nhãn. Khác với các thánh thất khác chỉ được thờ Thánh tượng Thiên Nhãn (bức tranh vẽ hình Thiên Nhãn), ở Tòa Thánh, Thiên Nhãn được vẽ trên một khối cầu lớn gọi là quả Càn Khôn, biểu trưng cho vũ trụ quan của đạo Cao Đài. Tâm của quả Càn Khôn này là ngọn đèn Thái Cực, luôn được thắp sáng suốt ngày đêm. Xung quanh Thiên Nhãn là 3.072 ngôi sao, tượng trưng cho 72 quả địa cầu và 3.000 thế giới.

Bức tranh "Tam Thánh ký Thiên Nhân Hòa Ước" là một điểm nhấn độc đáo tại Tòa Thánh. Tranh vẽ ba vị thánh đứng đầu Bạch Vân Động (cõi thiêng của đạo Cao Đài), gồm: Thanh Sơn Đạo sĩ (Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm), Nguyệt Tâm Chân nhân (đại văn hào Victor Hugo) và Trung Sơn Chân nhân (nhà cách mạng Tôn Dật Tiên).

Trong bức họa, Đức Thanh Sơn Đạo sĩ mặc triều phục Việt Nam, tay cầm bút lông, đang viết dòng chữ Hán "Thiên thượng Thiên hạ - Bác ái Công bình". Bên cạnh, Đức Nguyệt Tâm Chân nhân mặc triều phục Pháp, tay cầm bút lông ngỗng, viết dòng chữ Pháp "DIEU et HUMANITÉ - AMOUR et JUSTICE" (cùng ý nghĩa). Đức Trung Sơn Chân nhân đứng cạnh, tay cầm nghiên mực đỏ cho hai vị kia viết.

"Thiên Nhân Hòa Ước" là bản giao ước giữa Trời và Người, trong đó con người - đại diện cho muôn loài trên Trái Đất - cam kết chung sống hòa hợp với thiên nhiên, trời đất. Theo quan niệm của đạo Cao Đài, bản hòa ước này được ký kết vào năm 1926, thời điểm tôn giáo này ra đời.

Nếu đến Tòa Thánh lúc 12 giờ trưa, du khách sẽ được chứng kiến chính lễ của đạo Cao Đài. Ngoài ra, du khách có thể tham quan Tòa Thánh vào bất kỳ khung giờ nào trong ngày.

Tòa Thánh Tây Ninh không chỉ là nơi sinh hoạt tôn giáo quan trọng của các tín đồ Cao Đài, mà còn là điểm đến thu hút đông đảo du khách miền Đông Nam Bộ. Công trình mang lối kiến trúc độc đáo, gây ấn tượng mạnh mẽ bởi lịch sử lâu đời và sự thật thú vị rằng nó được chính những người nông dân không qua đào tạo kiến trúc xây dựng nên.