Về thăm làng cổ Đông Sơn Thanh Hóa – Dấu ấn ngàn năm bên dòng sông Mã

Làng cổ Đông Sơn trải rộng trên diện tích khoảng 4km², mang vẻ đẹp mộc mạc, thanh bình đặc trưng của làng quê Bắc Trung Bộ thuở xưa. Nằm e ấp giữa núi non hùng vĩ, làng tựa lưng vào ngọn Cánh Tiên thơ mộng, mặt hướng ra dòng sông Mã uốn lượn, nơi có cây cầu Hàm Rồng lịch sử bắc qua. Trước làng là những cánh đồng trải dài bát ngát, tạo nên bức tranh thiên nhiên hài hòa, yên ả mà quyến rũ đến lạ.

Làng cổ Đông Sơn ở đâu

Làng cổ Đông Sơn là một ngôi làng yên bình, nép mình duyên dáng bên dòng sông Mã thơ mộng, ngay cạnh cầu Hàm Rồng lịch sử. Nằm trên địa bàn phường Hàm Rồng, thành phố Thanh Hóa (trước đây thuộc xã Đông Gian, huyện Đông Sơn), nơi đây không chỉ mang vẻ đẹp mộc mạc của làng quê Bắc Trung Bộ mà còn là cái tên quen thuộc với các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước từ thế kỷ 20, khi nền văn hóa Đông Sơn được phát hiện và gây tiếng vang lớn trong giới khảo cổ học quốc tế.

Đông Sơn hội tụ đầy đủ những đặc trưng của một làng Việt truyền thống: Ao cá, thửa ruộng, lối mòn, những mái nhà nằm giữa những triền đồi xen kẽ nhau, tạo nên khung cảnh thân thuộc, dung dị mà đầy quyến rũ. Không chỉ là nơi lưu giữ vẻ đẹp nguyên sơ, làng cổ Đông Sơn còn được đánh giá là một không gian văn hóa quý giá, hội tụ cả 5 yếu tố nổi bật: Danh thắng, khảo cổ, lịch sử – văn hóa, cách mạng và kiến trúc. 

Những di tích lâu đời, giá trị cùng không khí trầm mặc cổ kính đã khiến nơi đây trở thành điểm đến không thể bỏ qua khi du lịch xứ Thanh, níu chân du khách muốn tìm về cội nguồn và vẻ đẹp thuần Việt.

Hướng dẫn di chuyển đến làng cổ Đông Sơn

Làng cổ Đông Sơn nằm không xa trung tâm thành phố Thanh Hóa nên việc di chuyển đến đây rất thuận tiện. Từ trung tâm thành phố, bạn chỉ cần đi về hướng cửa ngõ phía Bắc khoảng 1km, tiếp tục vượt qua dốc Cửa Trổng, rồi men theo con đường đến dốc Chồng Mâm – nơi nằm dưới chân núi Mã Yên. 

Từ đây, đi thêm chừng 2km nữa là bạn sẽ gặp trục đường chính dẫn lối vào làng cổ Đông Sơn – nơi lưu giữ bao trầm tích văn hóa và dấu ấn lịch sử ngàn năm của xứ Thanh.

Đông Sơn – Cái nôi của nền văn minh rực rỡ bậc nhất Việt Nam cổ đại

Làng cổ Đông Sơn không chỉ là một ngôi làng yên bình bên dòng sông Mã mà còn được xem là một trong những làng cổ lâu đời nhất Việt Nam, gắn liền với nền văn hóa Đông Sơn huyền thoại. Theo ghi chép lịch sử, từ giữa thập niên 1920, nơi đây đã gây chấn động giới khảo cổ khi các nhà khoa học phương Tây phát hiện nhiều di chỉ quan trọng, làm sáng tỏ một nền văn minh từng phát triển rực rỡ từ hơn 2.500 năm trước.

Cột mốc đáng nhớ là vào năm 1924, khi ông Nguyễn Văn Lắm – một nông dân địa phương – tình cờ phát hiện một số hiện vật bằng đồng bên bờ sông Mã. Phát hiện này đã mở đầu cho cuộc khai quật quy mô do người Pháp thực hiện, từ đó đưa tên tuổi làng Đông Sơn ra ánh sáng. 

Nhiều cổ vật quý giá được tìm thấy, đặc biệt là những chiếc trống đồng Đông Sơn – biểu tượng tiêu biểu của sự sáng tạo, trình độ kỹ thuật và đời sống tinh thần phong phú của người Việt cổ. Đến năm 1934, một học giả người Áo đã đề xuất công nhận “văn minh Đông Sơn” là nền văn minh tiêu biểu của người Việt trong thời kỳ dựng nước đầu tiên.

Lạc bước vào nét đặc trưng của làng cổ

Vẻ đẹp nghìn năm còn mãi ở làng cổ Đông Sơn

Trải qua bao thăng trầm, làng cổ Đông Sơn vẫn giữ nguyên nét đặc trưng của làng quê Việt xưa. Hiện nơi đây còn lưu giữ 12 ngôi nhà cổ trên 100 năm tuổi với mái ngói âm dương, cửa gỗ lim, không gian thờ tự truyền thống. Đặc biệt, nhà ông Lương Trọng Duệ – hơn 300 năm tuổi – vẫn được bảo tồn nguyên vẹn và đã được công nhận là di tích cấp tỉnh năm 2006.

Bên cạnh giá trị kiến trúc, Đông Sơn còn nổi tiếng với di chỉ khảo cổ cùng tên, nơi đặt nền móng cho nền văn hóa Đông Sơn rực rỡ. Di tích này có diện tích hơn 45ha, trải dài từ chân núi Đông Sơn đến bờ sông Mã, được công nhận là di tích cấp quốc gia từ năm 1962, là nơi đầu tiên phát hiện những chiếc trống đồng – biểu tượng của văn minh Việt cổ.

Những công trình tâm linh gắn với văn hóa xứ Thanh

Làng cổ Đông Sơn là nơi lưu giữ nhiều di tích tín ngưỡng mang đậm bản sắc văn hóa địa phương. Nổi bật nhất là Đền Đức Thánh Cả – nơi thờ Thánh Hoàng Chàng Ất Đại Vương, với kiến trúc truyền thống gồm cổng, sân thờ, tiền đường, thiêu hương và hậu cung. Công trình này đã được xếp hạng di tích cấp quốc gia từ năm 1994. Gần đó là Chùa Đông Sơn (chùa Phạm Thông), nơi hiện còn bảo tồn tượng Phật Di Đà bằng đá đặt trên bệ vuông độc đáo – một điểm nhấn kiến trúc cổ thu hút du khách.

Nằm giữa trung tâm làng là Miếu Nhị, tọa lạc trên thế đất cao ráo, lưng tựa núi Rồng, mặt hướng Tây. Miếu thờ Đệ Nhị Thành Hoàng Trịnh Thế Lợi, không gian rộng rãi, yên bình, là nơi người dân và du khách tìm về chiêm bái, hoài niệm và tận hưởng vẻ đẹp thanh tĩnh của vùng quê xứ Thanh.

Thiên nhiên kỳ thú bên dòng sông Mã

Đến làng cổ Đông Sơn, du khách không thể bỏ qua cụm danh thắng Núi Rồng – Động Tiên, nơi được ví như chốn bồng lai giữa lòng đất Thanh. Động Tiên Sơn mang đến cảm giác huyền ảo với những khối đá tự nhiên mang hình thù kỳ lạ: Rồng bay, phượng múa, nhũ đá lấp lánh hoa cương – tất cả tạo nên một thế giới huyền thoại như bước ra từ sử thi dân gian. Ngoài ra, giếng cổ ở xóm Trí và xóm Nghĩa cũng là điểm dừng chân thú vị.