Ghé thăm chùa Mèo - Viên ngọc tâm linh ít người biết ở Thanh Hóa

Hiện nay, chùa Mèo tọa lạc tại khu phố Chiềng Ban 1, thị trấn Lang Chánh, sau khi xã Quang Hiến được sáp nhập vào thị trấn theo đơn vị hành chính mới. Ngôi chùa mang trong mình bề dày lịch sử và gắn liền với nhiều giai thoại đặc sắc, phản ánh sự giao thoa hài hòa giữa tôn giáo, văn hóa truyền thống và đời sống tinh thần của người dân bản địa.

Chùa Mèo ở đâu?

Chùa Mèo Lang Chánh, còn gọi là Đỉnh Miêu Thiền Tự, tọa lạc trên ngọn đồi thanh tịnh thuộc khu phố Chiềng Ban 1, thị trấn Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa. Không chỉ là nơi chiêm bái Phật pháp, ngôi chùa còn mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa bản địa, là điểm hội tụ tín ngưỡng thờ Phật, thờ Vua và thờ Mẫu – phản ánh đời sống tâm linh phong phú của cộng đồng nơi đây.

Đặc biệt, Chùa Mèo được xây dựng trên địa thế phong thủy hài hòa, tựa lưng vào dãy núi Pù Bằng (biểu tượng của Thanh Long) và hướng mặt về phía dãy Pù Rinh (tượng trưng cho Bạch Hổ), phía trước lại có dòng sông Âm uốn lượn hiền hòa. Thế “tọa sơn hướng thủy” này không chỉ mang lại vẻ đẹp hữu tình cho chùa mà còn góp phần tạo nên không gian linh thiêng, thanh tịnh, phù hợp cho hành hương và thiền định.

Với cảnh sắc hài hòa giữa núi non, sông nước và kiến trúc cổ kính, Chùa Mèo Lang Chánh không chỉ là điểm đến tâm linh, mà còn là nơi gìn giữ bản sắc văn hóa vùng cao, gợi nhắc người dân về cội nguồn và lòng thành kính với tổ tiên, đất trời.

Lược sử chùa Mèo Lang Chánh

Chùa Mèo (Đỉnh Miêu Thiền Tự) gắn liền với nhiều truyền thuyết và dấu ấn lịch sử. Theo dân gian, chùa được xây dựng từ thế kỷ XIII bởi công chúa Chu Huyền – người nhà Trần, khi bà cùng dân Mường Chếnh dựng chùa trên đỉnh đồi để thờ Phật và cầu an cho cộng đồng. Trong quá trình khai khẩn, người dân phát hiện pho tượng đá (gọi là bụt), được xem là linh vật thiêng của chùa.

Đến thời Lê Lợi khởi nghĩa Lam Sơn, ngài từng dừng chân tại đây, thắp hương trước trận đánh lớn. Truyền rằng, khi bị giặc Minh truy đuổi, chính một con mèo đã dẫn đường giúp vua thoát nạn. Sau chiến thắng, Lê Lợi cho đổi tên chùa Chu thành Chùa Mèo, để tưởng nhớ ơn cứu mạng của “Miêu thần”.

Thời Tây Sơn, Nguyễn Huệ cũng từng dừng chân dâng hương tại chùa trước chiến dịch đánh giặc Thanh, rồi cho tu bổ ngôi chùa sau khi chiến thắng. Trải qua bao biến cố, Chùa Mèo vẫn được gìn giữ, tôn tạo và đến nay trở thành điểm du lịch tâm linh giàu ý nghĩa ở Lang Chánh. Ngày 31/10/2005, chùa được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.

Truyền thuyết Miêu thần – Vị thần cứu chúa Lê Lợi

Trong những năm tháng gian truân của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, Lê Lợi cùng nghĩa quân không ít lần rơi vào tình thế hiểm nghèo trước sự truy đuổi ráo riết của giặc Minh. Một lần, khi đoàn quân đang lẩn trốn trong rừng sâu thuộc vùng Lang Chánh, quân địch bất ngờ ập đến, mang theo chó săn tinh nhuệ nhằm truy lùng đến cùng.

Giữa lúc tình thế ngàn cân treo sợi tóc, bỗng một con mèo từ trong rừng lao ra, chạy thẳng về hướng khác. Đám chó săn lập tức đổi hướng đuổi theo, làm gián đoạn cuộc truy đuổi và khiến quân giặc mất dấu. Nhờ khoảnh khắc ấy, Lê Lợi và nghĩa quân thoát khỏi vòng vây, bảo toàn lực lượng để tiếp tục chiến đấu. Điều kỳ lạ là sau khi làm nhiệm vụ dẫn dụ, con mèo ấy cũng biến mất vào rừng như thể chưa từng tồn tại.

Dân gian tin rằng, đó không phải mèo thường, mà là “Miêu thần” – linh vật trú ngụ nơi chùa Chu cổ kính, đã hiển linh cứu chúa lúc nguy nan. Khi giành được độc lập và lên ngôi, vua Lê Lợi đã sắc phong đổi tên chùa Chu thành Chùa Mèo, như một lời tri ân và tôn vinh sự che chở kỳ diệu của thần linh trong buổi đầu dựng nước.

Từ đó, truyền thuyết “Miêu thần cứu chúa” được người dân lưu truyền như một biểu tượng thiêng liêng về lòng trung nghĩa, sự linh ứng và niềm tin vào thần phật độ trì.

Ngắm nhìn những gì tại chùa Mèo

Kiến trúc truyền thống tại chùa Mèo

Chùa Mèo, hay còn gọi là Đỉnh Miêu Thiền Tự, tọa lạc trên đồi Chiềng Ban giữa thiên nhiên hùng vĩ của núi Pù Bằng, Pù Rinh và dòng sông Âm thơ mộng. Thế đất "tọa sơn hướng thủy" không chỉ mang lại cảnh quan hài hòa, mà còn thể hiện sự kết hợp sâu sắc giữa phong thủy và tâm linh trong văn hóa người Việt.

Ngôi chùa được xây theo lối kiến trúc truyền thống kiểu "tam quan", lợp ngói mũi cổ kính, mang vẻ uy nghi mà thanh tịnh. Những chi tiết điêu khắc như đôi rồng đấu đuôi, hoa văn tỉ mỉ trên chuông đồng, tượng Phật và tượng các danh nhân lịch sử như Lê Lợi, Trần Hưng Đạo, Quang Trung… được bố trí trang nghiêm, vừa gợi niềm thành kính, vừa phản ánh chiều sâu lịch sử và tín ngưỡng dân tộc.

Điểm nhấn không thể bỏ qua là chuông chùa Mèo – cổ vật quý có từ thời Lê Trung Hưng. Chuông được chạm khắc tinh xảo, khắc họa rõ nét vẻ đẹp thiêng liêng, đồng thời lưu giữ những bài minh mang giá trị tâm linh sâu sắc.

Lễ hội chùa Mèo

Mỗi dịp mồng 6 tháng Giêng, lễ hội Chùa Mèo được tổ chức long trọng, quy tụ người dân khắp vùng về dự lễ, hành hương, dâng hương và tham gia các hoạt động văn hóa bản địa. Đây không chỉ là dịp lễ tâm linh mà còn là sự kiện gắn kết cộng đồng, bảo tồn nét đẹp văn hóa của vùng cao xứ Thanh.