Thưởng thức nước mắm 584 Nha Trang - Niềm tự hào của người con xứ biển

Nước mắm Nha Trang từ lâu đã ghi dấu ấn trong lòng thực khách bởi hương vị đậm đà, độ leo cao và chất lượng ổn định đến từng chút cuối cùng. Được ủ theo phương pháp truyền thống tương tự như Phú Quốc, nước mắm nơi đây lưu giữ vị mặn mặn của muối, vị ngọt tự nhiên từ cá biển – make ai bitt cũng khó quên được.

Nguyên liệu làm nên nước mắm truyền thống Nha Trang

Cá 

Theo những người làm nước mắm lâu năm tại Nha Trang, để có được loại nước mắm thơm ngon, màu đẹp và giàu lộc, nhất thiết phải sử dụng các loại cá sống ở tầng nổi, có tỷ lệ thịt – xương hài hòa. Các loại cá thường được ưa thích là cá cơm than, cá cơm đua tiêu, cá cơm đỏ… Loại cá này cho ra nhiều nước, vị đậm đà, hậu ngọt và mùi thơm đặc trưng khó khăn.

Đặc biệt, cá phải được đánh bắt mùa – khi cơ thể béo phì đúng, lượng cao nhất. Ngay sau khi lên bờ, cá sẽ được trộn muối và đưa vào thùng gỗ sồi mà không qua nước rửa ngọt. Điều này giúp giữ lại lớp muối tự nhiên bám vào cá mình và ngăn quá trình phân hủy sớm, đảm bảo hương vị nguyên bản, đậm đà.

Muối 

Muối sử dụng để làm nước mắm cũng phải được tuyển chọn kỹ càng. Người dân Nha Trang thường dùng muối biển từ Hòn Khói hoặc Cam Ranh – những vùng nổi tiếng với nghề làm muối truyền thống. Muối nơi đây có hạt vừa phải, màu trắng đục, độ khô cao và ít chất tạp chất – rất lý tưởng cho việc xào cá.

Trước khi sử dụng, muối sẽ được ủ trong kho ít nhất 3 – 6 tháng để giảm bớt bớt bớt, giúp vị muối sau này mặn mà nhưng thanh, không gạt cổ. Đây là đòi hỏi sự hiển thị và hiểu biết về nghề, bởi chỉ cần lựa chọn sai loại muối hoặc chưa đủ “chín”, mẻ nước mắm có thể được biến đổi hoặc giá trị chất lượng.

Tinh chất trong từng cơn mắm

Sự kết hợp hoàn hảo giữa cá tươi và muối đúng tiêu chuẩn, cùng với kỹ thuật ủ vận chuyển trong thùng gỗ suốt nhiều tháng trời, đã làm nên hương nước mắm Nha Trang say mê – mặn mà, đậm đà, hậu ngọt và thơm tự nhiên không thể hòa trộn. Đó không chỉ là một loại gia vị, mà còn là niềm tự hào văn hóa của cư dân miền biển, là món quà mang theo hồn vị quê hương đến với mọi căn bếp Việt.

Quá trình thực hiện truyền thông nên hương vị đậm đà

Tạo chup

Ngay sau khi cá tươi được đưa về từ biển, người thợ sẽ tiến hành trộn cá với muối biển theo quy trình truyền thống 3 cá – 1 muối. Tỷ lệ này không chỉ giúp bảo quản cá tốt nhất, mà còn là yếu tố thì chốt để tạo ra vị đậm và màu nước mắm ngon sau ủ. Hỗn hợp cá và muối được gọi là “chượt”.

Sau đó được đưa vào “hộp mẹ” – có thể là thùng gỗ lớn hoặc bể xi măng tùy mô – rồi đóng kín bằng chốt gỗ chắc chắn để bắt đầu quá trình sản xuất. Trong suốt 6 tháng đầu tiên, chượp sẽ tăng dần lên men tự nhiên nhờ tác động của enzyme và muối, bắt đầu tiết ra những thứ nước mắm đầu tiên.

Ủ rút 

Sau khi mắm bắt đầu “chín”, người làm nước mắm sẽ tiến hành quy trình gọi là “rút nhỉ”. Từ thùng mẹ, nước mắm sẽ được rút ra cho chạy xuống “thùng con” bên dưới. Tiếp đó, phần nước mắm này lại được đảo ngược trở lại thùng mẹ, lặp lại liên tục trong vòng 7–8 tháng.

Quá trình “lên - xuống” đều dốc này giúp phân tầng, lọc sạch chất tạp chất và tăng cường quá trình trao đổi, hòa tan các chất có trong cá và muối. Đây chính là bí quyết để tạo nên vị đậm đà, độ trong suốt và mùi thơm nồng nàn đặc trưng của nước mắm truyền thống Nha Trang.

Mắm nhỉ 

Sau nhiều tháng chăm sóc và kiểm soát kỹ lưỡng, những làn muối đầu tiên nhỏ từ đáy thùng mẹ – không qua ép, không pha kiệt – chính là “mắm nhỉ”. Đây là phần nước mắm nguyên chất, có màu cánh gián đẹp mắt, mùi thơm dịu nhẹ và độ cao vượt trội, thường đạt từ 35–40 độ cao. Chính vì vậy, nhỉ nhỉ thường được xem là loại nước mắm thượng hạng, giá trị cao nhất trong cả quá trình sản xuất.

Tiếp theo mắm nhỉ là “mắm nhất” và “mắm nhì” – đều là phần nước mắm tiếp tục được rút ra sau khi chượp đã giảm độ đậm đặc. Dù tốc độ thấp hơn so với mắm nhỉ, nhưng chúng vẫn giữ được hương vị thơm ngon đặc biệt và thường được sử dụng trong công thức nấu ăn hằng ngày.

Toàn bộ quy trình làm nước mắm Nha Trang có thể kéo dài từ 10 đến 12 tháng, thậm chí chí lâu hơn so với các mẻ đặc biệt. Không có can thiệp của máy móc hiện đại, không dùng hóa chất hay chất bảo quản, từng mơ nước mắm được tạo ra nên chỉ từ ba thứ: cá, muối và thời gian – nhưng chất chứa trong đó là cả một di sản văn hóa lâu đời của vùng biển miền Trung.

>> Tra cứu xã phường, tỉnh thành sau Sáp nhập năm 2025 <<