Phải làm gì khi bị chuột rút hoặc sứa cắn khi đi du lịch biển 2025?

Khi bị sứa đốt

Khi bị sứa đốt hoặc các loài sinh vật biển như cá đuối gai độc tấn công, điều quan trọng nhất là phải bình tĩnh và xử lý đúng cách. Vết chích hay đốt từ các sinh vật này thường gây đau đớn dữ dội, thậm chí có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như viêm da hoại tử, tán huyết, rối loạn nhịp tim, khó thở, tê liệt cơ hoặc tổn thương thần kinh. Để giảm thiểu tác động và tránh hậu quả nghiêm trọng, bạn nên thực hiện theo các bước sơ cứu sau:

• Lập tức rửa vết thương bằng nước biển sạch. Không dùng nước ngọt hay nước nóng vì sẽ kích thích các tế bào nọc độc còn sót lại, khiến tình trạng tồi tệ hơn. Nước biển sẽ giúp làm sạch vết thương và loại bỏ một phần độc tố chưa kịp xâm nhập vào cơ thể.
• Loại bỏ phần cơ thể của sinh vật còn bám trên da. Nếu có xúc tu sứa hay gai cá đâm vào da, cần nhẹ nhàng lấy ra bằng nhíp, khăn hoặc tay có đeo găng, tránh chạm trực tiếp để không làm lan thêm độc tố.
• Trung hòa độc tố bằng dung dịch phù hợp. Pha loãng giấm, nước amoniac, soda hoặc bột ngọt (mì chính) theo tỉ lệ 1 phần hóa chất với 10 phần nước, rồi thoa đều lên vết thương. Nếu không có sẵn những thứ này, bạn có thể dùng nước cốt chanh để sát trùng tạm thời.

• Cạo nhẹ vùng bị đốt. Dùng cạnh thìa, que kem hoặc dao nhựa để cạo nhẹ nhàng nhằm loại bỏ những tế bào nọc độc còn lại trên bề mặt da. Thao tác này cần làm thật cẩn thận để không làm rách da hoặc lây lan thêm độc tố.
• Chườm lạnh để giảm đau. Vết đốt do sứa thường khiến da mẩn đỏ, phồng rộp, nóng rát dữ dội và có thể để lại dấu xoắn hoặc vết dài. Chườm lạnh trong 1 giờ đầu tiên giúp làm dịu cơn đau và hạn chế sưng tấy. Tránh chạm tay hoặc gãi vào vùng da bị tổn thương để ngăn nhiễm trùng.
• Bôi thuốc và theo dõi triệu chứng. Khi vết thương đã khô, bạn có thể sử dụng các loại thuốc bôi ngoài da như corticosteroid, thuốc kháng histamine hoặc kem gây tê. Thoa thuốc 4 giờ một lần trong vài ngày để giảm ngứa, sưng và đau rát.
• Tìm đến cơ sở y tế ngay nếu có dấu hiệu nguy hiểm. Trong trường hợp người bị nạn có tiền sử dị ứng, bị đốt vào vùng nhạy cảm như mặt hoặc cổ, hoặc có biểu hiện nghiêm trọng như khó thở, nôn ói, chóng mặt, tim đập nhanh… cần nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để xử lý chuyên sâu.

Khi đi biển hay tham gia các hoạt động dưới nước, chuột rút là một trong những tình huống nguy hiểm hàng đầu, kể cả với những người bơi giỏi. Một cơn chuột rút bất ngờ có thể khiến bạn mất khả năng điều khiển cơ thể, dẫn đến hoảng loạn, đuối nước nếu không biết cách xử lý đúng.

Dấu hiệu nhận biết chuột rút

Chuột rút là tình trạng co thắt cơ đột ngột, gây đau dữ dội và làm mất khả năng co hoặc duỗi vùng cơ bị ảnh hưởng. Vị trí thường gặp là bắp chân, cơ bụng, cơ đùi hoặc cánh tay. Cơn đau có thể đến bất ngờ khi bạn đang bơi, đặc biệt khi đã vận động trong nước một thời gian hoặc khi nhiệt độ nước thấp.

Nguyên nhân gây chuột rút

Hiện tượng chuột rút có thể xuất phát từ nhiều yếu tố:

• Vận động quá sức hoặc không khởi động kỹ trước khi xuống nước, khiến các cơ chưa kịp thích nghi với cường độ hoạt động.
• Mất cân bằng điện giải, do thiếu muối, mất nước sau khi ra mồ hôi nhiều.
• Hạ thân nhiệt, hạ đường huyết xảy ra khi bạn bơi quá lâu, xuống nước lúc sáng sớm hoặc chiều muộn, hoặc bỏ bữa trước khi vận động mạnh.
• Căng thẳng thần kinh và thiếu oxy, cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng co thắt cơ đột ngột này.

Cách xử lý khi bị chuột rút

Nếu bị chuột rút khi đang ở dưới nước, việc đầu tiên là giữ bình tĩnh. Bạn càng hoảng loạn, vùng vẫy càng mạnh thì càng dễ bị chìm.

• Trong trường hợp không thể tự bơi vào bờ, hãy cố gắng thả ngửa người nổi trên mặt nước, hít thở sâu để giữ bình tĩnh, giơ một tay lên vẫy gọi cứu hộ, tay còn lại giữ thăng bằng để cơ thể không chìm.
• Tuyệt đối không cố gắng bơi khi đang đau vì sẽ khiến tình trạng tệ hơn và mất sức nhanh.

Sau khi đã được hỗ trợ lên bờ hoặc tự thoát ra vùng nước nông, hãy tiến hành xử lý vết chuột rút theo từng vị trí:

Chuột rút ở bắp chân (thường gặp nhất)

• Duỗi thẳng chân, cố gắng nhón gót để kéo căng cơ bắp chân.
• Nếu có người giúp, hãy nằm ngửa, giữ chân thẳng và nhờ họ đẩy các ngón chân hướng về đầu gối.

Chuột rút ở đùi

• Ngồi hoặc nằm xuống.
• Người hỗ trợ kéo thẳng chân, đồng thời nâng gót chân lên và ấn nhẹ đầu gối xuống để làm giãn cơ đùi.

Chuột rút cơ bụng (rất nguy hiểm)

• Dang rộng tay chân, thả lỏng toàn thân, hít thở sâu để thư giãn cơ bụng.
• Dùng tay xoa nhẹ nhàng vùng bị co thắt, hoặc nhờ người hỗ trợ xoa bóp và đưa vào bờ ngay lập tức.

Chuột rút cơ vùng sườn

• Hít sâu, thở chậm để giúp giãn cơ hoành.
• Xoa bóp nhẹ vùng xương sườn và uống nước ấm, trà đường hoặc nước cam, nước chanh, oresol để bổ sung đường và muối.

Lưu ý phòng tránh và phục hồi

• Không nên tiếp tục bơi ngay sau khi bị chuột rút. Cơ cần thời gian hồi phục, nên nghỉ ngơi và quay lại hoạt động vào hôm sau.
• Luôn khởi động kỹ trước khi xuống nước và tránh bơi khi đói hoặc sau khi ăn no.
• Uống đủ nước, bổ sung điện giải trong suốt hành trình.
• Có thể tắm nước ấm, xoa bóp nhẹ nhàng sau khi về để giúp cơ thư giãn và giảm nguy cơ chuột rút tái phát.

Chuột rút tuy không phải là tai nạn nghiêm trọng nếu xử lý đúng cách, nhưng khi xảy ra giữa biển, nó có thể đe dọa đến tính mạng. Vì thế, hiểu và chuẩn bị sẵn kỹ năng xử lý là điều cần thiết để bạn có thể tận hưởng kỳ nghỉ biển một cách an toàn và trọn vẹn.

Lưu ý khi đi biển để tránh tai nạn do sứa đốt và chuột rút

• Mang theo các loại thuốc cần thiết như thuốc giảm ngứa, kháng sinh, thuốc tiêu chảy, trợ tim và một chai giấm để xử lý nhanh khi bị sứa đốt.
• Khi bị sứa cắn, bơi vào bờ, loại bỏ phần châm còn sót lại rồi dùng lá muống biển nhai nát, đắp lên vết thương để giảm sưng đau. Nếu bị ngứa nhiều vùng, có thể giã nát muống biển, pha với nước, lọc lấy nước cốt để thoa sau khi tắm sạch.
• Để tránh chuột rút: luôn khởi động 10–15 phút trước khi xuống nước bằng các động tác xoay khớp nhẹ, chạy tại chỗ. Tránh xuống biển khi đói, mệt, sau khi ăn no hoặc say tàu xe.
• Uống đủ nước, bổ sung khoáng hoặc nước chanh để giữ cân bằng điện giải.
• Xuống nước từ từ để cơ thể làm quen dần, không vội vàng.
• Nếu cảm thấy mỏi cơ hoặc lạnh khi bơi, nên bơi vào bờ, thả nổi thư giãn vài phút rồi lên bờ nghỉ. Nếu rét run, cần sưởi ấm và uống nước nóng có đường để phục hồi nhanh hơn.