Khám phá nhà cổ Huỳnh Phủ - Kiệt tác kiến trúc Huế giữa đất Bến Tre

Nhà cổ Huỳnh Phủ (xã Đại Điền, huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre) là một công trình kiến trúc mang dấu ấn thời gian, được xây dựng từ năm 1890. Với hơn 100 năm tuổi, ngôi nhà không chỉ là di sản văn hóa quý giá của vùng đất cù lao mà còn phản ánh rõ nét phong cách kiến trúc truyền thống Nam Bộ xưa. 

Nhà cổ Huỳnh Phủ ở đâu?

• Địa chỉ: Xã Đại Điền, huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre.

Nếu bạn muốn ghé thăm nhà cổ Huỳnh Phủ, có thể dễ dàng di chuyển bằng taxi, xe máy hoặc ô tô cá nhân tùy theo kế hoạch và điểm xuất phát. Nằm sâu trong vùng đất miền Tây hiền hòa, ngôi nhà cổ hơn 100 năm tuổi không chỉ là công trình kiến trúc độc đáo mà còn gắn với một câu chuyện lập nghiệp đầy cảm hứng của chủ nhân – ông Huỳnh Ngọc Khiêm, hay còn gọi là Hương Liêm.

Theo lời kể từ đời cháu thứ 6 trong dòng họ, thuở ban đầu khi ông Hương Liêm cùng vợ xuôi ghe bầu từ miền Trung vào Nam, chiếc ghe đến mé sông Hàm Luông thì bất ngờ bị đứt quai chèo hai lần liên tiếp. Tại nơi còn hoang vắng, rừng núi rậm rạp, ông nghe văng vẳng hai câu hát ru. Cảm nhận như có điềm linh thiêng mách bảo, ông quyết định dựng nghiệp tại vùng đất này – một quyết định đã thay đổi cả gia tộc về sau.

Thuở ấy, ông trắng tay giữa rừng hoang, nhưng nhờ chí hướng và lòng kiên trì, sau nhiều năm bươn chải, gia đình ông đã sở hữu tới 2.000 mẫu đất, trở thành gia đình giàu có nhất vùng. Ông được mời vào ban hương chức địa phương và từ đó, cái tên Hương Liêm ra đời.

Khi kinh tế đã ổn định, ông quyết tâm xây dựng ngôi nhà mơ ước – nhà cổ Huỳnh Phủ. Không chọn vật liệu hay thợ tại địa phương, ông quay lại cố đô Huế để đặt mua nguyên vật liệu và mời thợ lành nghề từ Huế vào tận Bến Tre thi công. Ngôi nhà hoàn toàn được xây dựng thủ công và kéo dài tới 14 năm, mang đậm dấu ấn kiến trúc cung đình Huế pha trộn với hồn quê miền Tây mộc mạc.

Ngày nay, dù thời gian đã khiến nhà cổ xuống cấp, nhưng nơi đây vẫn lưu giữ trọn vẹn không khí của một thời vàng son và trở thành điểm đến không thể bỏ qua dành cho du khách yêu thích lịch sử, kiến trúc và văn hóa miền sông nước.

Chiêm ngưỡng những gì tại nhà cổ Huỳnh Phủ

Vẻ đẹp kiến trúc nhà cổ Huỳnh Phủ

Hoàn thành vào năm 1904, nhà cổ Huỳnh Phủ không chỉ là một công trình kiến trúc cổ tiêu biểu tại Bến Tre, mà còn là minh chứng sống động cho nghệ thuật xây dựng truyền thống, mang đậm ảnh hưởng của kiến trúc cung đình Huế. Ngôi nhà được dựng lên theo kiểu xuyên trính – một phong cách đặc trưng với kết cấu cân đối hai bên, trung tâm là hai cột lớn nối với nhau bằng thanh “trính” chắc chắn, tạo thành khung xương bền vững cho toàn bộ ngôi nhà.

Nhìn từ bên ngoài, nhà có hình chữ Nhất (一) truyền thống, nền nhà xây tam cấp cao ráo, lát gạch Tàu cổ kính. Bên trong chia làm ba gian chính và hai gian phụ ở đầu hồi. Gian giữa là không gian thờ tự linh thiêng – nơi đặt bàn thờ Phật và tổ tiên, đồng thời cũng là khu vực sinh hoạt chính của cả gia đình. Nhà có bề ngang khoảng 17 mét, chiều sâu 25 mét, tạo nên sự bề thế mà vẫn gần gũi.

Điều khiến nhà cổ Huỳnh Phủ thực sự nổi bật chính là vật liệu và kỹ thuật xây dựng. Ngôi nhà có tổng cộng 80 cây cột, trong đó 48 cây được làm từ gỗ lim, căm xe quý hiếm, phần còn lại bằng xi măng, tạo sự vững chãi và trường tồn với thời gian. Tất cả được thực hiện hoàn toàn thủ công trong suốt 14 năm, do những người thợ lành nghề từ Huế trực tiếp đảm nhiệm.

Bước chân vào nhà, du khách sẽ choáng ngợp trước hệ thống chạm trổ tinh vi phủ khắp cột, kèo, cửa, bàn thờ… Những họa tiết như tứ linh, tứ quý, rồng phượng đều được khắc họa sống động, sắc nét đến từng đường nét. Mỗi chi tiết đều mang dấu ấn văn hóa, thể hiện sự tài hoa của nghệ nhân xưa và gu thẩm mỹ của chủ nhân.

Hoa văn sống động, nghệ thuật chạm khắc tinh xảo

Không gian bên trong nhà cổ Huỳnh Phủ là một kho tàng nghệ thuật điêu khắc truyền thống. Từng hệ vì kèo, xuyên trính đều được chạm trổ công phu, sắc sảo đến từng chi tiết. Nhiều viên ngói trên trần vẫn còn lưu giữ hoa văn mây nước tinh xảo – phần còn lại của một mái ngói từng được vẽ toàn bộ trước khi bị hư hại do bão năm 2006.

Điểm đặc biệt nhất chính là những đôi liễn gắn liền thân cột – được làm từ gỗ đặc, khoét ruột để ôm khít thân cột, thay vì treo ván ngang như nhiều nhà cổ khác. Trên đó là những hình ảnh sống động, gần gũi như tôm, cá, cua, cò, nhị thập tứ hiếu, thể hiện triết lý sống chan hòa với thiên nhiên và lòng biết ơn của chủ nhân – cụ Hương Liêm – với mảnh đất đã giúp ông lập nghiệp.

Đỉnh cao của nghệ thuật chạm khắc nằm ở khu vực bàn thờ tổ tiên. Các phiến gỗ lớn được đục nổi, sơn son thếp vàng công phu, không chỉ thể hiện sự giàu có mà còn cho thấy gu thẩm mỹ kín đáo, tinh tế. Phòng ngủ vẫn giữ nguyên vẹn với hai chiếc giường gỗ lim đối xứng – là nơi lưu giữ rõ nét nhất hơi thở thời gian. Tương truyền, thợ được thuê làm không nhận tiền công theo ngày mà theo khối lượng dăm bào – mỗi chén được trả 5 cắc, minh chứng cho độ tinh xảo và công sức đổ vào từng chi tiết trong ngôi nhà.

>> Tra cứu xã phường, tỉnh thành sau sáp nhập năm 2025 <<