Giữa miền Tây Nam Bộ thanh bình, nơi những dòng sông lững lờ ôm lấy cánh đồng xanh ngát và cuộc sống trôi chậm theo nhịp chèo xuồng, có một món ăn đậm đà hương vị bản địa – bún Xiêm Lo Mộc Hóa, Long An. Mộc mạc như chính vùng đất sinh ra nó, món bún này mang đến sự giao hòa tinh tế giữa cái quen thuộc của ẩm thực Việt và chút lạ miệng từ nét văn hóa Khmer.
Bún Xiêm Lo, cái tên nghe lạ tai, thực chất bắt nguồn từ cụm từ Khmer “som lo m’chu”, nghĩa là “canh chua”. Món ăn mang đậm dấu ấn ẩm thực Khmer với nước lèo chua nhẹ, thơm mùi nghệ, sả và cá lóc đồng.
Khi về đến Mộc Hóa (Long An), bún Xiêm Lo được người Việt khéo léo biến tấu để phù hợp khẩu vị, tạo nên một phiên bản dung hòa giữa truyền thống Khmer và phong vị miền Tây. Ngày nay, tại các địa phương giáp biên như huyện Mộc Hóa, thị xã Kiến Tường, bún Xiêm Lo không chỉ là món ăn quen thuộc trong đời sống thường nhật, mà còn là biểu tượng văn hóa gắn kết cộng đồng.
Mỗi dịp lễ hội, cưới hỏi hay những buổi họp mặt cuối tuần, hình ảnh nồi bún Xiêm Lo nóng hổi nghi ngút khói giữa gian bếp ấm cúng đã trở thành một phần không thể thiếu trong bữa cơm gia đình – như một sợi dây nối liền quá khứ và hiện tại, người thân và láng giềng, văn hóa bản địa và tinh thần cởi mở đón nhận.
Không giống những món bún thường thấy, bún Xiêm Lo Mộc Hóa là sự hòa quyện đầy tinh tế giữa màu sắc bắt mắt và hương vị đậm đà, giữa quy trình chế biến công phu và nguyên liệu dân dã đặc trưng của miền Tây Nam Bộ.
Linh hồn của món ăn nằm ở phần nước lèo – được nấu từ cá lóc đồng tươi, loại cá nổi tiếng ở miền Tây với thịt chắc, ngọt và ít tanh. Cá sau khi làm sạch được chia làm hai phần: đầu và xương cá ninh kỹ lấy nước ngọt, trong khi phần thịt được quết nhuyễn thủ công, tẩm ướp gia vị rồi vo viên vừa ăn. Khác với nhiều món chả cá khác, chả trong bún Xiêm Lo không dùng bột hay phụ gia, giữ trọn vị béo, dai tự nhiên và vị ngọt thanh mộc mạc của cá đồng.
Nghệ tươi giã nhuyễn, kết hợp với sả băm và ớt hiểm, tạo nên sắc vàng óng quyến rũ và mùi thơm nồng đặc trưng. Khi đun sôi, nồi nước lèo lan tỏa hương thơm hấp dẫn, khiến bất cứ ai cũng không thể cưỡng lại. Đặc biệt, người Mộc Hóa còn cho thêm da heo luộc mềm vào nước lèo, vừa tăng vị béo nhẹ, vừa làm món ăn thêm tròn vị mà không hề gây ngấy.

Phần bún sợi nhỏ trắng tinh được trụng vừa tới, giữ được độ mềm dai hoàn hảo. Khi ăn, bún được chan ngập nước lèo nóng hổi, rắc thêm viên chả cá, rau sống đủ loại như giá đỗ, bắp chuối bào, rau thơm, rau quế, rau muống chẻ... Mỗi loại rau là một tầng hương vị riêng, hòa quyện cùng nước dùng tạo nên tổng thể hài hòa, đậm đà mà vẫn thanh thoát.
Không thể thiếu là chén nước mắm nguyên chất pha ớt cay nồng, được dọn kèm để chấm chả cá hoặc rưới nhẹ lên bún. Mặn mà, cay xé nhưng đầy quyến rũ – nước mắm như "nút thắt" cuối cùng, làm bật dậy toàn bộ tinh túy của món ăn.