“Lạc lối” ở Bát Cảnh Sơn Hà Nam: Nơi hội tụ nhiều thắng cảnh nổi tiếng

Nơi đây, non nước hữu tình, động thăm thẳm, chùa chiền cổ kính hòa quyện vào nhau, tạo nên một bức tranh phong cảnh tuyệt mỹ. Hãy cùng "lạc lối" ở Bát Cảnh Sơn và khám phá những thắng cảnh nổi tiếng nơi đây.

Bát Cảnh Sơn ở đâu Hà Nam?

• Địa chỉ: Tượng Lĩnh, huyện Kim Bảng, Hà Nam

Bát Cảnh Sơn là quần thể di tích lịch sử - văn hóa tọa lạc tại xã Tượng Lĩnh, huyện Kim Bảng, Hà Nam. Một phần của Bát Cảnh Sơn nằm trên dãy Hương Tích, nay thuộc Hà Nội, tạo nên vị thế sơn thủy hữu tình. Nơi đây, chùa chiền, đền đài tạo thành một hệ thống liên hoàn, mang đến cho du khách không gian tham quan, vãn cảnh lý tưởng.

Sở dĩ có tên gọi Bát Cảnh Sơn bởi dãy núi này có 8 cánh, tựa như 8 cánh hoa nở rộ giữa đất trời. Từ xa xưa, Bát Cảnh Sơn đã nổi tiếng là thắng cảnh của trấn Sơn Nam, là nơi vua chúa, quan lại thường đến thưởng ngoạn. Tương truyền, nơi đây từng có 8 ngôi chùa cổ kính, nhưng do thời gian và chiến tranh, một số đã bị phá hủy. Tuy nhiên, hàng năm, Bát Cảnh Sơn vẫn thu hút đông đảo du khách thập phương đến tham quan, chiêm bái.

Du lịch Bát Cảnh Sơn Hà Nam có gì hấp dẫn?

Nằm liền kề với quần thể danh thắng Hương Sơn, Bát Cảnh Sơn được ví như "Tiểu Hương Sơn" với vẻ đẹp non nước hữu tình. Thuộc xã Tượng Lĩnh, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam, Bát Cảnh Sơn nằm ở vị trí giao thoa giữa ba huyện Kim Bảng (Hà Nam), Mỹ Đức và Ứng Hòa (Hà Nội).

Từ lâu, dãy Bát Cảnh Sơn với 8 ngọn núi hùng vĩ đã được biết đến là một thắng cảnh nổi tiếng của trấn Sơn Nam. Theo sử sách ghi chép, vào thế kỷ XVI, vị chúa Trịnh Doanh khi đi qua đây đã vô cùng ấn tượng trước cảnh đẹp của Bát Cảnh Sơn, so sánh nó với danh thắng Tiêu Tương của Trung Quốc và cho lập hành cung để tiện việc thưởng ngoạn.

Tương truyền, Bát Cảnh Sơn xưa kia có 8 ngôi chùa và 1 ngôi miếu thờ thổ thần, được xây dựng theo thuyết bát quái ngũ hành. Cái tên Bát Cảnh Sơn cũng có thể bắt nguồn từ 8 ngôi chùa này. Tuy chiến tranh đã phá hủy một số cảnh quan, nhưng Bát Cảnh Sơn vẫn thu hút đông đảo du khách hành hương và thăm quan mỗi năm.

Bát Cảnh Sơn có những ngôi chùa nào?

Bát Cảnh Sơn không chỉ nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn là nơi tọa lạc của nhiều ngôi chùa cổ kính, linh thiêng. Du khách có thể ghé thăm Đền Tiên Ông, chùa Ông, chùa Tam Giáo, chùa Kiêu, Chùa Bà, Chùa Cả, Chùa Vân Mộng... Mỗi ngôi chùa đều mang đậm dấu ấn kiến trúc truyền thống, hòa quyện cùng cảnh sắc thiên nhiên hữu tình, tạo nên một không gian tâm linh thanh tịnh.

Đền Tiên Ông

Tọa lạc trên lưng chừng núi Tượng Lĩnh, Đền Tiên Ông được thành lập từ thời vua Trần Nhân Tông. Ngọn núi cao khoảng 200m, có hình dáng tựa như một chú voi đang quỳ phủ phục, nên người dân thường gọi là "voi quỳ". Đây cũng chính là điểm khởi đầu trong hành trình khám phá Bát Cảnh Sơn.

Từ km13 đại lộ 22, du khách men theo con đường đá thoai thoải hướng về phía Bắc chân núi Tượng Lĩnh. Đi qua 5 gian nhà khách, 3 gian nhà tổ, du khách sẽ tiếp tục leo 108 bậc đá để lên đến đền. Ngôi đền mang kiến trúc hình chữ "tam", gồm tiền đường 5 gian, trung đường 3 gian và hậu cung 1 gian. Trải qua nhiều lần trùng tu, đền đã có quy mô đồ sộ như ngày nay.

Kiến trúc độc đáo, cổ kính

Tiền đường đền được xây dựng theo kiểu chồng diêm tám mái, uốn cong mềm mại. Bốn góc mái trang trí hình rồng tinh xảo. Mái đền lợp ngói nam sắp xếp đều đặn. Trung đường xây theo kiểu hồi văn cánh bảng tam đấu, hậu cung hình vòm.

Bên trong đền còn lưu giữ nhiều di vật quý giá như thần phả, sắc phong, hoành phi, câu đối, bát hương bằng đá, bằng đồng... Đặc biệt, hai pho tượng Tiên Ông, một bằng gỗ, một bằng đồng, được đặt trang trọng trong hậu cung, thu hút sự chú ý của du khách.

Đền Tiên Ông, tọa lạc tại xã Đại Cương, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam, là nơi thờ tự Nam thiên đại thành hoàng Thánh tổ Thiên vương Bồ Tát, hay còn gọi là Đức Thánh Tiên Ông. Tương truyền, cha ngài là một quan lớn triều Trần, có đến 23 thê thiếp nhưng mãi vẫn chưa có con trai nối dõi. Trong một lần kinh lý qua vùng Sơn Nam, ông lấy người vợ thứ 24 tại xã Thịnh Đại và sinh ra ngài.

Ngay từ khi lọt lòng, ngài đã có nhiều tướng mạo khác thường. Lớn lên, ngài một lòng hướng Phật, chu du khắp nơi tìm thầy học đạo. Khi đến vùng Quang Thừa (nay là xã Tượng Lĩnh), cảm mến dãy Bát Cảnh Sơn linh thiêng, ngài lập chùa Tam Giáo dưới chân núi để thờ Phật và tổ tiên.

Sinh thời, Đức Thánh Tiên Ông có nhiều công đức với nhân dân, như cứu giúp người nghèo, chữa bệnh cho người dân. Khi đắc đạo, ngài hóa thân vào cây "Đại nại" và dặn dò dân làng dùng gỗ cây này tạc tượng thờ ngài. Dân làng nhớ ơn, lập đền thờ và tạc tượng theo lời ngài dặn.

Pho tượng Đức Thánh Tiên Ông rất linh thiêng. Trải qua nhiều biến cố lịch sử, chiến tranh tàn phá, pho tượng vẫn nguyên vẹn, không ai có thể xâm phạm. Tương truyền, khi Nguyễn Hữu Chỉnh mang tượng đồng đi đúc tiền, búa rìu không thể chạm vào tượng, còn quân lính chạm vào tượng thì bị rìu chặt vào chân mình. Cuối cùng, Nguyễn Hữu Chỉnh phải hoàn trả tượng về đền.

Đền Tiên Ông đã được nhiều vị vua chúa ghé thăm, như Lê Thái Tổ, Lê Dụ Tông, Trịnh Doanh... Tương truyền, Lê Quý Đôn và Nguyễn Huy Oánh là con cầu tự của Đức Thánh Tiên Ông. Hàng năm, vào ngày rằm tháng 6 âm lịch, lễ hội đền Tiên Ông được tổ chức long trọng, thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương.

Chùa Ông

Nằm ngay phía trước đền Tiền Ông là một hồ nước lớn hình bán nguyệt, uốn lượn theo chân núi Tượng Lĩnh. Với diện tích lên tới 320 mẫu, hồ nước luôn đầy ắp quanh năm, độ sâu trung bình từ 4 đến 5 mét. Tương truyền, giữa hồ từng có một ngôi chùa cổ kính gọi là Chùa Ông, nhưng đã bị lũ cuốn trôi vào năm 1901.

Ngày nay, hồ nước vẫn giữ được vẻ đẹp thanh bình, là nơi sinh sống của nhiều loài cá lớn. Với diện tích mặt nước rộng lớn, hồ có tiềm năng phát triển các hoạt động du lịch như du thuyền và câu cá.

Chùa Tam Giáo

Từ đền Tiên Ông, men theo sườn núi khoảng 1km, du khách sẽ đến với đền chùa Tam Giáo. Tương truyền, chùa Tam Giáo xưa kia có quy mô đồ sộ với hàng nghìn gian, ngàn vạn pho tượng Phật uy nghi. Gắn liền với ngôi chùa này là câu chuyện kỳ bí về chiếc nồi cơm và lọ muối vừng của Tiên Ông, ăn hết lại đầy, nuôi sống vô số thợ xây dựng chùa.

Chùa Tam Giáo tọa lạc dưới chân núi, nơi có dòng suối trong vắt chảy từ lòng núi ra. Tương truyền, dòng suối này mỗi ngày lại "ban tặng" hai bát gạo và hai đồng xu cho nhà sư sinh sống. Nhưng rồi lòng tham của con người đã phá vỡ điều kỳ diệu ấy. Có kẻ đã đục rộng miệng suối, khiến gạo và tiền không còn chảy ra nữa. Câu chuyện mang đậm tính nhân văn, gửi gắm bài học sâu sắc về lòng tham và sự trừng phạt của thiên nhiên.

Trong kháng chiến chống Pháp, chùa Tam Giáo là căn cứ địa quan trọng của quân và dân ta. Nơi đây từng là kho tiếp liệu của công binh xưởng Liên khu III, đồng thời là trụ sở làm việc của Liên khu ủy và Ủy ban kháng chiến Liên khu III giai đoạn 1947-1950.

Trước kia, con đường từ đền Tiên Ông đến chùa Tam Giáo có nhiều hang động đẹp. Tuy nhiên, do biến động của thiên nhiên và tác động của con người, nhiều hang đã bị phá hủy.

Chùa Tam Giáo đã được trùng tu, tôn tạo trong những năm gần đây. Chùa có kiến trúc hình chữ "đinh", gồm 5 gian đại tế và một hậu cung. Phần mái được lợp ngói nam, tạo thành 8 mái chồng diêm, mang đậm nét kiến trúc truyền thống.

Các ngôi chùa khác

Bên cạnh những thắng cảnh nổi tiếng, Bát Cảnh Sơn còn là nơi tọa lạc của sáu ngôi chùa cổ: chùa Kiêu, chùa Bà, chùa Dâu, chùa Cả, chùa Vân Mộng và chùa Bông.

Dấu ấn thời gian trên những công trình tâm linh

Trước kia, những ngôi chùa này là những di tích lịch sử linh thiêng, sở hữu kiến trúc cổ kính, tinh xảo. Tuy nhiên, trải qua thời gian, chiến tranh và thiên tai, nhiều ngôi chùa đã bị hư hại nghiêm trọng. Đây là điều đáng tiếc cho người dân địa phương và du khách thập phương.

Khám phá những tàn tích cổ xưa

Hiện nay, chùa Kiêu chỉ còn lại nền móng và một hang động nhỏ. Để đến được chùa Kiêu, du khách cần leo ngược lên đỉnh núi khoảng 200m. Từ đây, những ai ưa thích khám phá có thể tiếp tục men theo đường đèo để đến với chùa Vân Mộng, hoà mình vào cảnh sắc hoang sơ của núi rừng.

Bát Cảnh Sơn, với vẻ đẹp sơn thủy hữu tình, động chùa linh thiêng, xứng đáng là điểm đến hấp dẫn cho những ai muốn tìm về chốn bình yên, thoát khỏi những ồn ào, náo nhiệt của phố thị. Hãy một lần đến với Bát Cảnh Sơn, tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và chiêm ngưỡng những thắng cảnh nổi tiếng nơi đây, để cảm nhận sức hấp dẫn của "tiểu Hương Sơn" giữa lòng Hà Nam.