Khu di tích Gò Tháp Đồng Tháp: Vén màn bí ẩn nền văn minh Óc Eo

Giới thiệu về khu di tích Gò Tháp - Đồng Tháp

Tọa lạc tại trung tâm vùng Đồng Tháp Mười, khu di tích Gò Tháp là một trong những di tích quốc gia đặc biệt quan trọng của Việt Nam, cùng với Khu trung tâm Hoàng Thành Thăng Long. Nơi đâ chứa đựng những giá trị lịch sử - văn hóa vô cùng quý giá, là minh chứng sống động cho sự hưng thịnh của vương quốc Phù Nam cách đây hơn 1.500 năm, cùng với dấu tích của hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ hào hùng.

Đến với Gò Tháp, du khách không chỉ được khám phá nền văn minh cổ đại mà còn được tìm hiểu về lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc. Mỗi viên gạch, mỗi hiện vật tại đây đều kể một câu chuyện, giúp du khách thêm trân trọng những đóng góp của cha ông.

Khu di tích Gò Tháp nằm cách huyện lỵ Tháp Mười khoảng 11km về phía Bắc và cách thành phố Cao Lãnh 43km về hướng Đông Bắc, khu di tích này tọa lạc trên địa bàn hai xã Mỹ Hòa và Tân Kiều, huyện Tháp Mười

Với hệ thống gò nhỏ trải rộng trên nền đất pha cát và hệ sinh thái rừng tràm đa dạng, Gò Tháp không chỉ là một địa điểm khảo cổ học quý giá mà còn là một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp. Nơi đây được biết đến là một trong hai di tích lịch sử và khảo cổ học có tầm quan trọng hàng đầu cả nước, mang trong mình những giá trị văn hóa, lịch sử sâu sắc.

Những dấu tích cổ xưa ở khu di tích Gò Tháp

Từ cuối thế kỷ 19, các nhà khảo cổ học người Pháp đã bắt đầu khám phá và nghiên cứu khu di tích Gò Tháp, phát hiện nhiều dấu tích kiến trúc cổ, tượng thờ, bia đá và văn tự quý giá. Sau năm 1975, các nhà khảo cổ học Việt Nam tiếp tục công cuộc khai quật và nghiên cứu, góp phần làm sáng tỏ hơn về lịch sử và văn hóa của vùng đất này.

Các nhà khảo cổ học đã có những phát hiện đáng kinh ngạc tại các khu di tích thuộc nền văn minh Óc Eo. Qua nhiều cuộc khai quật, người ta đã tìm thấy một lượng lớn di vật và hiện vật cổ, chứng minh một nền văn minh phát triển rực rỡ ở vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Ba loại hình di tích chính đã được xác định, bao gồm:

• Di tích cư trú: Với những dấu tích sinh hoạt rõ nét như bếp lửa, mảnh nồi, cọc nhà sàn, cho thấy cuộc sống sinh hoạt thường ngày của người dân Óc Eo.
• Di tích mộ táng: Các mộ táng được tìm thấy tại các gò cát, chứa đựng nhiều hiện vật quý giá như vàng, đá quý, đồ gốm, tượng thần... phản ánh tín ngưỡng và quan niệm về cuộc sống sau cái chết của người dân thời kỳ này.
• Di tích kiến trúc: Các công trình kiến trúc như thành cổ, đền tháp, miếu mạo... được xây dựng bằng kỹ thuật cao, thể hiện trình độ kiến trúc phát triển của người Óc Eo. Những di tích này thường được xây dựng trên các gò cao như Gò Minh Sư, Gò Tháp Mười, nhằm chống lại sự xâm thực của tự nhiên.

Các di vật đặc trưng của nền văn minh Óc Eo bao gồm tượng thần Visnu, Siva bằng đá sa thạch, cột đá có chốt, các phiến đá có chạm khắc hoa văn và minh văn, cho thấy sự giao lưu văn hóa với các quốc gia trong khu vực và thế giới.

Với kết quả nghiên cứu khoa học trong nhiều năm cho thấy, cách đây khoảng 1.500 năm, nơi đây đã từng tồn tại và phát triển một thành phố thuộc vương quốc Phù Nam vào thế kỷ thứ I-VI sau Công nguyên.

Cuối thế kỷ 17, đầu thế kỷ 18, những người Việt từ Đàng Ngoài đã dũng cảm vượt qua sông núi để đến khai hoang vùng đất Đồng Tháp Mười còn hoang sơ. Trước những khó khăn như rừng rậm, sình lầy, muỗi bầy, thú dữ, họ đã không ngừng nỗ lực, biến vùng đất hoang hóa thành những cánh đồng lúa xanh tươi, góp phần mở rộng bờ cõi và phát triển kinh tế của đất nước.

Những điểm tham quan không thể bỏ qua khi đến thăm khu di tích Gò Tháp

Quần thể di tích Gò Tháp Mười

• Gò Tháp Mười: Đây là trung tâm của khu di tích, nơi đã diễn ra nhiều cuộc khai quật khảo cổ và phát hiện ra nhiều hiện vật quý giá. Du khách có thể tham quan các di tích như hào thành, móng nhà, nền móng các công trình kiến trúc cổ.
• Tháp Cổ Tự: Ngọn tháp cổ kính này từng là một phần của hệ thống kiến trúc tôn giáo của người Óc Eo. Việc leo lên tháp sẽ giúp bạn có cái nhìn bao quát hơn về khu vực xung quanh.
• Đền thờ cụ Đốc Binh Nguyễn Tấn Kiều: Đây là nơi thờ cúng một vị tướng tài ba của vùng đất này, mang đậm nét văn hóa tín ngưỡng của người dân địa phương.

Bảo tàng Gò Tháp

• Kho tàng hiện vật: Bảo tàng trưng bày một lượng lớn hiện vật quý giá được khai quật tại khu di tích, bao gồm đồ gốm, đồ trang sức, tượng thần, công cụ sản xuất... Giúp du khách hình dung rõ hơn về cuộc sống, văn hóa của người Óc Eo.
• Không gian trưng bày: Bảo tàng được thiết kế hiện đại, với các bảng thông tin chi tiết, giúp du khách dễ dàng tiếp cận thông tin và hiểu rõ hơn về ý nghĩa của từng hiện vật.

Các di tích khác

• Gò Minh Sư: Nơi đây từng là một trung tâm hành chính và tôn giáo quan trọng của người Óc Eo.
• Miếu Bà Chúa Xứ: Ngôi miếu cổ kính này là nơi thờ cúng Bà Chúa Xứ, một vị thần được người dân địa phương tôn sùng.
• Đền thờ Thiên hộ Võ Duy Dương: Nơi thờ cúng một vị tướng tài ba khác của vùng đất này.

Nền văn minh Óc Eo là một nền văn hóa phát triển rực rỡ ở vùng đồng bằng sông Cửu Long từ thế kỷ I đến thế kỷ VII. Người Óc Eo đã để lại nhiều dấu tích về một nền văn hóa phát triển với hệ thống đô thị, thương mại, và nghệ thuật độc đáo.