Kỳ lạ đặc sản cháo ấu tẩu Hà Giang được làm từ loại củ có “độc tính”

Hà Giang, vùng đất địa đầu Tổ quốc, không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, những cung đường đèo uốn lượn mà còn níu chân du khách bởi nét văn hóa ẩm thực độc đáo, mang đậm bản sắc dân tộc. 

Ấu tẩu, còn được gọi là củ gấu tàu, là một loại cây thân thảo thuộc họ ráy, mọc hoang dã ở vùng núi cao Hà Giang. Củ ấu tẩu có hình dáng giống củ khoai lang, vỏ ngoài màu nâu sẫm, bên trong có màu trắng ngà. Điều đặc biệt là củ ấu tẩu chứa độc tố aconitin, có thể gây ngộ độc, thậm chí tử vong nếu ăn sống hoặc chế biến không đúng cách. Vậy mà, người dân Hà Giang đã khéo léo chế biến loại củ độc này thành món cháo ấu tẩu thơm ngon, bổ dưỡng, trở thành đặc sản nức tiếng gần xa.

Để loại bỏ độc tố của củ ấu tẩu, người ta phải trải qua quá trình chế biến công phu, tỉ mỉ. Củ ấu tẩu được rửa sạch, ngâm nước vo gạo nhiều lần, sau đó đem luộc chín kỹ. Sau khi luộc, củ ấu tẩu được bóc vỏ, giã nhuyễn hoặc xay nhỏ.

Cháo ấu tẩu được nấu từ gạo nếp nương, ninh nhừ cùng với thịt chân giò lợn, thêm chút hành, gừng, gia vị cho thơm. Khi cháo chín, người ta mới cho ấu tẩu đã giã nhuyễn vào khuấy đều, đun thêm vài phút cho cháo sánh lại là được.

Tô cháo ấu tẩu nóng hổi, thơm lừng, có màu nâu nhạt đặc trưng của ấu tẩu, điểm xuyết những miếng thịt chân giò béo ngậy, hành lá xanh non. Khi ăn, thực khách sẽ cảm nhận được vị bùi bùi, ngầy ngậy của ấu tẩu, vị ngọt của nước dùng, vị béo của thịt chân giò, hòa quyện cùng hương thơm của gạo nếp nương, tạo nên một hương vị độc đáo, khó quên.

Cháo ấu tẩu không chỉ là món ăn ngon mà còn có giá trị dinh dưỡng cao. Theo Đông y, ấu tẩu có vị cay, tính ôn, có tác dụng trừ phong hàn, giải cảm, chữa đau nhức xương khớp, rất tốt cho sức khỏe, đặc biệt là trong những ngày đông giá rét. 

Tuy thưởng thức cháo ấu tẩu quanh năm đều được, nhưng người Mông thường chọn buổi tối để nhâm nhi món ăn độc đáo này. Họ tin rằng, giấc ngủ đêm sẽ tốt hơn nhờ cháo ấu tẩu, mang lại hiệu quả tốt nhất cho sức khỏe.

Cháo ấu tẩu còn mang đậm ý nghĩa văn hóa trong đời sống của người dân Hà Giang. Món ăn này thường xuất hiện trong các dịp lễ tết, cưới hỏi, ma chay, thể hiện sự hiếu khách, tinh thần cộng đồng của người dân tộc vùng cao.

Tuy nhiên, khi ăn cháo ấu tẩu, thực khách cần lưu ý một số điều. Do củ ấu tẩu có độc tính nên chỉ nên ăn cháo ấu tẩu ở những quán ăn uy tín, đảm bảo quy trình chế biến an toàn. Không nên ăn quá nhiều cháo ấu tẩu trong một lần, đặc biệt là với những người có cơ địa yếu, người già, trẻ em và phụ nữ mang thai.

Có thể nói, cháo ấu tẩu là món ăn độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa ẩm thực của Hà Giang. Dù có chút "kỳ lạ" và "nguy hiểm" nhưng hương vị đặc biệt, giá trị dinh dưỡng và ý nghĩa văn hóa của cháo ấu tẩu đã góp phần làm phong phú thêm bức tranh ẩm thực Việt Nam.