Làng chiếu Cẩm Nê: Tọa độ check-in lung linh sắc màu tại Đà Nẵng

Đến thăm làng Cẩm Nê, du khách sẽ được trải nghiệm một không gian văn hóa đặc sắc, tìm hiểu về lịch sử và quy trình làm ra những chiếc chiếu truyền thống, đồng thời có cơ hội hòa mình vào cuộc sống bình dị của người dân nơi đây.

Đôi nét về Làng chiếu Cẩm Nê – Đà Nẵng

• Địa chỉ: xã Hòa Tiến, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng

Nghề dệt chiếu Cẩm Nê có nguồn gốc từ huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa, được du nhập vào miền Nam trong thời kỳ lịch sử đầy biến động. Sau khi vua Lê Thánh Tông chiến thắng Chiêm Thành và sáp nhập thành Đồ Bàn vào Quảng Nam - Đà Nẵng, nhiều người dân từ Thanh Hóa đã di cư vào Nam sinh sống, mang theo những nghề thủ công truyền thống, trong đó có nghề dệt chiếu.

Theo thuyết minh về nguồn lốc Làng chiếu Cẩm Nê và chia sẻ của các bậc cao niên trong làng, Làng chiếu Cẩm Nê ra đời từ thời Nguyễn, ghi dấu ấn đậm nét trong lịch sử nghề thủ công Việt Nam. Tương truyền, chiếu Cẩm Nê từng được sử dụng trong cung đình nhà Nguyễn bởi chất lượng tuyệt hảo và kỹ thuật dệt tinh xảo của người dân nơi đây. Nhiều nghệ nhân làng chiếu đã được vua chúa ban sắc phong khen thưởng, ghi nhận công lao gìn giữ và phát triển nghề truyền thống.

Vùng đất Cẩm Nê với điều kiện tự nhiên thuận lợi, cây cói, cây đay dọc ven sông phát triển mạnh mẽ, cung cấp nguồn nguyên liệu dồi dào cho nghề dệt chiếu. Từ những sợi cói, sợi đay thô sơ, qua bàn tay tài hoa của người nghệ nhân, những chiếc chiếu trơn, chiếu hoa với màu sắc bắt mắt lần lượt ra đời. Nghề dệt chiếu đã từng là niềm tự hào của người dân Cẩm Nê, là kế sinh nhai nuôi sống bao thế hệ.

Dù trải qua bao biến động, làng Cẩm Nê ngày nay vẫn lưu giữ những giá trị văn hóa quý báu. Tuy số hộ dân theo nghề không còn nhiều, nhưng khung dệt, kỹ thuật và chất lượng chiếu vẫn được bảo tồn, gìn giữ, tiếp nối truyền thống cha ông. Mỗi chiếc chiếu Cẩm Nê không chỉ là vật dụng sinh hoạt, mà còn là tác phẩm nghệ thuật mang đậm hồn quê, chứa đựng tâm huyết của người dệt.

Những nét đẹp rất riêng của Làng chiếu Cẩm Nê

Làng chiếu Cẩm Nê không chỉ nổi tiếng với lịch sử lâu đời mà còn bởi những nét đẹp rất riêng, làm nên sức hút đặc biệt cho làng nghề truyền thống này.

Những con đường đượm mùi hương cói

Mặc dù nổi tiếng với nghề dệt chiếu, nhưng vùng đất Cẩm Nê lại không trồng được cây đay và cói - nguyên liệu chính để làm chiếu. Để duy trì nghề truyền thống, người dân nơi đây phải nhập nguyên liệu từ các vùng khác. Chính sự kết hợp giữa kỹ thuật dệt tinh xảo của người Cẩm Nê và nguồn nguyên liệu đa dạng đã tạo nên những chiếc chiếu với đủ màu sắc, kích thước, đáp ứng nhu cầu phong phú của khách hàng.

Đặc biệt, chiếu trơn Cẩm Nê nổi bật với vẻ đẹp tự nhiên, mộc mạc. Người thợ lựa chọn những sợi cói màu trắng tự nhiên, không qua nhuộm màu, phơi đến độ khô vừa phải, vẫn còn ửng sắc xanh rồi mới đem vào dệt. Sau khi hoàn thiện, chiếu được phơi nắng cho đến khi đạt được độ trắng sáng bóng, vừa tăng tính thẩm mỹ, vừa đảm bảo độ bền cho sản phẩm.

Khác với chiếu trơn, để tạo nên những chiếc chiếu hoa rực rỡ sắc màu, người nghệ nhân Cẩm Nê phải thực hiện thêm công đoạn nhuộm màu cho từng sợi cói. Màu vàng tươi, màu lục dịu mát, màu đỏ nổi bật, màu xanh thanh bình... tất cả hòa quyện, đan xen vào nhau tạo nên những hoa văn độc đáo trên nền chiếu.

Sau khi nhuộm, cói được đem phơi khô dưới nắng vàng, tạo nên một bức tranh đầy màu sắc rực rỡ khắp các nẻo đường làng Cẩm Nê. Du khách khi đặt chân đến đây sẽ không khỏi ngỡ ngàng trước vẻ đẹp độc đáo này, hòa quyện cùng mùi thơm đặc trưng của cói phơi, tạo nên một trải nghiệm khó quên.

Nơi hội tụ của những chiếc chiếu tinh hoa

Chiếu Cẩm Nê nổi tiếng khắp vùng bởi sự dày dặn, bền đẹp và êm ái. Không chỉ là vật dụng quen thuộc trong đời sống, chiếu Cẩm Nê còn mang đến cảm giác dễ chịu cho người dùng: mát mẻ, thoang thoảng hương cói dịu nhẹ vào mùa hè và ấm áp lạ thường khi đông về.

Điểm làm nên sự khác biệt của chiếu Cẩm Nê so với các làng chiếu khác chính là kỹ thuật dệt hoa tinh xảo. Thay vì dệt chiếu trắng rồi in hoa văn như những nơi khác, người nghệ nhân Cẩm Nê tỉ mỉ lựa chọn từng sợi cói, nhuộm màu rồi mới dệt. Họ khéo léo kết hợp các sợi cói màu sắc, biến khung dệt thành một bức tranh sống động, tạo nên những hoa văn độc đáo, tinh tế ngay trong quá trình dệt. Chính sự công phu, tỉ mỉ này đã tạo nên nét độc đáo riêng có, nâng tầm giá trị cho chiếu Cẩm Nê, khiến sản phẩm này luôn được khách hàng ưa chuộng.

Quy trình làm chiếu độc đáo của làng Cẩm Nê

Làng chiếu Cẩm Nê nổi tiếng với sự đa dạng về hình thức và mẫu mã. Từ chiếu khổ rộng, khổ hẹp, đến chiếu trơn, chiếu hoa, mỗi loại đều mang nét đặc trưng riêng. Dù kiểu dáng, kích thước có khác nhau, quy trình làm chiếu Cẩm Nê vẫn tuân thủ những công đoạn chính sau:

Chuẩn bị nguyên liệu:

• Sợi cói: Do điều kiện thổ nhưỡng không phù hợp để trồng cói, người dân Cẩm Nê phải nhập nguyên liệu từ các vùng khác. Sợi cói được tuyển chọn kỹ lưỡng, đảm bảo chất lượng tốt nhất để làm chiếu.

Dệt chiếu:

• Chiếu trơn: Dệt từ những sợi cói trắng dài, không chắp nối, tạo nên vẻ đẹp tự nhiên, mộc mạc.
• Chiếu hoa: Sợi cói được nhuộm màu theo ý muốn rồi phơi khô trước khi dệt. Người nghệ nhân khéo léo kết hợp các sợi cói màu sắc khác nhau, tạo nên những hoa văn độc đáo ngay trong quá trình dệt.

Hoàn thiện:

• Phơi chiếu: Chiếu sau khi dệt xong được trải phơi khắp sân, vườn, đường làng cho nguội.
• Gấp viền: Các sợi cói ở hai đầu chiếu được gấp lại để cố định, tránh bị bung ra.

Kỹ thuật dệt chiếu hoa ngay trong quá trình dệt là điểm độc đáo, khác biệt của làng chiếu Cẩm Nê so với những nơi khác, nơi thường dệt chiếu trắng rồi mới in hoa văn. Chính điều này đã tạo nên chất lượng vượt trội cho chiếu Cẩm Nê: bền đẹp, hoa văn tinh tế, không phai màu. Nhờ vậy, dù gặp khó khăn về nguồn nguyên liệu, chiếu Cẩm Nê vẫn có sức cạnh tranh cao trên thị trường, khẳng định vị thế của một làng nghề truyền thống lâu đời.

Đôi bàn tay khéo léo của những nghệ nhân

Mỗi chiếc chiếu Cẩm Nê ra đời đều là kết tinh của sự khéo léo, tỉ mỉ và tâm huyết của người nghệ nhân. Họ không chỉ dệt nên những sản phẩm chất lượng, đáp ứng nhu cầu sử dụng mà còn gửi gắm vào đó cả tình yêu nghề, niềm tự hào về làng nghề truyền thống.

Viền chiếu Cẩm Nê được gấp rất kỹ, dày dặn, chắc chắn, tạo cảm giác êm ái cho người nằm. So với chiếu ở những nơi khác, chiếu Cẩm Nê nổi bật hơn hẳn về độ bền, đẹp và sự thoải mái khi sử dụng.

Để tạo ra một chiếc chiếu hoàn chỉnh, cần có sự phối hợp nhịp nhàng của hai người thợ: một người giữ khổ, một người cầm thoi. Họ cần mẫn dệt liên tục trong mười tiếng đồng hồ mới cho ra đời được một đôi rưỡi hoặc hai đôi chiếu, tùy loại. Chính sự kỳ công, tỉ mỉ trong từng công đoạn đã tạo nên những sản phẩm chất lượng, làm hài lòng khách hàng.

Để thực sự cảm nhận được vẻ đẹp và giá trị của chiếu Cẩm Nê, bạn hãy đến tận nơi, tận mắt chứng kiến quy trình làm chiếu, chạm vào từng sợi cói, cảm nhận sự êm ái, mát lành của sản phẩm. Chỉ khi đó, bạn mới thực sự hiểu được nét đẹp nghệ thuật tuyệt vời ẩn chứa trong mỗi chiếc chiếu.

Nơi lưu giữ những chiếc chiếu cung đình

Thương hiệu chiếu Cẩm Nê nổi tiếng gần xa không chỉ nhờ vào chất lượng vượt trội mà còn bởi những nét độc đáo riêng có, được tạo nên từ sự dày công, tỉ mỉ của người nghệ nhân.

Phần bìa chiếu

Bìa chiếu Cẩm Nê dày dặn hơn hẳn so với chiếu của các làng nghề khác. Đây là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng và độ bền của chiếu. Người nghệ nhân phải có kinh nghiệm trong việc chọn sợi và dệt để tạo nên bìa chiếu chắc chắn, êm ái. Sợi cói được phơi kỹ lưỡng, đảm bảo độ bền, dai trước khi đưa vào dệt.

Hoa văn trên chiếu

• Chiếu trơn: Nguyên liệu làm chiếu trơn được lựa chọn kỹ càng, sợi cói, đay giữ nguyên màu trắng tự nhiên, phơi vừa đủ nắng để cói khô vừa tới, ửng màu xanh rồi mới dệt. Chiếu sau khi dệt xong được phơi thêm một lần nắng nữa cho sáng bóng, các sợi cói thừa được cắt tỉa gọn gàng. Chiếu trơn thường được dệt từ những sợi cói dài, không chắp nối, loại này có giá thành cao hơn loại dệt từ cói ngắn chắp nối.
• Chiếu hoa: Chiếu hoa Cẩm Nê được tạo nên bởi kỹ thuật dệt độc đáo, khác biệt hoàn toàn so với những làng chiếu khác. Sợi cói được nhuộm màu theo yêu cầu của khách hàng rồi đem phơi khô. Trong quá trình dệt, người nghệ nhân khéo léo sắp xếp các sợi cói màu sắc để tạo nên hoa văn tinh tế, sống động ngay trên bề mặt chiếu. Kỹ thuật này đòi hỏi sự tỉ mỉ, công phu và kinh nghiệm lâu năm.

Khổ dệt và thoi dệt

Khổ dệt và thoi dệt đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một chiếc chiếu hoàn chỉnh. Người dân Cẩm Nê thường sử dụng cây cau già để làm khổ dệt và thoi dệt bởi loại cây này vừa thẳng, nhẹ, vừa bền. Hai người thợ phối hợp nhịp nhàng, một người giữ khổ, một người cầm thoi, dệt liên tục trong 10 tiếng đồng hồ mới hoàn thành một đến hai đôi chiếu. Quá trình này đòi hỏi sự kiên nhẫn, tập trung cao độ và kỹ thuật điêu luyện.

Chiếu Cẩm Nê là kết tinh của sự khéo léo, tỉ mỉ và tâm huyết của người nghệ nhân. Mỗi công đoạn, từ chọn nguyên liệu, nhuộm màu, dệt chiếu, đều được thực hiện cẩn thận, chính xác. Chính điều này đã làm nên nét độc đáo riêng có, nâng tầm giá trị cho chiếu Cẩm Nê, giúp sản phẩm này luôn được khách hàng tin tưởng và lựa chọn.

>> Cẩm nang du lịch Đà Nẵng - Thành phố đáng sống nhất Việt Nam