Chuyện chưa kể về Chùa Đại Tuệ: Cổ tự linh thiêng nắm giữ 4 kỷ lục Việt Nam

Ngôi Cổ tự gắn liền với lịch sử hào hùng

Chùa Đại Tuệ - Chốn linh thiêng gắn với trang sử hào hùng, tọa lạc trên đỉnh cao nhất của dãy núi Đại Huệ (xã Nam Anh, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An). Nằm ở độ cao gần 500m so với mực nước biển, giữa khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, chùa Đại Tuệ không chỉ là điểm hành hương nổi tiếng mà còn là thắng cảnh văn hóa lịch sử hàng đầu của vùng Bắc Trung Bộ.

Đứng trên đỉnh Thăng Thiên của chùa, du khách sẽ được chiêm ngưỡng bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp: dòng Lam Giang hiền hòa uốn lượn, toàn cảnh các huyện Nam Đàn, Thanh Chương, Đô Lương, Hưng Nguyên, thành phố Vinh, Nghi Lộc và cả những hòn đảo xa xa ngoài biển Đông như Hòn Ngư, Hòn Mắt, Hòn Mê.

Chùa Đại Tuệ không chỉ sở hữu vị trí "đắc địa" trên đỉnh núi Đại Huệ mà còn mang trong mình những nét độc đáo hiếm có. Đứng ở sân chùa, du khách có thể phóng tầm mắt bao quát cả một vùng trời đất rộng lớn. Từ Đức Thọ, Hồng Lĩnh, Nghi Xuân cho đến dãy núi Hồng Lĩnh, Thiên Nhẫn hùng vĩ, tất cả như thu bé lại trong tầm mắt. Non nước xứ Nghệ hiện lên như một bức tranh thủy mặc sống động, khiến lòng người say mê.

Đặc biệt, chùa Đại Tuệ còn ghi dấu ấn riêng với hệ thống câu đối và chữ viết hoàn toàn bằng chữ quốc ngữ - nét độc đáo hiếm thấy ở những ngôi chùa cổ kính. Điều này càng khẳng định giá trị văn hóa và tinh thần dân tộc đậm đà của ngôi chùa.

Chùa Đại Tuệ là nơi ghi dấu ấn Phật giáo lâu đời trên mảnh đất này. Xung quanh chùa, núi non trùng điệp, mây trời tụ khí lành, cây cỏ xanh tươi quanh năm, tạo nên một không gian thanh tịnh, linh thiêng.

Tương truyền, chùa Đại Tuệ được xây dựng từ thời Mai Hắc Đế vào đầu thế kỷ thứ VIII. Đến đầu thế kỷ XV, vua Hồ Quý Ly cho trùng tu lại chùa để thờ Phật bà Đại Tuệ - người được cho là có công giúp Hồ Vương xây thành Đại Huệ làm căn cứ chống giặc Minh.

Ngôi chùa này cũng gắn liền với chiến công lẫy lừng của vua Quang Trung - Nguyễn Huệ. Năm 1789, trên đường ra Bắc đại phá quân Thanh, nhà vua đã dừng chân tại đây, chiêu mộ thêm mười vạn quân sĩ và tổ chức huấn luyện ngay trước sân chùa. Tại chùa Đại Tuệ, vua Quang Trung được một nhà sư chỉ cho đường tắt ra Thăng Long, vừa tránh được sự theo dõi của địch, vừa rút ngắn thời gian hành quân.

Nhờ lời mách nước của nhà sư, vua Quang Trung đã hành quân thần tốc ra Thăng Long, đại phá 29 vạn quân Thanh, sớm hơn dự định hai ngày. Sau chiến thắng vang dội, Hoàng đế Quang Trung ban chiếu cắt 20 mẫu đất giao cho chùa để dân làng lo việc hương khói, thờ cúng.

Trải qua bao biến thiên của lịch sử và thời gian, chùa Đại Tuệ xưa kia chỉ còn lại 3 bức tường rêu phong và một mái nhà tranh.

Núi Đại Huệ không chỉ là nơi tọa lạc của chùa Đại Tuệ mà còn ẩn chứa những câu chuyện lịch sử thú vị khác. Gần chùa có một ngôi mộ xây bằng đá, tương truyền là nơi an nghỉ của Hoàng đế Cảnh Thịnh (vua Quang Toàn – con trai của vua Quang Trung). Theo lời kể của người dân địa phương, khi bị nhà Nguyễn truy sát, vua Cảnh Thịnh đã chạy lên núi Đại Huệ, xuống tóc quy y cửa Phật tại chùa Đại Tuệ và sau khi viên tịch, nhà vua được an táng tại đây.

Ngoài ngôi mộ đá, chùa Đại Tuệ còn lưu giữ nhiều di vật quý giá như pho tượng Phật Tam thế, 5 bộ sách kinh Phật, bia đá, một số bát hương và bát gốm cổ. Những di vật này là minh chứng cho bề dày lịch sử và giá trị văn hóa của ngôi chùa.

Hiện, Chùa Đại Tuệ là ngôi chùa duy nhất ở Việt Nam thờ Phật bà Đại Tuệ – hiện thân của trí tuệ Đức Phật. Pho tượng Phật bà cổ trong chùa đã bị thất lạc, hiện nay chùa thờ pho tượng Phật Mẫu Đại Tuệ mới được đúc bằng đồng đỏ, cao 2,3m và nặng 1.100kg.

Câu chuyện về vua Quang Trung và chùa Đại Tuệ đã trở thành một phần không thể tách rời trong lịch sử dân tộc, góp phần tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt cho ngôi chùa cổ kính này.

Điểm du lịch tâm linh nổi tiếng

Ghi nhận những đóng góp của chùa Đại Tuệ trong công cuộc bảo vệ đất nước qua các thời kỳ lịch sử, cùng với sự đóng góp công đức của Phật tử gần xa, ngày 16/4/2011, chùa Đại Tuệ chính thức được khởi công xây dựng lại. Công trình bao gồm 3 phần: chùa Thượng, chùa Trung và chùa Hạ. Đến tháng 10/2015, chùa Thượng đã hoàn thành với nhiều hạng mục nổi bật như bảo tháp Đại Tuệ cao chín tầng, Đại hùng bảo điện, Tổ đường, nhà thờ Ngũ đế, khu Tăng xá, nhà cư sỹ, khách đường, lầu chuông, lầu khánh…

Sự trùng tu này đã góp phần khôi phục lại vẻ đẹp cổ kính cho chùa Đại Tuệ, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho du khách và Phật tử đến tham quan, chiêm bái.

Chùa Đại Tuệ ngày nay tọa lạc trên một không gian rộng khoảng 600m², ở độ cao hơn 450m so với mực nước biển. Bao quanh chùa là cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng, tĩnh lặng, mang đến cảm giác thanh tịnh cho những ai đến hành hương, vãn cảnh.

Quần thể chùa Đại Tuệ gồm 20 hạng mục công trình, nổi bật là 4 ngôi bảo điện chính trải dài từ chân núi đến đỉnh núi: chùa Trình, chùa Hạ, chùa Trung và chùa Thượng. Trong đó, chùa Thượng nằm trên đỉnh núi là nơi thờ tự chính. Điểm nhấn kiến trúc của chùa là bảo tháp Đại Tuệ chín tầng, cao 32m, nơi thờ Phật Thích Ca Mâu Ni, Phật Mẫu Đại Tuệ và Phật Di Lặc.

Đặc biệt, chùa Đại Tuệ không chỉ là nơi thờ Phật mà còn là nơi tôn vinh những anh hùng dân tộc, những người có công dựng nước và giữ nước. Tại đây, du khách sẽ bắt gặp tượng thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh và năm vị vua nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam: Vua Hùng, Mai Hắc Đế, Hồ Quý Ly, Quang Trung và Cảnh Thịnh.

Sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố tâm linh và lịch sử đã tạo nên nét độc đáo riêng cho chùa Đại Tuệ, thu hút đông đảo du khách thập phương đến tham quan, chiêm bái.

Bên cạnh những giá trị về kiến trúc và lịch sử, chùa Đại Tuệ còn lưu giữ những di vật độc đáo, mang đậm dấu ấn tâm linh. Nổi bật trong số đó là những đồ tế khí bằng đá, bao gồm mõ đá và chuông đá. Khi gõ vào mõ và chuông, âm thanh phát ra vang vọng khắp không gian, như kết nối trời đất và con người. Tương truyền rằng, chính vua Quang Trung đã từng dùng chiếc mõ đá này để hiệu triệu quân sĩ, thúc giục hành quân thần tốc xuống núi.

Trước sân chùa, có một phiến đá lớn với hình dáng tựa như ngai vàng. Truyền thuyết kể lại rằng, các bậc đế vương như Mai Hắc Đế, Hồ Quý Ly và Nguyễn Huệ đã từng ngự trên ngai đá này để thắp hương, cầu nguyện. Họ cầu mong cho sự đoàn kết giữa triều đình và nhân dân, xin sức mạnh để đánh tan quân xâm lược, bảo vệ đất nước và mang lại cuộc sống ấm no cho muôn dân.

Những câu chuyện ly kỳ về những di vật này góp phần tạo nên vẻ huyền bí, linh thiêng cho chùa Đại Tuệ, thu hút sự tò mò và khám phá của du khách gần xa.

Hành trình khám phá chùa Đại Tuệ không chỉ dừng lại ở những công trình kiến trúc và câu chuyện lịch sử mà còn mở ra trước mắt du khách một bức tranh thiên nhiên kỳ thú. Cách chùa khoảng bốn trăm mét, hai trụ đá lớn sừng sững như một cổng chùa tự nhiên, tạo nên cảnh quan hùng vĩ, ấn tượng.

Gần chùa Đại Tuệ, trên đỉnh núi, có một ao sen với đặc tính kỳ lạ là nở sớm và tàn muộn. Bên cạnh đó là giếng ngọc nước trong vắt quanh năm, soi bóng mây trời. Phía sau chùa là động Thăng Thiên với bàn cờ Tiên bằng đá độc đáo, kích thích trí tò mò của du khách. Đặc biệt, đi về phía Tây, cách chùa khoảng một trăm mét, có một tảng đá lớn nặng chừng năm khối, khi gõ vào phát ra âm thanh tựa như tiếng mõ, người dân quen gọi là Đá Mõ.

Chùa Đại Tuệ hiện đang nắm giữ 4 kỷ lục Việt Nam, ghi nhận những giá trị độc đáo về kiến trúc, văn hóa và tâm linh:

• Ngôi chùa trên núi có hồ nhân tạo lớn nhất
• Ngôi chùa sở hữu hệ thống tượng hồng ngọc nhiều nhất
• Ngôi chùa có hệ thống tượng bằng gỗ dâu nguyên khối lớn nhất
• Ngôi chùa có hệ thống câu đối bằng thư pháp thuần Việt nhiều nhất

Với những giá trị đặc biệt về cảnh quan, lịch sử và văn hóa, chùa Đại Tuệ là điểm đến hấp dẫn cho du khách thập phương, là nơi để con người tìm về chốn thanh tịnh, hòa mình vào thiên nhiên và khám phá những câu chuyện lịch sử hào hùng.