Tìm hiểu về nơi giữ lửa nghề dệt chiếu cói trăm năm ở Phú Yên

Làng nghề dệt chiếu cói Phú Tân là một trong những biểu tượng văn hóa truyền thống đặc sắc của miền Trung Việt Nam. Nơi đây không chỉ nổi tiếng với những sản phẩm chiếu cói tinh xảo, mà còn là minh chứng sống động cho sự gìn giữ và phát triển nghề thủ công truyền thống qua hàng trăm năm lịch sử.

Giới thiệu về làng nghề dệt chiếu cói Phú Tân

• Vị trí: xã An Cư, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên.

Làng nghề dệt chiếu cói Phú Tân, có tuổi đời hàng trăm năm, cách Thành phố Tuy Hòa khoảng 30km. Nơi đây, những người dân lao động vẫn giữ gìn và phát huy nghề truyền thống dệt chiếu, đồng thời hướng đến việc cải thiện đời sống cộng đồng một cách bền vững.

Đặc biệt, hầu hết các hộ dân ở Phú Tân đều tham gia vào nghề dệt chiếu, và họ tận dụng nguyên liệu có sẵn tại địa phương để phát triển nghề thủ công này. Thay vì trồng lúa như những vùng khác, người dân Phú Tân chọn trồng cói trên cánh đồng rộng khoảng 25 ha để cung cấp nguyên liệu cho nghề dệt chiếu. Đây là một địa điểm thú vị để tham quan, giúp du khách cảm nhận được sự bình dị và yên ả của một làng quê chân chất.

Giá bán chiếu thủ công tại Phú Tân dao động từ 50.000 - 60.000 đồng mỗi cặp, trong khi chiếu dệt bằng máy có giá từ 130.000 - 160.000 đồng.

Lịch sử và sự phát triển của làng nghề

Làng nghề dệt chiếu cói Phú Tân đã có lịch sử phát triển lâu dài. Vào năm 1977, làng nghề này được công nhận là Làng nghề truyền thống của tỉnh Phú Yên. Tuy nhiên, sự phát triển mạnh mẽ chỉ thực sự bắt đầu từ năm 1995 khi Trung tâm Khuyến nông tỉnh Phú Yên tổ chức các lớp dạy nghề dệt chiếu cho những người lao động nhàn rỗi, giúp duy trì nghề truyền thống và cải thiện đời sống người dân.

Đến nay, hơn 200 hộ dân tham gia vào nghề dệt chiếu, với hơn 600 lao động trực tiếp tham gia sản xuất. Làng nghề không chỉ sản xuất chiếu thủ công mà còn sản xuất chiếu bằng máy, mang lại năng suất cao và thu nhập ổn định cho cộng đồng. Các thiết bị máy móc hiện đại đã giúp sản xuất hơn 40.000 chiếc chiếu mỗi tháng.

Nhịp sống tại làng nghề dệt chiếu cói Phú Tân

Hằng ngày, âm thanh xào xạc của sợi cói cùng với màu sắc rực rỡ của các bó cói phơi dưới nắng làm cho không gian làng nghề thêm phần sống động. Chiếu cói được làm từ những sợi cói phơi khô, qua các công đoạn nhuộm màu và dệt thủ công. Để có một chiếc chiếu đẹp, người thợ phải rất khéo tay trong việc nhuộm màu sao cho màu sắc tươi sáng và bền lâu. Những người lớn tuổi trong làng vẫn tận tâm truyền lại kỹ thuật dệt chiếu cho thế hệ trẻ. 

Công đoạn làm chiếu và sự hiện đại hóa quy trình sản xuất

Làng nghề dệt chiếu cói Phú Tân tuân theo một quy trình tỉ mỉ từ gặt cói, giũ cói, phơi khô, nhuộm màu, làm sợi và dệt chiếu. Đặc biệt, công đoạn vận chuyển cói từ đồng ruộng về nhà rất đặc trưng, người dân thường kết các bó cói thành bè và kéo qua lạch nước hoặc gánh trên vai. Sau khi nhuộm, sợi cói được phơi khô và tiếp tục được dệt thành chiếu. Công đoạn nhuộm màu sợi cói yêu cầu người thợ phải có tay nghề cao, để đảm bảo màu sắc sắc nét và bền đẹp.

Chuyển đổi sang công nghệ hiện đại

Trước đây, nghề dệt chiếu thủ công ở Phú Tân đòi hỏi sự phối hợp của hai người để thực hiện, mỗi ngày chỉ sản xuất được hai cặp chiếu. Tuy nhiên, kể từ khi áp dụng máy móc hiện đại, sản lượng đã được nâng cao đáng kể. Các thiết bị máy móc giúp sản xuất nhanh chóng hơn, giảm bớt sức lao động và tăng thu nhập cho người dân.

Mặc dù đã áp dụng công nghệ hiện đại, người dân vẫn duy trì những công đoạn thủ công truyền thống như chuẩn bị nguyên liệu, nhuộm màu, và dệt chiếu. Việc kết hợp giữa phương pháp truyền thống và công nghệ hiện đại đã giúp làng nghề không chỉ bảo tồn nghề dệt chiếu mà còn phát triển và thích ứng với nhu cầu thị trường.

Làng nghề dệt chiếu cói Phú Tân không chỉ là một địa điểm thú vị để tham quan mà còn là một minh chứng sống động cho sự bền bỉ và khéo léo của người dân nơi đây trong việc gìn giữ và phát triển nghề truyền thống. Những sản phẩm chiếu cói từ Phú Tân đã được bán rộng rãi khắp các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân. Hãy đến Phú Tân để tận hưởng không khí bình yên và tìm hiểu thêm về nghề dệt chiếu độc đáo này.