Vậy “xứ Nẫu” là gì? Tại sao Phú Yên lại được gọi là xứ Nẫu? Hãy cùng khám phá ngay sau đây!
Theo lịch sử, vùng đất từ đèo Cù Mông đến đèo Cả (nay là Bình Định và Phú Yên) được khai khẩn từ cuối thế kỷ XVI bởi chúa Nguyễn Hoàng và Phù nghĩa hầu Lương Văn Chánh. Ban đầu, nơi đây được gọi là Phú Yên phủ, sau này nâng cấp thành dinh Trấn Biên.

Trong cơ cấu hành chính xưa, bên cạnh các đơn vị lớn như huyện, thuộc... còn có cấp nhỏ gọi là “Nậu” – chỉ nhóm người cùng nghề như: nậu nguồn (khai thác rừng), nậu nại (làm muối), nậu rớ (đánh cá bằng rớ), nậu vựa (làm mắm)... Do đặc trưng ngữ âm vùng Nam Trung Bộ, người dân nơi đây không phân biệt rõ dấu hỏi và dấu ngã, khiến từ “nậu” được phát âm thành “nẫu”. Từ đó vùng đất này được gọi là “xứ Nẫu” - nghĩa là “vùng đất của người nẫu”, tức vùng đất của người dân Phú Yên
Xứ Nẫu gồm hai tỉnh Bình Định và Phú Yên có ranh giới tự nhiên là đèo Cù Mông – con đèo hiểm trở và hùng vĩ. Không chỉ là ranh giới tự nhiên giữa hai vùng đất, đèo Cù Mông còn từng đóng vai trò trọng yếu trong lịch sử - là tuyến đường giao thương chiến lược và là cột mốc phân chia lãnh thổ giữa Đại Việt và vương quốc Chiêm Thành xưa kia.

Xứ Nẫu quyến rũ du khách bởi những bãi biển đẹp như tranh vẽ – Ghềnh Đá Đĩa, Vũng Rô hay Bãi Môn... Mỗi nơi là một tuyệt tác của thiên nhiên với làn nước trong veo như ngọc, ôm ấp bờ cát mịn màng và cảnh sắc hoang sơ, thơ mộng hiếm nơi nào sánh kịp. Đến đây du khách được thỏa mình trong làn nước mát lành như lạc bước vào một miền cổ tích giữa đời thực.

Ẩm thực xứ Nẫu mang đậm dấu ấn riêng, giản dị mà khó quên. Từ bánh hỏi lòng heo thơm lừng, mắt cá ngừ đại dương bổ dưỡng hay cá ồ nướng đậm đà hương biển – mỗi món ăn đều chứa đựng tinh hoa của vùng đất này. Những món ăn nơi đây đều kể một câu chuyện riêng – về biển, về làng chài, về bàn tay cần mẫn và trái tim yêu nghề của người dân xứ Nẫu.

Không chỉ có biển đẹp, đồ ăn ngon, Phú Yên còn khiến lòng người rung động bởi những giá trị văn hóa lâu đời. Tháp Nhạn – ngọn tháp Chăm cổ uy nghiêm tọa lạc bên dòng sông Đà Rằng êm ả – là một biểu tượng thiêng liêng của xứ "Nẫu". Được xây dựng từ thế kỷ XI, tháp là minh chứng sống động cho thời kỳ hưng thịnh của vương quốc Champa xưa đồng thời là biểu tượng giao thoa văn hóa giữa người Chăm và người Việt.
Đứng trên đỉnh tháp phóng tầm mắt ra xa, du khách có thể chiêm ngưỡng toàn cảnh thành phố Tuy Hòa nằm yên bình dưới chân núi - nơi mà nhịp sống vẫn chậm rãi, nhẹ nhàng như chính phong cách sống của con người nơi đây. Mỗi viên gạch, mỗi chi tiết chạm khắc trên tháp đều như kể lại câu chuyện của một nền văn hóa cổ từng rực rỡ huy hoàng, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người hậu thế.

Xứ Nẫu không chỉ đơn thuần là tên gọi địa lý mà còn là biểu tượng văn hóa, lịch sử và tâm hồn của người dân Phú Yên. Khi đặt chân đến xứ Nẫu, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp thiên nhiên tuyệt mỹ mà còn cảm nhận được hơi thở của một vùng đất giàu truyền thống, đậm đà bản sắc và tràn đầy sức sống. Chính điều đó đã khiến xứ Nẫu trở thành điểm đến không thể bỏ qua trên bản đồ du lịch Việt Nam, nơi mỗi hành trình đều là một trải nghiệm đáng nhớ và đầy cảm hứng.