Vì sao gọi Huế là đất Thần Kinh?

Để hiểu vì sao Huế được gọi là “đất Thần Kinh”, cần nhìn lại chặng đường lịch sử khi nơi đây từng giữ vai trò là trung tâm chính trị, văn hóa và tôn giáo quan trọng bậc nhất của cả nước.

Vì sao gọi Huế là đất Thần Kinh?

Tên gọi “Thần Kinh” bắt nguồn từ cách kết hợp hai yếu tố mang tính biểu tượng trong Hán – Việt: “kinh” tức kinh đô – nơi đặt trung tâm quyền lực quốc gia, và “thần” – biểu thị sự thần bí, linh thiêng. Ghép lại, “Thần Kinh” hàm ý chỉ một kinh đô mang sắc thái thần bí, linh thiêng. Cách gọi này phản ánh cách người xưa nhìn nhận về Huế như một mảnh đất đặc biệt, mang trong mình linh khí hội tụ của trời – đất.

Biệt danh đất “Thần Kinh” xuất hiện rõ từ thời nhà Nguyễn, khi Huế được chọn làm kinh đô chính thức vào năm 1802 dưới triều vua Gia Long.

Những truyền thuyết xoay quanh cái tên đất "Thần Kinh"

Những truyền thuyết xoay quanh cái tên đất "Thần Kinh" không chỉ mang màu sắc huyền bí mà còn phản ánh niềm tin của người xưa về thiên mệnh và phong thủy trong việc lựa chọn đất dựng đô. Trong số đó, có hai sự kiện được truyền tụng nhiều nhất.

Tiên tri của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm

Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm, một danh sĩ và trạng nguyên lỗi lạc dưới triều Lê (1491–1585), được hậu thế tôn kính như bậc hiền triết có tài nhìn xa trông rộng và khả năng tiên tri vận nước. Trong bối cảnh rối ren của triều đình, Nguyễn Hoàng - Vị chúa Nguyễn đầu tiên, người đặt nền móng cho vương triều Nguyễn, lo sợ bị hãm hại, đã tìm đến Trạng Trình xin lời chỉ dẫn để tìm nơi ẩn thân và gây dựng sự nghiệp.

Khi ấy, Nguyễn Bỉnh Khiêm chỉ nói một câu ngắn gọn nhưng đầy ẩn ý: “Hoành Sơn nhất đái, vạn đại dung thân” (Theo Wikipedia, có một số tài liệu nói là "Hoành Sơn nhất đái, khả dĩ dung thân"). Câu nói này mang hàm ý sâu xa rằng vùng đất phía Nam dãy Hoành Sơn, tức Thuận Hóa (nay là Huế), là nơi phù hợp để an cư lạc nghiệp và tránh biến loạn. 

Chính lời tiên tri này đã định hướng Nguyễn Hoàng chọn Thuận Hóa làm nơi gây dựng cơ đồ cho dòng họ Nguyễn, từ đó đặt nền móng cho kinh đô Phú Xuân trong tương lai. Từ góc nhìn lịch sử và tâm linh, Huế vì thế được xem là vùng đất được chỉ định bởi thiên mệnh – một “Thần Kinh” mang trong mình sự linh thiêng và huyền nhiệm.

Giấc mộng Thái Thượng Lão Quân

Theo Báo Đà Nẵng, tương truyền rằng khi Nguyễn Hoàng đi tìm vùng đất để xây dựng bản doanh, ông đã nằm mộng thấy bà lão mặc sắc phục đỏ, tự xưng là Thái Thượng Lão Quân. Bà lão bảo ông đi về hướng đông khoảng ba dặm để lập kinh đô. Khi đó, ông thấy mình cùng đoàn tùy tùng dừng nghỉ chân tại điểm cách Huế 5km về phía Tây, tại bờ Sông Hương.

Đến hôm sau, ông nghe lời bà lão đi về hướng Đông thì gặp một cảnh sơn thủy hữu tình như thiên nhiên đã bày sẵn sau khi đi được vài dặm. Vị chúa đầu tiên của nhà Nguyễn đã chọn nơi đây đặt bản doanh và sau này là kinh đô của cả nước vì vẻ đẹp của cảnh quan và địa thế phong thuỷ xứng tầm một xứ “địa linh nhơn kiệt”.

Sau này, để cảm tạ, Nguyễn Hoàng cho xây dựng chùa Thiên Mụ tại đó – một biểu tượng tâm linh nổi bật, đánh dấu sự linh thiêng của kinh thành tương lai. Câu chuyện kết hợp cả yếu tố tín ngưỡng và phong thủy này đã góp phần đặt nền móng cho danh xưng “đất Thần Kinh”, bởi nó cho thấy Huế không chỉ là nơi đặt quyền lực mà là vùng đất được thiêng liêng chọn lựa. 

Với hai sự kiện thần bí kể trên, kinh đô Huế đã được gọi là đất Thần Kinh. Vua Thiệu Trị, cháu của Nguyễn Hoàng đã có một chùm 20 bài thơ gọi là Thần kinh nhị thập cảnh để tả những cảnh đẹp của kinh thành Huế.

“Đất Thần Kinh” không chỉ là một danh xưng mang tính biểu tượng, mà còn là minh chứng cho vị thế trung tâm quyền lực và văn hóa của Huế trong suốt chiều dài lịch sử.