Chiêm ngưỡng bức tranh rồng lớn nhất Việt Nam được vẽ bằng chân ở Huế

Bức tranh rồng lớn nhất Việt Nam – Cửu Long ẩn vân mang trong mình vẻ đẹp huyền bí, quyền uy và giàu tính biểu tượng. Du khách khi đến lăng Khải Định không khỏi choáng ngợp trước sự tinh xảo của bức bích họa, nơi chín con rồng uốn lượn giữa những tầng mây, tạo nên một không gian linh thiêng và tráng lệ.

Giới thiệu khái quát về Cửu long ẩn vân - bức tranh rồng lớn nhất Việt Nam

Lịch sử và nguồn gốc của bức tranh rồng lớn nhất Việt Nam

Cửu long ẩn vân được vẽ trên trần của điện Khải Thành, nằm trong lăng Khải Định – một trong những công trình kiến trúc đặc sắc thời Nguyễn tại Huế. Bức tranh mô tả chín con rồng ẩn mình trong mây, tượng trưng cho sự linh thiêng, quyền uy và vẻ đẹp siêu nhiên. Bức tranh được hoàn thành trong khoảng thời gian xây dựng lăng Khải Định, kéo dài 11 năm (1920 - 1931).

Vào tháng 3/2008, bức họa này được Trung tâm Sách Kỷ lục Việt Nam công nhận là “Bức tranh vẽ trên trần chánh điện xưa và lớn nhất Việt Nam”.

Bức tranh Cửu long ẩn vân do ai vẽ?

Tác giả của bức tranh rồng lớn nhất Việt Nam là họa sĩ cung đình Phan Văn Tánh, một nghệ nhân lừng danh thời Nguyễn. Ông không chỉ góp mặt trong nhiều công trình mỹ thuật cung đình mà còn để lại dấu ấn sâu sắc qua bức “Long vân khế hội” ở chùa Diệu Đế, Huế. Tuy nhiên, chính Cửu long ẩn vân mới là đỉnh cao trong sự nghiệp hội họa của ông, ghi danh ông vào lịch sử mỹ thuật Việt Nam.

Vẻ đẹp độc đáo của bức tranh rồng lớn nhất Việt Nam - Cửu long ẩn vân

Bức họa gây ấn tượng mạnh mẽ bởi sự sống động, hài hòa và chiều sâu không gian thị giác. Chín con rồng ẩn hiện giữa tầng tầng lớp lớp mây, tạo ra cảm giác chuyển động liên tục và đầy sinh khí. Kỹ thuật phối màu tinh tế giúp các chi tiết như vảy rồng, mắt rồng, sừng rồng… hiện lên rõ nét dù được vẽ từ một khoảng cách xa và ở vị trí ngửa mặt khó thi công.

Ngoài ra, tính trường tồn vượt thời gian cũng là điều khiến giới chuyên môn kinh ngạc. Trải qua hơn một thế kỷ, bức tranh vẫn giữ được độ tươi sáng và bền màu, không bám bụi, không màng nhện – điều mà cho đến nay giới nghiên cứu vẫn chưa thể lý giải hoàn toàn.

Tìm hiểu về nghệ nhân Phan Văn Tánh và quá trình vẽ Cửu long ẩn vân

Tác giả bức tranh rồng lớn nhất Việt Nam - Phan Văn Tánh là một họa sĩ cung đình nổi danh thời Nguyễn, từng tham gia nhiều công trình mỹ thuật hoàng gia. Tuy nhiên, bức “Cửu long ẩn vân” mới chính là tác phẩm để đời của ông, ghi dấu ấn sâu đậm trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam.

Giai thoại về việc ông dùng chân vẽ tranh và cuộc đối thoại với vua Khải Định thể hiện tài năng và sự tâm huyết của ông đối với nghệ thuật. Ngoài ra, ông còn là người vẽ bức "Long vân khế hội" ở chùa Diệu Đế, Huế. Có giai thoại kể rằng, khi thăng hoa nhất, ông Tánh kết hợp hài hòa, điêu luyện giữa 5 cây cọ cùng lúc để vẽ Cửu long Ẩn

Theo sách “Chín đời chúa, mười ba đời vua triều Nguyễn”, quá trình sáng tác “Cửu long ẩn vân” gần như vượt khỏi sức tưởng tượng của người thường. Do vị trí trần quá cao, ông Tánh đã nằm ngửa sát mặt trần, đồng thời dùng hai tay, hai chân để kẹp 4 cây cọ, miệng ngậm thêm một cây cọ nữa, tạo nên sự linh hoạt hiếm thấy trong từng đường nét.

Một lần, vua Khải Định đến điện Khải Thành và thấy ông Tánh đang dùng chân vẽ rồng. Các quan hầu đều quỳ rạp nghênh giá, riêng ông Tánh vẫn mải mê vẽ. Điều này khiến vua nổi giận, cho gọi xuống tra hỏi.

Tuy nhiên, ông Tánh đã khéo léo giải thích:“Sở dĩ hạ thần không xuống nghênh tiếp vua vì mất rất nhiều thời gian và công trình sẽ không hoàn thành như nhà vua đã đưa ra. Còn lý do thứ hai hạ thần phải vẽ bằng chân bởi nếu chỉ vẽ những bức tranh trên trần nhà bằng tay thì khoảng cách từ tay đến mắt rất gần. Muốn nhìn độ đậm nhạt một cách hoàn hảo của bức tranh có quy mô lớn như vậy phải vẽ bằng chân. Phải nhìn từ xa mới thấy rõ”.

Khải Định ngước xem, thấy trên 5 cây cọ của Cửu Tánh, 5 con rồng ẩn hiện sau những đám mây, sinh động hài hòa, có thể coi là tuyệt tác, quả là bức họa có “1-0-2”. Vua hắng giọng rồi phán “Cửu Tánh! Nếu như trên đời này có 2 Cửu Tánh thì trẫm đã lấy cái đầu người rồi”.

Ý nghĩa văn hóa và tinh thần của bức tranh rồng lớn nhất Việt Nam

“Cửu long ẩn vân” không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn mang đậm dấu ấn văn hóa cung đình và tín ngưỡng phong kiến. Trong quan niệm Á Đông, rồng là biểu tượng của vua, của trời và sự bất tử. Số chín lại là con số của sự tối thượng, tượng trưng cho đỉnh cao quyền lực. Việc “ẩn vân”  gợi lên hình ảnh siêu nhiên, huyền bí, thần linh canh giữ đất trời.

Bức tranh còn là biểu tượng cho tài hoa người Việt, đặc biệt là trong nghệ thuật sơn mài, vẽ bích họa cung đình – nơi kỹ thuật, tâm linh và mỹ cảm hội tụ thành một chỉnh thể hoàn hảo.

Hơn một thế kỷ trôi qua, bức tranh rồng lớn nhất Việt Nam vẫn giữ nguyên vẻ sống động và đầy linh khí trên trần điện Khải Thành. Không chỉ là kiệt tác mỹ thuật cung đình, “Cửu Long ẩn vân” còn là minh chứng cho sự tài hoa và tinh thần sáng tạo không giới hạn của người Việt xưa – một di sản văn hóa cần được gìn giữ và lan tỏa.