4 bảo vật quốc gia nổi bật ở Huế đã trở thành biểu tượng văn hóa, lịch sử, phản ánh tinh hoa nghệ thuật và tâm hồn của người Việt xưa.
Ngai vua Duy Tân là hiện vật được triều đình Huế đặc chế riêng khi hoàng đế lên ngôi vào năm 1907, lúc mới 7 tuổi. Là vị hoàng đế thứ 11 của triều Nguyễn (1802–1945), vua Duy Tân cần một chiếc ngai có kích thước phù hợp với vóc dáng nhỏ bé của mình, đặc biệt dùng trong lễ đăng quang.
Chiếc ngai được chế tác công phu với kỹ thuật sơn son thếp vàng, kết hợp các phương pháp chạm nổi và chạm lộng tinh xảo. Hệ thống hoa văn trang trí phong phú – bao gồm hình rồng, phượng, dơi, chữ Thọ, chữ Vạn…, phản ánh trình độ nghệ thuật điêu khắc gỗ đỉnh cao và tay nghề điêu luyện của các nghệ nhân cung đình thời bấy giờ.
Với nguồn gốc rõ ràng, niên đại xác định và giá trị lịch sử đặc biệt, chiếc ngai hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế được xem là hiện vật gốc, độc bản – một trong những bảo vật tiêu biểu của di sản cung đình triều Nguyễn.
Chuông Ngọ Môn là hiện vật duy nhất được đúc riêng để đặt tại Ngọ Môn – cổng chính phía Nam và cũng là cổng lớn nhất trong bốn cổng của Hoàng thành Huế. Chuông được đúc vào ngày 6 tháng 4 năm Minh Mạng thứ 3 (1822) và hiện đang được trưng bày tại Lầu Ngũ Phụng, bên trên Ngọ Môn, trong khu vực Đại Nội Huế.
Chuông Ngọ Môn được sử dụng trong các nghi lễ quan trọng của triều đình, mang tính chất biểu tượng cho quyền lực và sự uy nghiêm của vương triều phong kiến. Quốc Sử quán triều Nguyễn đã ghi chép đầy đủ trong Đại Nam thực lục về quy định đúc chuông, số lượng, kích thước cũng như cách thức sử dụng tùy theo từng nghi lễ, vị trí và mục đích cụ thể.
Cùng với Cửu đỉnh, Chuông Ngọ Môn là một trong những bảo vật bằng đồng tiêu biểu được chế tác dưới thời Minh Mạng, hiện vẫn được bảo tồn nguyên vẹn trong quần thể di tích Cố đô Huế. Đây không chỉ là di sản vật thể quý giá mà còn là bảo vật văn hóa đặc sắc trong kho tàng di sản của dân tộc Việt Nam.
Phù điêu bằng đá thời Minh Mạng là hiện vật duy nhất được chế tác từ đá cẩm thạch, lưu giữ dấu ấn cá nhân của hoàng đế Minh Mạng thông qua hai tác phẩm văn chương gồm bài thơ Ngự chế và bài Minh được khắc trên hai mặt đối xứng của phù điêu.
Hiện vật có niên đại năm 1829 và hiện đang được trưng bày tại điện Long An, thuộc Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế. Theo nghiên cứu của bảo tàng, đến nay chưa có bất kỳ cá nhân, tổ chức hay đơn vị nào công bố thông tin về một hiện vật khác có đặc điểm, thông số và tình trạng tương tự như phù điêu này.
Với giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật đặc biệt, đây là hiện vật độc bản, phản ánh tư tưởng và tài năng của vị hoàng đế nổi bật trong triều Nguyễn, đồng thời là minh chứng cho trình độ chế tác đá và thư pháp cung đình thời bấy giờ.
Tượng rồng là đỉnh cao của sự tích hợp, mô phỏng hình dáng các chiếc "kim ấn bảo tỉ" được đúc dưới các triều từ Minh Mạng đến Thiệu Trị với kiểu thức "hình con rồng quấn".
Cặp tượng rồng này nguyên được đặt trước hiên điện Càn Thành, là không gian sinh hoạt và làm việc hằng ngày của nhà vua.
Thông qua hình ảnh rồng đặc trưng dưới triều Nguyễn mang ý nghĩa biểu trưng với vai trò "thiên tử", thể hiện quyền lực vững mạnh của vương quyền cùng khát vọng đất nước thái hòa, thịnh trị, nhân dân ấm no, hạnh phúc…
Bốn bảo vật quốc gia tại Huế không chỉ là chứng tích lịch sử mà còn là niềm tự hào của văn hóa Việt Nam. Khi đến Huế, bạn đừng bỏ lỡ cơ hội chiêm ngưỡng những báu vật quý giá này để cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp và giá trị của nền văn minh hoàng triều.