Vi vu Tà Xùa ăn gì? Gợi ý những đặc sản ngon khó cưỡng không thể bỏ qua

Rêu Tà Xùa 

Rêu là món ăn đặc trưng gắn liền với đời sống của người dân vùng Tây Bắc, đặc biệt ở các khu vực như Quỳnh Nhai, Phù Yên, Sông Mã. Tuy nhiên, rêu Tà Xùa nổi tiếng hơn cả bởi hương vị thơm ngon và độ tươi mát, thường được tìm thấy dọc lưu vực dòng sông Mã.

Món ăn từ rêu xanh mang ý nghĩa đặc biệt trong văn hóa ẩm thực của người dân nơi đây. Chỉ trong những dịp quan trọng như Tết, lễ hội, sinh nhật, giỗ chạp, rêu mới được dùng để thiết đãi khách quý. Từ bao đời nay, mâm cơm của người dân Tà Xùa không thể thiếu món rêu – một thức quà từ thiên nhiên vừa giản dị, vừa trân quý.

Rêu xanh có thể chế biến thành nhiều món ăn phong phú, mỗi món mang một hương vị riêng biệt. Du khách có thể thưởng thức gỏi rêu giòn mát, rêu hấp thơm ngọt, rêu nấu măng đắng, canh gà rêu thanh ngọt, hay rêu hầm xương bổ dưỡng. Đây không chỉ là món ăn mà còn là nét văn hóa ẩm thực độc đáo, gói trọn tinh hoa núi rừng của vùng đất Tà Xùa.

Cơm Lam 

Cơm lam, món ăn quen thuộc của người dân vùng Tây Bắc, là nét đẹp văn hóa ẩm thực truyền thống, đặc biệt gắn bó với cộng đồng người Thái tại Tà Xùa. Để tạo nên món cơm lam thơm ngon đúng điệu, gạo nếp mới thu hoạch được chọn lọc kỹ, ngâm qua đêm rồi cho vào những ống nứa non.

Quá trình chế biến đòi hỏi sự khéo léo: nước được đong vừa đủ để cơm không quá nhão hay quá khô. Ống nứa sau đó được buộc kín bằng lá chuối hoặc lá dong và đặt lên bếp củi để nướng. Khi lớp vỏ nứa cháy xém, nước gạo tỏa mùi thơm lừng, đó là lúc cơm lam đạt đến độ hoàn hảo.

Khi cơm chín, lớp vỏ nứa được bóc tách, để lộ những hạt cơm trắng mịn được bao phủ bởi một lớp màng mỏng như lụa. Lớp màng này hơi mặn, thoảng mùi khói đặc trưng, mang theo hương vị của núi rừng – dấu hiệu của một ống cơm lam chuẩn vị.

Cơm lam thường được thưởng thức cùng muối vừng bùi bùi hoặc chẩm chéo – loại nước chấm đậm đà mang đặc trưng địa phương. Hương vị thơm dẻo của cơm hòa quyện cùng các gia vị mộc mạc tạo nên một món ăn giản dị nhưng khó quên, gợi nhắc về vẻ đẹp bình dị và sâu lắng của vùng đất Tây Bắc.

Rượu Táo Mèo Tà Xùa 

Rượu táo mèo Tà Xùa là một trong những đặc sản không thể bỏ qua khi đến với vùng đất này. Được chế biến từ quả táo mèo, loại quả đặc trưng của núi rừng Tây Bắc, rượu táo mèo mang trong mình hương thơm đặc biệt, quyến rũ mọi giác quan.

Quá trình làm rượu bắt đầu từ việc ngâm quả táo mèo đã được lên men với rượu gạo, tạo nên một thức uống có hương vị đậm đà, dễ uống nhưng cũng không kém phần đặc biệt. Rượu táo mèo ngon nhất khi được ủ trong khoảng từ 6 đến 8 tháng. Ban đầu, rượu có màu trắng trong suốt, nhưng sau thời gian ủ, màu rượu dần ngả sang vàng óng ánh, và khi đạt đến một năm, rượu sẽ có màu nâu đỏ bắt mắt.

Điều đặc biệt ở rượu táo mèo là vị chua nhẹ, thanh mát, dễ uống, không quá gắt nhưng đủ để làm say lòng thực khách. Rượu thường được dùng trong các bữa cơm gia đình, những mâm cỗ đầy, hay những buổi tiệc, mang đến không khí ấm cúng và sự gắn kết giữa người và người. Hương vị của rượu táo mèo là một phần không thể thiếu trong ẩm thực Tà Xùa, như một minh chứng cho sự tinh tế và độc đáo của văn hóa nơi đây.

Chẩm Chéo 

Chẩm chéo là một trong những gia vị đặc trưng không thể thiếu trong mỗi bữa ăn của người dân tộc Thái ở Sơn La, được coi là "linh hồn" của ẩm thực vùng đất này. Khác với các loại nước chấm khác, chẩm chéo được sử dụng rộng rãi thay cho mắm hay tương trong hầu hết các món ăn, làm tăng thêm hương vị độc đáo và đặc sắc.

Để chế biến chẩm chéo, người ta sử dụng những nguyên liệu cơ bản như ớt, tỏi, gừng, muối, nhưng điểm nhấn chính là bột mắc khén – gia vị đặc trưng của Tây Bắc, đem lại hương vị đậm đà và độc đáo. Quá trình chế biến đơn giản nhưng yêu cầu sự tinh tế: tất cả các nguyên liệu được trộn đều và giã nhuyễn cho đến khi tạo thành hỗn hợp mịn, sền sệt. Cuối cùng, bột mắc khén được cho vào, tạo nên một chén chẩm chéo thơm ngon và trọn vẹn hương vị.

Chẩm chéo không chỉ là nước chấm, mà còn là linh hồn của bữa ăn, được dùng kèm với nhiều món ăn đặc sản, từ thịt nướng đến cơm lam hay rau rừng, mang đến một sự kết hợp hài hòa giữa vị cay, mặn, ngọt và một chút chát đặc trưng. Đây chính là gia vị làm nên sự khác biệt, phản ánh bản sắc văn hóa của người dân Sơn La.

Rượu Hang Chú

Khi đến Tà Xùa, một trong những trải nghiệm không thể bỏ qua chính là thưởng thức rượu Hang Chú – một loại thức uống độc đáo, với vị thơm nồng và cay cay, khiến ai đã thử qua cũng không thể nào quên.

Rượu Hang Chú được ủ từ "Thóc Mổ" – loại gạo đặc sản trồng trên những ruộng nương ở bản Tà Xùa, kết hợp với men lá truyền thống được làm từ những loại lá cây rừng có tác dụng chữa bệnh và bảo vệ sức khỏe. Những lá cây này không chỉ có tác dụng giải hàn, làm ấm cơ thể mà còn có tác dụng trừ tà, giảm đau nhức xương khớp. Nguồn nước nấu rượu là nước tinh khiết lấy từ những dòng suối trong lành trên đỉnh núi cao Tà Xùa, tạo nên một thức uống vừa đậm đà, vừa thanh khiết.

Rượu Hang Chú là một sản vật quý giá trong mỗi gia đình người Mông, thường được mang ra thiết đãi khách quý trong những dịp đặc biệt như lễ Tết, hay khi có khách phương xa ghé thăm. Đặc biệt vào những ngày đông lạnh giá, một ly rượu Hang Chú ấm nóng sẽ làm cơ thể ấm lên, điều hòa khí huyết, khiến lòng người thêm phần thư thái. 

Hương thơm quyến rũ từ thóc nương, hòa quyện với men lá đặc trưng, mang đến cho du khách cảm giác say đắm, khó quên. Rượu Hang Chú không chỉ là thức uống, mà là phần hồn của núi rừng Tà Xùa, lưu giữ cả một nền văn hóa ẩm thực tinh tế và đậm đà bản sắc.