Trải nghiệm văn hóa đặc sắc qua những lễ hội đầu năm tại Bình Dương

Lễ hội chùa Bà Thiên Hậu

Địa điểm: Phường Phú Cường, thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương

Thời gian tổ chức: Ngày 14 tháng Giêng âm lịch hằng năm.

Chùa Bà Thiên Hậu (còn gọi là chùa Bà Bình Dương hoặc miếu Bà Thiên Hậu) do cộng đồng người Hoa tại Bình Dương xây dựng để thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu – vị nữ thần được tin rằng che chở cho những chuyến đi xa và ban phước lành cho con người. 

Là một trong những ngôi chùa lớn và linh thiêng nhất tỉnh, nơi đây luôn đông đúc khách hành hương, đặc biệt là vào dịp lễ hội. Hằng năm, hàng trăm nghìn người đổ về dâng hương, lễ vật để cầu mong bình an, tài lộc, sức khỏe và may mắn trong năm mới.

Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu không chỉ mang đậm màu sắc tín ngưỡng mà còn nổi bật với nhiều nghi thức truyền thống của người Hoa. Đặc sắc nhất là nghi thức rước kiệu Bà qua các tuyến phố chính của thành phố Thủ Dầu Một. Đi đầu đoàn rước là bốn con Hẩu – linh vật mang tạo hình sư tử rồng vàng, tiếp theo là 60 thanh niên cầm cờ hiệu mở đường, biểu diễn kiếm và long đao. 

Sau đó là các đội múa lân sôi động cùng hàng trăm thiếu nữ tóc thắt bím, tay gánh những giỏ hoa vải rực rỡ sắc màu. Không chỉ là sự kiện văn hóa – tâm linh quan trọng của cộng đồng người Hoa, lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu còn trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân Bình Dương mỗi dịp Tết đến xuân về.

Lễ hội Miếu Ông Bổn 

Địa điểm: Khu phố 7, phường Chánh Nghĩa, thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.

Thời gian tổ chức: Mùa xuân (mùng 2 tháng Giêng âm lịch) và mùa thu (mùng 4 tháng 7 âm lịch).

Trong số những lễ hội truyền thống đặc sắc tại Bình Dương, lễ hội Miếu Ông Bổn (hay còn gọi là Phước An Miếu) của cộng đồng người Hoa là một sự kiện không thể bỏ qua. Lễ hội được tổ chức hai lần mỗi năm, luân phiên tại các miếu thờ khác nhau, nhằm tôn vinh Ông Bổn – vị Phước Đức Chánh Thần, người được xem là ông tổ của dòng họ trong tín ngưỡng của người Hoa.

So với các lễ hội khác, nghi thức tại lễ hội Miếu Ông Bổn có phần giản dị hơn nhưng vẫn giữ được nét trang nghiêm, thành kính. Các nghi lễ chính bao gồm cúng tế theo Đạo Giá và rước kiệu các vị thần, thể hiện lòng biết ơn và cầu mong phước lành. Bên cạnh đó, phần hội diễn ra sôi động với các tiết mục nghệ thuật đặc trưng như hát Hồ Quảng, múa cù, múa lân sư rồng, và đặc biệt là điệu múa hẩu – một hình thức múa truyền thống mang ý nghĩa trấn áp tà ma, cầu an cho dân chúng.

Lễ hội không chỉ là dịp để cộng đồng người Hoa duy trì và phát huy bản sắc văn hóa của mình mà còn thu hút sự quan tâm, hưởng ứng của đông đảo người Việt. Theo thời gian, lễ hội Miếu Ông Bổn đã trở thành một phần quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân Bình Dương. 

Sự kiện này không chỉ làm phong phú thêm bức tranh văn hóa tín ngưỡng của Việt Nam mà còn góp phần thúc đẩy du lịch, thu hút du khách thập phương đến trải nghiệm không gian lễ hội độc đáo và đậm đà bản sắc dân gian.

Lễ hội Lái Thiêu mùa trái chín

Địa điểm: Cầu Ngang, phường Hưng Định, thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương.

Thời gian tổ chức: Từ ngày 8/6 đến 12/6 hằng năm.

Lễ hội Lái Thiêu mùa trái chín là sự kiện thường niên do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dương phối hợp cùng UBND thị xã Thuận An tổ chức. Trong suốt 5 ngày diễn ra lễ hội, du khách sẽ được hòa mình vào không gian rực rỡ sắc màu của các loại trái cây trứ danh như măng cụt Lái Thiêu, bưởi Biên Hòa, mãng cầu Bà Đen, nhãn xuồng cơm vàng Vũng Tàu… 

Không chỉ là một hoạt động văn hóa mang đậm dấu ấn vùng đất phương Nam, lễ hội còn góp phần quảng bá thương hiệu trái cây Lái Thiêu, mở rộng thị trường và thúc đẩy kinh tế vườn.

Đến với lễ hội, du khách sẽ có cơ hội tham gia hội chợ trái cây và giống cây trồng với khoảng 50 gian hàng trưng bày theo các chủ đề khác nhau mỗi năm. Điểm nhấn đặc biệt của sự kiện là khu vực trưng bày các tác phẩm nghệ thuật làm từ trái cây – nơi những bàn tay khéo léo tạo nên những tác phẩm độc đáo, tinh xảo, thể hiện sự sáng tạo và nét đẹp của văn hóa miệt vườn.

Bên cạnh đó, lễ hội còn là dịp để các nhà vườn trên khắp Nam Bộ giao lưu, học hỏi và giới thiệu những sản phẩm nông sản chất lượng đến đông đảo du khách. Không chỉ thưởng thức trái cây tươi ngon ngay tại vườn, du khách còn có thể tham gia các hoạt động vui chơi dân gian, trải nghiệm đời sống nhà vườn và tận hưởng không gian đậm chất miền Tây sông nước. 

Lễ hội Kỳ Yên Đình Tân An 

Địa điểm: Đình Tân An, khu phố 1, phường Tân An, thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.

Thời gian tổ chức: Ngày 12 - 13 hoặc 15 - 16 tháng 11 âm lịch hằng năm.

Lễ hội Kỳ Yên Đình Tân An, còn được gọi là lễ cầu an, là một trong những sự kiện văn hóa tín ngưỡng quan trọng bậc nhất của người dân Bình Dương. Đây không chỉ là dịp để cầu mong quốc thái dân an, mùa màng bội thu mà còn là không gian sinh hoạt cộng đồng mang đậm bản sắc văn hóa Nam Bộ. Lễ hội diễn ra trong không khí linh thiêng với nhiều nghi thức truyền thống như: Thỉnh sắc, Cúng an vị, Rước tổ hát Bội, Thỉnh sanh, Túc yết, Xây chầu, tế Hậu bối - Chiến sĩ, Đàn cả và Tôn vương.

Không chỉ mang ý nghĩa tâm linh, lễ hội Kỳ Yên còn thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn kết cộng đồng và lưu giữ những giá trị văn hóa lâu đời của người dân địa phương. Đây cũng là dịp để bà con bày tỏ lòng biết ơn đối với các bậc Tiền Hiền, Hậu Hiền, các anh hùng liệt sĩ đã có công khai hoang, bảo vệ quê hương.

Ngoài các nghi thức trang trọng, lễ hội còn thu hút đông đảo du khách với các hoạt động nghệ thuật dân gian như hát Bội – một loại hình sân khấu truyền thống mang đậm dấu ấn văn hóa Nam Bộ. Tiếng trống hội, những màn trình diễn công phu cùng không gian đình làng cổ kính tạo nên một bức tranh lễ hội đặc sắc, vừa trang nghiêm vừa rộn ràng.