Thưởng thức món ăn đặc sản "nặng mùi" tại Sơn La

Món chấm làm từ đậu tương là một đặc sản không thể thiếu trong đời sống của đồng bào Thái Sơn La. Với hương vị độc đáo, món ăn này không chỉ phổ biến mà còn mang đậm nét văn hóa truyền thống, trở thành một phần không thể tách rời trong bữa cơm hàng ngày của người dân nơi đây.

Đặc sản độc đáo của người Thái đen Sơn La

Tương Thô ố, còn được gọi là Thúa ố hay tương thối, là món ăn đặc sắc của đồng bào Thái Đen, nổi bật nhất tại xã Chiềng Sung, huyện Mai Sơn, Sơn La. Trong tiếng Thái, “thúa” có nghĩa là hạt đậu, còn “ố” là quá trình ủ lên men. Món ăn này được chế biến từ hạt đậu tương luộc, sau đó được ủ lên men và giã nhuyễn cùng gia vị, tạo nên một loại nước chấm đặc sánh, có mùi thơm nồng đặc trưng, mang lại hương vị đậm đà cho các món ăn.

Hạt đậu được lựa chọn kỹ càng, phải đạt tiêu chuẩn chắc, bóng và đều để đảm bảo chất lượng và mùi vị của tương. Tương Thô ố không chỉ là món ăn phổ biến mà còn là một phần không thể thiếu trong bữa cơm hàng ngày của người Thái Đen. Với sự tinh tế trong cách chế biến, món tương này phản ánh nét đẹp văn hóa ẩm thực truyền thống, là minh chứng cho sự khéo léo và sáng tạo của đồng bào Thái Sơn La trong việc chế biến những món ăn đơn giản nhưng đầy hương vị.

Được làm từ nguyên liệu dân dã nhưng qua quá trình chế biến kỳ công, Tương Thô ố là món chấm không thể thiếu, gắn liền với đời sống hàng ngày của người dân địa phương, mang đậm bản sắc văn hóa và là minh chứng cho sự hòa quyện giữa thiên nhiên và trí tuệ con người.

Quy trình chế biến tương thô ố

Tương thô ố, món ăn truyền thống của người Thái Sơn La, bắt đầu từ việc chọn lọc kỹ càng hạt đậu tương, sau đó rửa sạch và hầm nhừ trong khoảng 10-12 giờ. Sau khi hầm, đậu được vớt ra, để ráo nước rồi tiến hành ủ bằng lá chuối trong các vật dụng có độ thông thoáng như rổ, rá hoặc sọt. Quá trình ủ diễn ra trên gác bếp hoặc nơi gần bếp để tận dụng nhiệt độ tỏa ra từ bếp, giúp đậu lên men, chuyển từ vị ngọt sang mặn, ngậy và tỏa mùi thơm đặc trưng.

Khi đậu đã lên men đủ thời gian (3-4 ngày, tùy theo thời tiết), người làm sẽ giã nhuyễn đậu với gia vị như tỏi, bột ớt và muối. Đây là công đoạn đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm, vì nếu ủ không đúng thời gian hoặc không bảo quản kỹ, tương sẽ dễ bị hỏng. Sau khi giã, thành phẩm được trộn với chút rượu để khử mùi và thêm nước nguội cho hỗn hợp không bị khô. Tương sau khi chế biến có thể sử dụng ngay, nhưng sẽ ngon hơn nếu để ủ thêm khoảng một tuần để gia vị thấm đều.

Để tiện sử dụng, người Thái đen còn nặn tương thành từng miếng nhỏ, phơi khô và cất ở gác bếp. Khi cần, họ chỉ việc nướng miếng tương khô rồi ăn kèm với xôi hoặc cơm nóng. Tương thô ố được dùng phổ biến trong bữa cơm hàng ngày, là món chấm tuyệt vời với các món luộc như rau, măng, cà, hoặc dùng làm gia vị ướp thịt nướng, trộn với trứng để chưng.

Để bảo quản, tương thô ố cần được giữ ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ruồi nhặng. Món tương này ngày càng trở thành món chấm đa năng không thể thiếu trong bữa ăn của người Thái đen, được yêu thích vì hương vị đặc biệt và sự tiện lợi trong sử dụng.

>> Tra cứu xã phường, tỉnh thành sau sáp nhập năm 2025 <<