Hang Thẳm Luông, hay còn gọi là Hang Bản Thẳm, nằm tại bản Thẳm, xã Tông Lạnh, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La, chỉ cách Quốc lộ 6 một quãng ngắn. Cửa hang rộng rãi, đủ cho một chiếc ô tô tải nhẹ từ 1,5 đến 2 tấn di chuyển qua. Bên trong hang là sự kết hợp giữa những đoạn đường hẹp, khúc khuỷu và những khoảng không rộng lớn, tạo nên một hành trình khám phá đầy thú vị.

Một số khu vực trong hang đủ rộng để dựng một căn nhà sàn nhỏ, phản ánh nét đặc trưng văn hóa của người Thái. Điều đặc biệt, hang Thẳm Luông không chỉ là điểm đến thu hút du khách ưa mạo hiểm mà còn là con đường đi lại quen thuộc hàng ngày của hàng chục hộ dân địa phương, mang đến một trải nghiệm độc đáo khi kết hợp giữa thiên nhiên và cuộc sống thường nhật.
Từ xa, Hang Thẳm Luông nổi bật như một khe hầm sâu thẳm ẩn mình trong lòng dãy núi kỳ vĩ. Tuy nhiên, vào năm 1964, trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, hang đá này đã được quân đội Việt Nam cải tạo và mở rộng bằng cách phá đá, tạo nên một con đường chiến lược dẫn qua núi.
Đến năm 1966, hang được mở thông thành một con đường mòn dài khoảng 500 mét, xuyên qua lòng núi, trở thành nơi cất giấu bí mật quân sự quan trọng. Ngày nay, Hang Thẳm Luông không chỉ mang giá trị lịch sử sâu sắc mà còn là lối đi quen thuộc của hàng chục hộ dân địa phương, vừa lưu giữ dấu ấn quá khứ vừa phục vụ đời sống hiện tại.

Chạy xe xuyên qua hang Thẳm Luông, con đường mòn nằm giữa lưng chừng núi đá, mang đến cảm giác vừa mới mẻ, vừa đầy thử thách, như lạc vào một ma trận tự nhiên. Bên trong hang, trần hang được trang trí bởi những khối măng, thạch nhũ kỳ dị với đủ hình dạng, đa phần từ trên cao đâm xuống, tạo ra một không gian kỳ bí và huyền ảo. Dưới ánh sáng le lói của đèn pin, những khối đá lấp lánh như những viên ngọc ẩn mình trong bóng tối, khiến mọi người không khỏi trầm trồ.
Ra khỏi cửa hang, bạn sẽ bắt gặp một con đường mòn chạy giữa rừng tre xanh bạt ngàn, dẫn về xã Tông Lạnh. Nơi đây có hơn 60 hộ dân sinh sống, chủ yếu ở các bản Chùn, bản Thẳm, và một số hộ dân từ bản Cuông Mường. Vào mùa hè, hang Thẳm Luông trở thành điểm đến ưa thích của những người đam mê khám phá, nhưng vẫn chưa thu hút được quá nhiều khách. Trung bình mỗi tuần chỉ có khoảng 20-30 du khách, chủ yếu là những người yêu thích phượt bằng xe máy.

Dù vậy, điều này cũng là một lợi thế, giúp khu vực vẫn giữ được vẻ đẹp hoang sơ và bình yên. Dịch vụ du lịch tại đây còn khá hạn chế, nhưng điều này lại tạo ra cơ hội để du khách tìm về thiên nhiên hoang dã, khám phá cuộc sống người dân địa phương. Sau khi vượt qua hang, du khách có thể ghé thăm các bản làng trong xã Tông Lạnh, thưởng thức những món ăn đặc sản mang đậm hương vị núi rừng như măng, hoa quả tự trồng, và cảm nhận cuộc sống giản dị nhưng đầy ấm áp của người dân nơi đây.