Khám phá những làng nghề truyền thống tại Vĩnh Phúc

Vĩnh Tường xưa nổi tiếng với nhiều làng nghề truyền thống như trồng dâu nuôi tằm, dệt lụa ở Yên Lập, Vân Xuân, Sơn Tang, đan cót, nong thúng ở Bích Chu, rèn dao, nấu rượu ở Vân Giang, làm mộc ở Thủ Độ, Bích Chu, nuôi rắn ở Vĩnh Sơn và dệt vải tại Vân Ổ. Dẫu nhiều nghề đã mai một, nhưng vẫn còn những làng giữ được tinh hoa và giá trị đến hôm nay.

Lý Nhân – làng rèn trứ danh đất Vĩnh Tường 

Từ lâu đã nổi tiếng với nghề rèn truyền thống. Gần như nhà nào cũng biết rèn dao, kéo, cuốc, thuổng… phục vụ sản xuất và sinh hoạt. Sản phẩm nơi đây được ưa chuộng nhờ kỹ thuật tôi luyện tinh xảo, hình dáng đẹp và độ bền cao. Thậm chí, trong thời chiến, dao Lý Nhân từng là vũ khí hỗ trợ chống giặc.

Nguồn gốc nghề rèn vẫn còn là điều bí ẩn, nhưng dân gian kể lại rằng một vị Quận Công đi qua thấy dân làng ăn chơi lêu lổng, đã mở lò, mời thợ về truyền nghề. Từ đó, cả làng học rèn và truyền nghề qua nhiều thế hệ. Thời bao cấp, Hợp tác xã rèn Lý Nhân từng thu hút toàn bộ lao động địa phương. Dù có thời gian bị chững lại, nhưng nghề rèn vẫn tồn tại nhờ tính thích nghi linh hoạt.

Hiện nay, nghề rèn Lý Nhân đang hồi sinh mạnh mẽ. Nhiều tổ hợp tác, hợp tác xã đã đầu tư máy móc hiện đại, đưa sản phẩm vươn ra các thị trường như Trung Quốc, Lào, Campuchia. Với những giá trị văn hóa và kinh tế bền vững, năm 2006, Lý Nhân được công nhận là Làng nghề truyền thống của tỉnh Vĩnh Phúc.

Làng mộc Bích Chu - Thủ Độ

Thuộc xã An Tường (huyện Vĩnh Tường), từ lâu đã nổi tiếng với nghề mộc truyền thống. Với tỷ lệ hộ làm nghề cao, người dân nơi đây chuyên sản xuất đồ gỗ gia dụng, đồ mỹ nghệ và hàng xuất khẩu. Từ xưa, thợ mộc Bích Chu – Thủ Độ đã rong ruổi khắp nơi, tay nghề sánh ngang với những vùng nổi danh như Sơn Tây, Bắc Ninh, Nam Định. Câu ca “Ngồi ghế Bích Chu, chưa ru đã ngủ” là minh chứng cho chất lượng sản phẩm.

Hiện nay, mỗi hộ dân đều là một xưởng sản xuất nhỏ, mạnh dạn áp dụng máy móc hiện đại, góp phần nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Không chỉ chế tác các mặt hàng nội thất phổ thông, làng nghề còn nổi bật với đồ gỗ cao cấp, tượng thờ, hoành phi, câu đối được chạm khắc tinh xảo, đậm chất văn hóa truyền thống. Đồ gỗ Bích Chu – Thủ Độ đã vươn xa ra thị trường Đông Á, Đông Âu, được người tiêu dùng tin tưởng và yêu thích.

Làng rắn Vĩnh Sơn 

Là xã trung tâm của huyện Vĩnh Tường (Vĩnh Phúc), nơi nổi tiếng với nghề truyền thống chăn nuôi và chế biến rắn. Với hơn 700 hộ làm nghề, người dân nơi đây sở hữu bí quyết gia truyền qua nhiều đời, từ săn bắt đến nuôi dưỡng, chế biến các sản phẩm như rượu rắn, cao rắn, thịt rắn... Sản phẩm rắn Vĩnh Sơn không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn được xuất khẩu sang châu Âu, Đông Á và Đông Nam Á.

Tại các hội chợ trong và ngoài nước, đặc biệt là Hội chợ Quốc tế Giảng Võ 1981–1982, sản phẩm rắn Vĩnh Sơn đã được trao huy chương bạc và đánh giá cao về chất lượng. Nghề nuôi và chế biến rắn không chỉ mang lại nguồn thu ổn định mà còn là niềm tự hào văn hóa của người dân địa phương, với rắn vừa là thực phẩm, vừa là dược liệu quý.

Năm 2006, Vĩnh Sơn được công nhận là làng nghề truyền thống. Chính quyền huyện Vĩnh Tường đã quy hoạch cụm công nghiệp làng nghề rắn Vĩnh Sơn, đồng thời hỗ trợ đào tạo tay nghề, xây dựng thương hiệu và phát triển du lịch làng nghề. Đây là động lực quan trọng giúp gìn giữ và phát huy giá trị độc đáo của nghề rắn trong thời kỳ hội nhập.

Làng nghề mây tre đan Triệu Xá

Thuộc xã Triệu Đề (huyện Lập Thạch, Vĩnh Phúc), là một làng nghề truyền thống có lịch sử lâu đời, được công nhận là làng nghề vào năm 2006. Đến đây, du khách dễ dàng bắt gặp hình ảnh thân quen: từ các cụ già đến trẻ nhỏ đều khéo léo đan lát, tạo nên những sản phẩm thủ công từ mây tre như nong, nia, rổ rá, thúng…

Ban đầu, sản phẩm chủ yếu phục vụ sinh hoạt và lao động thường ngày. Về sau, làng nghề đã phát triển thêm các mặt hàng thủ công mỹ nghệ tinh xảo như túi xách, hộp quà, đồ trang trí… đáp ứng nhu cầu thị trường hiện đại và góp phần nâng cao giá trị sản phẩm truyền thống.

Làng gốm Hương Canh 

Thuộc thôn Lò Cang, thị trấn Hương Canh (huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc), cách trung tâm Hà Nội khoảng 40km – một khoảng cách lý tưởng cho những chuyến đi ngắn ngày. 

Gốm Hương Canh nổi bật nhờ chất đất sét xanh đặc biệt giàu "thịt", giúp sản phẩm sau khi nung có độ cứng cao, sắc nâu trầm đặc trưng và tiếng “cang cang” độc đáo khi gõ vào. Vại, chum, ang... nơi đây không chỉ bền chắc mà còn chống thẩm thấu tốt, giữ nguyên hương vị thực phẩm bên trong, được người xưa truyền tụng là "vại Hương Canh, sứ Móng Cái" – ngợi ca chất lượng sánh ngang với những dòng gốm nổi tiếng nhất.