Nhà tù Phú Lợi là một trong những dấu tích chiến tranh lớn nhất thời Mỹ - Diệm tại Đông Nam Bộ, ghi dấu những tội ác mà quân đội Mỹ và chính quyền Ngụy gây ra đối với các chiến sĩ cách mạng và người dân yêu nước. Xây dựng vào năm 1957, nhà tù hoạt động trong giai đoạn 1957 - 1964, với diện tích 77.082m², và được công nhận là Di tích Lịch sử Quốc gia vào ngày 10/07/1980.

Không chỉ là minh chứng thép tố cáo tội ác chiến tranh, nhà tù Phú Lợi còn là biểu tượng tinh thần yêu nước và ý chí bất khuất của người Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành độc lập tự do. Những chứng tích tại đây là lời nhắc nhở về sự hy sinh anh dũng của các chiến sĩ cách mạng vì hòa bình đất nước.
Ngày nay, nhà tù Phú Lợi trở thành điểm đến thu hút du khách muốn tìm hiểu lịch sử và khám phá tinh thần cách mạng Việt Nam. Nếu bạn có dịp ghé thăm, đừng quên kết hợp tham quan các di tích lịch sử khác ở Bình Dương như: Vườn cao su thời Pháp thuộc, Chiến khu Vĩnh Lợi, Khu tượng đài chiến thắng Bàu Bàng, và Dinh Tỉnh trưởng Phước Thành. Những địa điểm này sẽ mang lại cho bạn một hành trình ý nghĩa và đầy giá trị lịch sử.
Trước năm 1958: Nhà tù Phú Lợi được xây dựng vào năm 1957, cùng với các nhà tù như Côn Đảo, Phú Quốc, Chí Hòa, Tân Hiệp và Thủ Đức, nhằm giam giữ những chiến sĩ cách mạng và người dân yêu nước. Ban đầu, chỉ có 104 tù nhân, nhưng chỉ trong một năm, số lượng tù nhân đã nhanh chóng tăng lên 3,000, trong đó có khoảng 1,000 tù nhân nữ vào năm 1958, trong tổng số 6,000 người bị giam cầm tại đây.
Sau năm 1958: Tháng 11/1958, chính phủ Đệ Nhất Cộng Hòa Việt Nam đã lên kế hoạch chuyển tù nhân chính trị ra Côn Đảo. Tuy nhiên, do thời tiết xấu, kế hoạch này bị hoãn lại. Đến ngày 30/11/1958, quân Mỹ - Ngụy đã thực hiện một hành động tàn ác khi bỏ độc giết hại hàng nghìn tù nhân. Tuy nhiên, các chiến sĩ cách mạng đã đứng lên đấu tranh, phá hủy nhà giam và phát thanh thông báo tố cáo hành động này, khiến vụ việc lan rộng và gây phẫn nộ trên toàn thế giới. Nhà tù Phú Lợi bị giải tán vào năm 1964.

Nhà tù Phú Lợi được mệnh danh là "địa ngục trần gian" vì những cực hình tàn khốc mà chúng áp dụng đối với các tù nhân. Từ việc cho tù nhân ăn những món kham khổ như gạo mục, cá ương, nước mắm có dòi, đến việc sống trong không gian tối tăm, bẩn thỉu, không được chữa trị khi ốm đau. Nhà tù Phú Lợi được xây dựng như một căn cứ quân sự, và sau đó, Mỹ - Ngụy mở rộng để thực hiện chính sách đàn áp những người chống đối. Trong suốt 8 năm tồn tại, nhà tù đã chứng kiến vô vàn các cuộc tra tấn dã man, nhằm kìm kẹp và đàn áp tinh thần của các chiến sĩ cách mạng.

Nhà tù Phú Lợi có kiến trúc gồm nhiều khu hành chính và khu giam giữ, trong đó An Trí Viên là khu vực chính với ba trại giam lớn: Chi Lăng, Bạch Đằng, và Đống Đa. Mỗi trại giam gồm 9 phòng, được phân chia bằng các hàng rào kẽm gai dày đặc. Xung quanh các trại giam là hệ thống tường kiên cố, cùng với các lớp kẽm gai và hệ thống điện phát hiện dị thường vào ban đêm. Mỗi trại có 4 cổng ra vào và có sự canh gác nghiêm ngặt 24/24.

Ngày nay, nhà tù Phú Lợi là một chứng tích lịch sử, giúp du khách hiểu rõ hơn về những tội ác của chế độ thực dân Mỹ - Ngụy và tinh thần bất khuất của các chiến sĩ cách mạng. Để tưởng nhớ sự hy sinh của các chiến sĩ, một bức tượng đồng cao 3.5m được dựng lên nhân kỷ niệm 37 năm ngày đoàn kết đấu tranh chống vụ đầu độc tù nhân tại đây.