Cột cờ Nam Định – Kỳ đài cổ trăm năm vang vọng hồn thiêng sông núi

Cột cờ Nam Định nằm ở đâu?

Địa chỉ: Đường Tô Hiệu, phường Ngô Quyền, TP. Nam Định

Cột cờ Nam Định, còn được gọi là Kỳ đài Thành Nam, là một trong bốn cột cờ được xây dựng từ thời nhà Nguyễn, cùng với Kỳ đài Kinh thành Huế (1807), Kỳ đài Hà Nội (1812) và Kỳ đài Thành Bắc Ninh (1838). Công trình này tọa lạc ở phía Nam nội thành, trước điện Kính Thiên – nơi nay là chùa Vọng Cung.

Khi đặt chân đến Nam Định, dọc theo đường Tô Hiệu – Ngô Quyền, du khách sẽ bắt gặp hình ảnh sừng sững của Kỳ đài Thành Nam, một công trình mang đậm dấu ấn lịch sử và kiến trúc cổ kính. Không chỉ là biểu tượng văn hóa có giá trị to lớn, cột cờ Nam Định còn khơi dậy niềm tự hào dân tộc, tinh thần yêu nước và lòng tự tôn về chủ quyền thiêng liêng của đất nước.

Theo nhiều tài liệu ghi chép, Kỳ đài Thành Nam được xây dựng vào năm 1812, cùng thời với Cột cờ Hà Nội, dưới triều vua Gia Long thứ 11. Công trình tọa lạc ở phía Nam nội thành, cách Vọng Cung khoảng 100m. Trải qua nhiều lần trùng tu, đến năm 1843, cột cờ mới chính thức được hoàn thiện.

Cột cờ Thành Nam – Chứng nhân lịch sử hào hùng

Cột cờ Nam Định không chỉ là một công trình kiến trúc cổ kính mà còn gắn liền với nhiều dấu mốc lịch sử quan trọng của dân tộc:

• Ngày 27/03/1883: Tàu chiến Pháp từ sông Đào nã pháo vào Thành Nam. Dù trải qua hàng trăm năm, trên thân cột cờ vẫn còn in dấu vết đạn pháo, với một viên đạn cắm sâu 4cm, đường kính 6cm, ở độ cao 11m về phía Nam. Trong thời kỳ hoạt động bí mật, nơi đây từng là điểm liên lạc của các cán bộ, đảng viên cách mạng.
• Năm 1967: Khi đế quốc Mỹ đánh phá Nam Định ác liệt, đỉnh cột cờ trở thành điểm quan sát máy bay quan trọng do đồng chí La Vĩnh Hào – tự vệ Nhà máy Dệt chỉ huy.
• Ngày 11/06/1972: Không quân Mỹ ném bom dữ dội xuống thành phố Nam Định. Một quả rocket đã bắn trúng khu vực cột cờ, khiến toàn bộ công trình bị phá hủy hoàn toàn.
• Năm 1997: Nhân kỷ niệm 43 năm ngày giải phóng thành phố Nam Định, cột cờ Thành Nam được phục dựng nguyên trạng, tiếp tục trở thành niềm tự hào của người dân địa phương.

Trải qua gần hai thế kỷ, Cột cờ Thành Nam vẫn sừng sững giữa lòng thành phố, chứng kiến bao biến thiên của lịch sử và sự đổi thay của quê hương, đất nước. Đây không chỉ là một di tích có giá trị văn hóa to lớn mà còn là biểu tượng khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc và ý chí bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.

Hàng năm, di tích này đón hàng trăm đoàn khách đến tham quan và tưởng nhớ Bà Chúa Cột Cờ – một nhân vật linh thiêng trong tín ngưỡng dân gian địa phương. Năm 1962, Cột cờ Nam Định đã được Bộ Văn hóa – Thông tin công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia, góp phần khẳng định vị thế quan trọng của công trình trong dòng chảy lịch sử Việt Nam.

Di chuyển tới Kỳ đài Thành Nam

Từ Hà Nội:

• Xe khách: Giá vé dao động từ 80.000 - 100.000 đồng/người, thời gian di chuyển khoảng 1,5 - 2 giờ.
• Tàu hỏa: Vé tàu có nhiều mức giá, từ 81.000 - 180.000 đồng/người, tùy thuộc vào loại ghế và hạng vé.
• Xe limousine: Dịch vụ xe cao cấp với giá khoảng 120.000 - 150.000 đồng/người, mang đến trải nghiệm thoải mái hơn.
• Phương tiện cá nhân (ô tô, xe máy): Nếu đi ô tô hoặc xe máy, du khách có thể theo tuyến QL1A hoặc cao tốc Hà Nội - Ninh Bình, sau đó tiếp tục vào trung tâm thành phố Nam Định.

Từ các tỉnh xa (như miền Nam):

• Máy bay + xe khách: Du khách có thể bay ra Hà Nội, sau đó bắt xe khách hoặc limousine đến Nam Định. Đây là phương án tiết kiệm thời gian và thuận tiện nhất.
• Tàu hỏa: Nếu muốn trải nghiệm hành trình dài trên tàu, du khách có thể chọn tuyến tàu Bắc - Nam đến Ga Nam Định.

Khám phá kiến trúc độc đáo của Kỳ đài Thành Nam

Cột cờ Nam Định, hay còn gọi là Kỳ đài Thành Nam, được khởi dựng vào năm Nhâm Thân (1812) dưới triều Gia Long và hoàn thành vào năm Quý Mão (1843) dưới triều Thiệu Trị. Đây là một công trình kiến trúc mang đậm dấu ấn lịch sử, tọa lạc ở phía nam Thành cổ Nam Định, cách đình Vọng Cung khoảng 100m.

Cột cờ bao gồm ba phần chính: chân đế (bệ), thân cột (thân đài) và vọng canh (vọng lâu), với tổng chiều cao 23,84m.

Chân đế: Gồm hai tầng bệ vuông thu dần từ dưới lên.

• Tầng 1 có cạnh dài 16,33m, cao 2,4m.
• Tầng 2 có cạnh dài 11,42m, cao 3,1m.
• Hai phía Đông và Tây của tầng 1 có cầu thang gạch 10 bậc dẫn lên tầng 2.
• Bốn mặt bệ xây lan can kiên cố và được trổ bốn cửa.

Sân cột cờ

Xưa kia, sân cột cờ là nơi diễn ra các nghi thức hành lễ, được xây dựng theo hình vuông với lan can bao quanh bốn phía. Phía Nam đặt hai khẩu súng thần công uy nghi, trong khi phía Đông có lư hương lớn để tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp năm 1873 và 1883 nhằm bảo vệ Cột cờ và Thành cổ Nam Định.

Chân đế cột cờ 

Chân đế Cột cờ Nam Định gồm hai bệ hình vuông, với bệ trên thu nhỏ hơn so với bệ dưới để tạo sự vững chãi.

• Bệ dưới: Mỗi cạnh dài 16,33m, cao 2,4m, được bao quanh bởi lan can kiên cố nhằm đảm bảo an toàn.
• Bệ trên: Mỗi cạnh dài 11,42m, cao 3,1m, có bốn cửa thông nhau và bậc thang dẫn lên thân cột cờ.

Tại bệ thứ hai, có cửa dẫn vào bên trong thân cột. Trên khuôn cửa Đông khắc hai chữ "Nghênh Húc" (đón ánh sáng ban mai), còn trên khuôn cửa Nam có hai chữ "Hướng Quang" (hướng theo ánh sáng). Đặc biệt, cửa Nam có bia đá khắc chữ Hán "Kỳ Đài" cùng dòng chữ "Thiệu Trị tam niên phụng tạo", đánh dấu thời điểm hoàn thành công trình vào năm 1843.

Dưới chân cột cờ còn có đền thờ Bà chúa Cột cờ – Giám thương công chúa Nguyễn Thị Trinh, người đã anh dũng hy sinh trong trận chiến chống quân Pháp xâm lược Thành Nam vào ngày 11/12/1873.

Thân cột cờ

Thân cột cờ cao 12,65m, thu nhỏ dần về phía trên và được chia làm hai phần:

• Phần dưới có hình trụ bát giác, mỗi cạnh dài 2,2m.

• Phần trên có hình trụ tròn, đường kính đáy 3,25m.

Bên trong thân cột có cầu thang xoắn ốc gồm 54 bậc, dẫn lên vọng canh và được chiếu sáng bằng 32 ô cửa sổ hình hoa thị nằm đều trên tám mặt của thân cột.

Vọng canh 

Vọng canh được xây theo hình trụ tròn, có lan can bảo vệ cùng bốn cửa vòm và tám ô cửa sổ nhỏ. Từ đây, một cầu thang sắt nhỏ dẫn lên đỉnh cột cờ. Đứng trên đỉnh, du khách có thể phóng tầm mắt bao quát khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp của Nam Định, đồng thời nhìn thấy cả ba tỉnh lân cận: Thái Bình, Ninh Bình và Hà Nam.

Chất liệu xây dựng 

Cột cờ Nam Định được xây dựng từ chất liệu gạch nung già màu đỏ thẫm, kích thước 0,3m x 0,15m x 0,07m, mang lại sự bền vững theo năm tháng. Các góc vuông của hai tầng bệ được xây bằng loại gạch chuyên dụng có đầu vát 45 độ, trong khi các góc 120 độ của thân cột trụ bát giác được xây bằng loại gạch riêng biệt. Mặt nền được lát bằng gạch màu đen kích thước 0,28m x 0,28m x 0,07m, tạo nên vẻ uy nghiêm, cổ kính cho công trình lịch sử này.

Lưu ý khi tham quan Kỳ đài Nam Định

Để có một chuyến tham quan ý nghĩa và thuận lợi tại Kỳ đài Nam Định, du khách nên lưu ý một số điều sau:

• Trang phục phù hợp: Khi đến thăm di tích lịch sử, du khách nên ăn mặc chỉnh tề, lịch sự. Việc lựa chọn giày thể thao hoặc giày bệt sẽ giúp bạn di chuyển dễ dàng hơn, tránh những bất tiện khi leo bậc thang, đặc biệt là trên nền gạch cổ có thể trơn trượt.
• Giữ gìn không gian di tích: Hãy tuân thủ các quy định chung, không chạm tay vào hiện vật, bảo vệ tài sản chung, đi nhẹ, nói khẽ, giữ gìn sự trang nghiêm của di tích và tuyệt đối không xả rác bừa bãi.
• Cẩn thận khi di chuyển: Khi lên xuống bậc thang, du khách cần chú ý quan sát và di chuyển chậm rãi, nhất là vào những ngày mưa hoặc thời tiết nồm ẩm dễ gây trơn trượt. Các gia đình có trẻ nhỏ đi cùng cần đặc biệt lưu ý để đảm bảo an toàn.

Trải qua hơn 200 năm lịch sử, Cột cờ Nam Định vẫn hiên ngang giữa lòng Thành Nam, chứng kiến bao thăng trầm của quê hương, đất nước. Nếu có dịp ghé thăm Nam Định, đừng quên dừng chân tại Kỳ đài Thành Nam để cảm nhận không khí hào hùng của một thời oanh liệt và thêm tự hào về truyền thống yêu nước, đấu tranh kiên cường của dân tộc Việt Nam.