Nhắc đến đặc sản Bến Tre, ngoài bánh xèo nấm mối hay cháo cá lóc rau đắng, du khách gần xa khó lòng bỏ qua món bánh canh bột xắt – món ăn dân dã nhưng đầy mê hoặc, mang đậm dấu ấn của xứ dừa miền Tây.
Bánh canh bột xắt không chỉ là món ăn quen thuộc trong bữa cơm hàng ngày của người dân Bến Tre mà còn là trải nghiệm ẩm thực khiến du khách “phải lòng” ngay từ lần đầu thưởng thức. Điểm đặc biệt của món ăn nằm ở sợi bánh được xắt thủ công từ bột gạo, dẻo mềm nhưng không bở, giữ được độ dai vừa phải. Việc làm ra sợi bánh đòi hỏi sự khéo léo và kinh nghiệm của người thợ, vì vậy không phải nơi nào cũng có thể làm đúng vị như ở Bến Tre.

Tô bánh canh nóng hổi, thơm lừng, thường được nấu kèm với các nguyên liệu như lòng heo, huyết, thịt nạc, ăn kèm nước dùng ngọt thanh từ xương ninh kỹ. Khi dọn ra, rắc thêm hành lá, tiêu, nước mắm mặn hoặc tỏi ớt xắt – tất cả tạo nên một tổng hòa hương vị đặc trưng của miền Tây sông nước: bình dị nhưng đậm đà, mộc mạc mà đầy quyến rũ.
Trong hành trình khám phá Bến Tre, giữa những con đường rợp bóng dừa hay những chợ quê chân chất, một quán bánh canh bột xắt ven đường cũng đủ làm ấm lòng người lữ khách. Đó không chỉ là bữa ăn ngon, mà còn là trải nghiệm văn hóa – ẩm thực mang đậm hơi thở bản địa.
Món bánh canh bột xắt – một trong những đặc sản đậm đà của xứ dừa Bến Tre – tuy có cách làm không quá cầu kỳ, nhưng lại đòi hỏi sự tỉ mỉ và đôi tay khéo léo để tạo nên những sợi bánh dẻo thơm, mang đúng hương vị truyền thống.
Nguyên liệu chính của món ăn là bột gạo, và điều đặc biệt nằm ở việc lựa chọn loại gạo phù hợp. Người Bến Tre thường chọn loại gạo không quá dẻo, có độ chắc vừa phải để đảm bảo sợi bánh khi nấu không bị bở, cũng không quá cứng. Gạo sau khi được ngâm nước cho mềm sẽ được xay nhuyễn thành bột nước, lọc khô để tạo thành khối bột đặc, rồi tiến hành nhồi kỹ thành một khối dẻo mịn.
Để tạo hình, người làm thường dùng chai thủy tinh để cán mỏng khối bột, sau đó dùng dao bén cắt thành từng sợi vừa ăn – đây chính là lý do món ăn có tên gọi "bột xắt". Động tác xắt bột tưởng chừng đơn giản, nhưng lại là điểm mấu chốt đòi hỏi sự nhanh tay và đều đặn. Người thợ có tay nghề cao có thể xắt bột thành những sợi đều tăm tắp chỉ trong tích tắc, mang đến độ chín đồng đều khi nấu và cảm giác dễ chịu khi thưởng thức.

Sau khi xắt, những sợi bột được thả ngay vào nồi nước đang sôi, chỉ cần vài phút cho đến khi sợi bánh nổi lên mặt nước là đã đạt. Bánh canh lúc này có thể kết hợp với nhiều nguyên liệu khác như huyết, lòng heo, thịt nạc, chả cá hoặc giò heo, tùy theo từng quán hoặc khẩu vị của người dùng. Nước dùng được ninh từ xương heo cho vị ngọt thanh tự nhiên, không ngấy, ăn kèm với chút hành lá, tiêu, nước mắm cay là trọn vẹn hương vị quê nhà.
Tuy không quá cầu kỳ như những món ăn chế biến từ nấm mối hay dừa đặc sản Bến Tre, bánh canh bột xắt vẫn giữ được chỗ đứng riêng nhờ sự bình dị, thân quen và cách làm mang đậm dấu ấn thủ công. Không chỉ là món ăn, bánh canh bột xắt còn là một phần trong ký ức tuổi thơ của nhiều người dân Bến Tre, và là trải nghiệm ẩm thực đáng nhớ cho bất kỳ ai ghé thăm miền sông nước này.
Không chỉ độc đáo ở cách làm thủ công khéo léo, bánh canh bột xắt Bến Tre còn gây ấn tượng bởi hương vị đặc trưng – đậm đà, lạ miệng nhưng dễ gây thương nhớ cho bất kỳ thực khách nào từng một lần nếm thử.
Khi sợi bánh được thả trực tiếp vào nồi nước dùng đang sôi, bột gạo từ bánh tan nhẹ, tạo nên phần nước dùng có màu trắng đục, hơi sánh nhẹ – điểm khác biệt rõ rệt so với nhiều loại bánh canh khác trên khắp miền Nam. Chính phần nước dùng đặc trưng này đã làm nên “cái hồn” cho món ăn, mang đến cảm giác mộc mạc, chân quê nhưng cũng đầy quyến rũ.
Ở một số nơi, đầu bếp thường có thói quen vớt sợi bánh ra ngâm nước lạnh vài phút để bớt độ đục từ bột gạo, tạo độ trong cho nước. Tuy nhiên, với những người sành ăn hay gắn bó lâu năm với món bánh canh truyền thống xứ dừa, điều đó lại vô tình làm mất đi một phần vị nguyên bản. Với họ, cái ngon “đúng điệu” phải là sự hòa quyện giữa sợi bánh còn đượm mùi bột gạo, mềm dẻo, kết hợp cùng nước dùng nấu trực tiếp – đậm đà, béo ngọt và tròn vị.
Bánh canh bột xắt có thể được biến tấu theo nhiều kiểu, nhưng phổ biến và được yêu thích nhất là bánh canh giò heo. Phần nước dùng nấu từ xương heo, giò, củ cải trắng, nấm rơm... mang đến vị ngọt thanh tự nhiên, không gắt. Phong cách nêm nếm của người miền Tây vốn thiên về vị ngọt nhẹ, nên với thực khách từ nơi khác đến, món bánh canh này có thể mang lại cảm giác mới lạ, nhưng càng ăn càng “ghiền”.